به گزارش مشرق، سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه صبح امروز (یکشنبه) ۲۵ آبان‌ماه در کنفرانس بین‌المللی «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم، تجاوز و دفاع» در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه حضور یافت و به ایراد سخنرانی پرداخت.

* حقوق بین‌الملل زیر آماج حمله است

وی عنوان کرد: در هشتادمین سالگرد تأسیس سازمان ملل متحد و در حالی که انتظار می‌رفت بیش از هر زمان دیگری شاهد پایبندی به اصول و مبانی حقوق بین‌الملل به عنوان فضیلت‌های جهانشمول و پاسداشت دستاوردهای جامعه بین‌المللی در این حوزه باشیم، متاسفانه شاهد حمله تمام عیار به این اصول از سوی قدرت‌های تجدید نظرطلب هستیم.

وزیر خارجه بیان کرد: امروز در برابر حقیقتی ایستاده‌ایم که دیگر نمی‌توان چشم بر آن بست و از آن سخن نگفت: حقوق بین‌الملل زیر آماج حمله است. جهان با چالش‌های بسیار عمیق، روندهای نگران کننده و تغییرات راهبردی بی‌سابقه در سطوح مختلف روبرو شده است.

* استفاده از ابزارهای نظامی قاعده‌ای برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی برخی کشورها

رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد:‌ پایه‌های مقوّم حقوق بین‌الملل مورد بی‌سابقه‌ترین حملات از سوی قدرت‌هایی قرار گرفته‌ است که انتظار می‌رفت به عنوان مدعیان همیشگی معماری نظم بین الملل پساجنگ جهانی دوم، حافظان آن باشند. حتی ساختار هنجاری شناخته شده‌ پس از تاسیس ملل متحد، دچار یک هرج و مرج فراگیر شده است تا جایی که به جای آنکه «جنگ و خشونت» استثنا و «صلح و همزیستی» قاعده باشد، خشونت و جنگ به یک هنجار جدید در روابط بین‌المللی تبدیل شده و استفاده از ابزارهای نظامی، به قاعده‌ای برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی برخی کشورها مبدل شده است.

وی گفت‌: وضعیت کنونی میوه و نتیجه روندهای ضد حقوق بین‌المللی است که متاسفانه طی سال‌های اخیر توسط آمریکا و برخی دول متحد این کشور به نفع نظم غرب- محور و با شعار «نظم بین‌المللی قاعده-محور rules-based international order» به جای «نظم بین المللی قانون-محور law-based international order» پیگیری شده‌اند.

* نظم بین المللی زور-پایه آمریکا و برخی متحدