به گزارش مشرق به نقل از خبر آنلاین، معرفی رسمی جان کری بعنوان وزیر امورخارجه آمریکا سبب شده است، برخی از تحلیلگران در درون آمریکا و خارج از آن بوی تغییری محسوس در سیاست خارجه این کشور را حس کنند.
هرچقدر پیشتر وزارت خارجه آمریکا در زمان هیلاری کلینتون جولانگاه شخصیت های مربوط و نزدیک به صهیونیست ها و لابی ایپک بود ممکن است در زمان جان کری فاصله معنی داری با این حلقه پدید بیاید که فی نفسه مثبت است اما اینکه صرف این سمت گیری تازه و وجود روحیات منحصر بفردی در شخص جان کری از جمله ضد جنگ بودن او و اینکه در اتخاذ تصمیمات مشی مستقلی دارد به معنی آغاز دورانی جدید در سیاست خارجه آمریکا باشد موضوعی است که به این زودی نمی توان درباره آن اظهار نظری صریح کرد.

برخی از سوالات کلی درباره رویکرد جدید سیاست خارجه آمریکا با انتخاب جان کری به عنوان سکاندار جدید وزارت خارجه را در گفتگو با محمدفرهاد کلینی کارشناس ارشدمسائل استراتژیک مطرح کرده است که از نظرتان می گذرد.

*آیا ارزیابی شما از معرفی جان کری بعنوان وزیرخارجه جدید آمریکا مثبت است؟

اقای جان کری در مواقع مختلف سعی کرده است تا با احتیاط مواضع خود را بیان کند.چندی پیش در موقعیت سناتوری، آقای "جان کری" در سفر خود به غرب آسیا گفت دوست دارد به تهران سفر کند. البته این اظهار علاقه برای اولین بار نبود....او اگرچه در جنگ ویتنام شرکت کرد ولی همواره با ایده جنگ مخالفت کرده است و اوج این موضوع در هنگام حمله امریکا به عراق خود را نشان داد.
در گذشته تلاش داشت تا مناسبات امریکا با سوریه را بهبود بخشد و تماس هایی را با بشار اسد دنبال می کرد. باید دید که در سمت جدید چگونه ظاهر می شود .

باید دید کاخ سفید چگونه این مواضع را باور می کند. در مورد سوال شما در خصوص مثبت ارزیابی کردن وزیرخارجه جدید آمریکا ، بنظرم بایستی به مواضع ایشان در خصوص مسائل حساس جهانی توجه کرد وتنظیم رفتار امریکا در منطقه و موضوع هسته ای ایران را بدقت دنبال کرد وانگاه می توان یک ارزیابی قوی تر بیان کرد.تاریخ وعملکرد می آموزد تا سریع اعتماد و قضاوت نکنیم.

با این همه جان کری سعی کرده است خود را از آلودگی به مواضع لابی ایپک و همسویی کامل با آن دور کند و تغییر تاکتیک های تل اویو را بخوبی می داند. صد روز اول اقای جان کری آزمون مناسبی است . بنظرم بایستی دید که تیم خود را در وزرات امورخارجه امریکا چگونه سامان می دهد. برخی از دیپلمات های حرفه ای امریکا و منتقدین دنیس راس دبیر موضوعی و منطقه ای سابق امریکا در شورای امنیت امریکا سیگنال های مهمی را برای همکاری با او داده اند.

*اسرائیل چگونه به این انتخاب نگاه کرده است؟

اکنون نتانیاهو بعد از نا امیدی از تاثیر گذاری بر تصمیم اوباما تلاش می کند تا به هر نحو که شده خودش را با شرایط جدید وفق دهد و ارسال پیام تبریک یرای جان کری از جانب فردی که خود را رئیس دولت خود خوانده می داند قابل توجه است. رژیم تل اویو می داند که بالاخره بایستی چهارسال با جان کری در تماس باشد و این فرار روبه جلو انها است تا خود را سریعا از مواضع ضد اوباما در ظاهر خلاص کنند.

*به نظر شما رویکرد جان کری در وزارت خارجه آمریکا با رویکرد اسلاف خود از جمله کلینتون چه تفاوت هایی خواهد داشت؟

خانم کلینتون خیلی از موارد، خصوصا موضوعات ایران را خارج از وزرا ت امورخارجه دنبال می کرد واز دوستان سنتی خانواده اش مشورت می گرفت . سابقه انها را ایشان بهتر ازما وشما می داند.

بنظرم این راهنمایی ها خیلی درست ودقیق نبوده است و منجر به تولید پیش فرض برای ایشان شده بود.بگذارید تا این روند را خودشان در آینده اصلاح کنند.ایران سرزمینی بزرگ وکهن است و جزء معدود کشورهای جهان است که تمدن ساز بوده وهست.

امتداد درک از ایران در چند جلسه و چند ورق ومشتی از دیتا نمی گنجد. ایشان اگر کمی به شیوه خانم آلبرایت در دوران صدارت در وزرا ت امورخارجه می اندیشید شاید در امور خود کمی موفق ظاهر می شد.

قصد ارائه سرمشق ندارم ولی فکر کنم که ایشا ن تاکتیکی در مورد ایران فکر می کرد ومنطق مذاکرات را نیز از همین زاویه مطرح می کرد.ایران در طی مذاکرات با کشور های 1+5 محورهای جامعی را مطرح کرد و محاسبه غلط از حسن نیت ایران ، انها را به ورطه وقت کشی سوق داد.ایشان نتوانست نوع قدرت و جایگاه منطقه ای ایران را کاملا درک کند.

بنظرمی رسد که تفکر چند وجهی و تشخیص بموقع فرصت ها از اسباب لازم برای موفقیت در عرصه دیپلماسی است. متاسفانه طی این مدت فضا را سنگین کردند وادبیات درشت استفاده شد و با تحریم های جدید، روند گذشته تنفرآلود را بجای جبران سازی ادامه دادند.

این موضوعات در کابینه اول اقای اوباما کاملا مشهود بود. اکنون بایستی دید که حال عمومی خانم هیلاری کلینتون تا هنگام برگزاری مراسم رسمی دردولت جدید اقای اوباما بهتر می شود ویا اینکه همانند مراسم عروسی دخترشان یادشان می رود تا از اقای اوباما دعوت کنند.

در مورد تفاوت رویکرد اسلاف اقای جان کری بنظرمی رسد تفاوت های وجود دارد ولی همچنانکه اشاره کردم بایستی ایشان را در موقعیت جدید و بعد از مواضع مشخص و تنظیم رفتار سیاست خارجی امریکا مورد ارزیابی قرار داد. ایشان با درک از گذشته دیگر همکاران خود فرصت دارد تا حداقل سناتورهای دمکرات که در سنا در اکثریت هستند را قانع کند تا کمی هنگام رای گیری با دقت به تصمیم خود نگاه کنند و لابی ایپک از زمان های مرده در سنا برای دیپلماسی امریکا سناریو سازی نکند. کافی است تا کمی به زمان مصوبات قبلی سنا دقت کنیم بعد عمق این شرایط را بهتر در می یابیم.

*این درست است که جان کری با بشار اسد روابط شخصی خوبی دارد؟ آیا این نگرش از چند سفری که او در دور اول ریاست جمهوری باراک اوباما به سوریه داشت پدید آمده یا ریشه در مناسبات دیگری دارد؟

معمولا سناتورها گاهی اوقات در نقش پرده دوم دیپلماسی یا تراک دوم ظاهر می شوند. هم پوشانی خاصی برای سیاست خارجی امریکا بازی می کنند.البته شخصیت اقای جان کری بعنوان فردی که کاندید دمکرات ها برای ریاست جمهوری امریکا در گذشته بوده است جای ویژه خود را دارد. ایشان در ماسا چوست نیز در نزد افراد غیر دمکرات محترم بوده و هست در دوران 20 ساله حضور خود در سنای آمریکا 3 مرتبه طی سال‌های 1990 ، 1996 و 2002 از سوی مردم ماساچوست انتخاب شده است وعمق سیاست خارجی را بخوبی می شناسد. بقول اقای اوباما او "احتیاجی به آموزش ضمن کار ندارد". ایشان در پیمان کاهش تسلیحات با روسیه و همچنین در مسائل افغانستان،پاکستان و سودان و همچنین سوریه نیز دارای نقش بوده است.

تحولات سوریه یک نبرد ژئوپلیتیکی بین شرق و غرب است. اروپا و خصوصا فرانسه بدنبال یک آمایش جدید سیاست خارجی در مدیترانه هستند. نوسان مواضع امریکا طی مدت کوتاهی از اعلام عدم برسمیت شناختن اپوزسیون مسلح وارداتی به سوریه تا برسمیت شناختن معارضین و همزمان تروریست خواندن برخی از جریانات تند رو وافراطی در نوسان بود. هفته گذشته حتی جشن شکست دولت سوریه را اعلام کردند و به هیجان در امدند و حتی کسانی که مشورت غلط دادند بلافاصله خود را به صحنه نزدیک کردند تا برداشت خود را مجددا بررسی کنند .

 واقعا امریکا نیار به بهداشت برداشت از تحولات بیداری اسلامی در منطقه دارد. متحدین امروز سیاست خارجی امریکا کسانی هستند که تا دیروز برای شکست دمکرات ها لحظه شماری می کردند و از سیاست خارجی اقای میت رامنی در خاورمیانه حمایت می کردند.در آن زمان اقای اوباما درگیر سفر ومبارزه انتخاباتی بود ولی بنظرم اکنون فرصت دارد تا به کارنامه برخی ازاین کشورها ی درگیر با موضوع سوریه و همچنین چگونگی دخالت رژِیم تل اویو در عرصه منطقه ای وحتی مسائل داخلی امریکا رسیدگی کند. جالب است که ایران را تهدید می نامند و دیگران را متحد و....البته ایران نیازی به بازی مصنوعی همچون برخی از کشورها را ندارد. صحنه روشن است. ایران اینقدرتوانایی دارد تا مرزهای دقیق دشمن ، دوست نما ، تهدید ساز و فرصت طلب و ...را تشخیص دهد.

*باراک اوباما گفته است انتخاب جان کری بعنوان وزیر خارجه جدید آمریکا آغاز یک تحول در تیم امنیت ملی آمریکا است. پیش بینی شما از تغییرات بعدی چیست؟

تا ماه اینده همه چیز مشخص خواهد شد. علی رغم شایعات موجود که بر اساس قصه و تقویم سرخپوستان است .دنیا به پایان نخواهد رسید.اختلاف دیدگاه در مورد ایران وجود دارد. در مورد روسیه وجود دارد .در مورد سیاست جدید خاورمیانه ای امریکا وجود دارد.در مورد چین و ایزوله سازی منطقه ای این قدرت نوظهور وجود دارد.در مورد نحوه تعامل با بهره گیری سیاست خارجی امریکا در اقتصاد ملی امریکا وجود دارد .اکنون الویت ها در حال بازبینی است وهزینه های امریکا افزایش پیدا کرده است. چینش تیم جدید بایستی در چارجوب رسیدگی به مسائل جدی امریکا سوق پیدا کند وفکر کنم این موضوعات را الیت قدرت در امریکا درک می کند.ایران واقعا یک راه حل است. طی تحریم های جدید حتی طی ششماه اخیر شما شاهد افزایش همکاری های اقتصادی بخش های خصوصی دو کشور هستید.امریکا نیاز به تمرکز جدید دارد و از مواضع اشفته باید خودداری کند.

رهبری انقلاب اسلامی قبلا در سخنان خود اشاره کردند که امریکا نبایستی دچار توهم تشدید سیاست تحریم شود.بنظرم تغییرات در وزارت خزانه داری امریکا و برخی از نهاد های امریکایی برای آسان سازی سیاست های جدید یک امر اجتناب ناپذیر است.

*دنیس راس مشاور امنیت ملی سابق باراک اوباما چند روز پیش در اسرائیل گفته است اگر دیپلماسی درباره ایران جواب ندهد آمریکا حتما دست به اقدام نظامی خواهد زد. آیا دنیس راس این مطلب را با تکیه بر تجربیات شخصی خود بیان کرده یا از سوی اوباما ماموریت خاصی برای چنین اظهار نظرهایی دارد؟

این سخنان در فلسطین اشغالی مطرح شده است. ایشان فرد باهوشی است و می داند که در کجا چگونه سخن بگوید.
او وامداری خود را اشکار می کند.توپخانه سیاسی ایشان چندی است فعال شده است وبالاخره هنور در حال سر وسامان دادن به شرایط خود هستند. برخی در تلاویو تلاش می کنند تا وضعیت خود ساخته را غیر قابل برگشت کنند تا ابروی سیاسی خود را حفظ کنند و اجازه مانور جدید در سیاست خارجی امریکا را از تیم جدید اوباما غیر ممکن سازند تا بگویند که این همان مواضع وحرف هایی است که ما می گفتیم...خوب بود که ایشان در خارج از کشور خود به منافع ملی کشورش می اندیشید. ایشان چندی پیش اعلام کرد که خسته شده است وترجیح می دهد تا به خانواده خود وزندگی شخصی اش بپردازد گویا هنوز وقت کافی پیدا نکرده اند.

ایشان می داند که جنگ با ایران چه معنایی می دهد.و مناسب است بعنوان یک سیاستمداراز ادبیات سیاسی استفاده کند و مواضع نظامی را به نظامیان بسپارد... این احتمال وجود دارد که اقای چاگ هگل وجان کری وخانم سوزان رایس ودیگر مقامات مسئول امریکایی نسبت به این اظهارات در مقطع فعلی رویکرد دیگری داشته باشند. به مواضع اخیر اقای امانو توجه کنید در حاشیه کنفرانس درباره فوکوشیما به روزنامه «تایمز آو ایندیا» می گوید که در مذاکرات آژانس و ایران در تهران پیشرفت‌هایی حاصل شده است و ظاهرا هر دو طرف قصد دارند به توافق برسند.همزمان دنیس راس این مواضع را اتخاذ می کند و سعی می کند تا پیش فرض ها را تحمیل کند بنظرم سیاست وارانه جلوه دادن درست نیست و هیج کمکی نخواهد کرد.

*آیا تیم جدیدی که باراک اوباما در سیاست خارجه و امنیت ملی گردآوری می کند با تیم سابق که حلقه نزدیکان دنیس راس و لابی صهیونیستی بودند تفاوتی کرده است؟

در پاسخ به سوالات قبلی این سوال شما را بصورت کلی جواب دادم . لابی ایپک هنوز در کنار دمکرات ها است ولی نسبت انها با تیم جدیدی که هنوز کاملا چیده نشده است نمی توان قضاوت کامل کرد. میزان تغییر مواضع ایپک بعهده خودشان است. لابی ایپک در مورد میزان فشار به اوباما با نیتانیاهو هم نظر نبود. دولت امریکا تحولات لابی ها را بدقت زیر نظر دارد واین یک بازی یک طرفه نیست.سناریو " تو در تو " و بازی در زمین یکدیگر هنوز ادامه دارد.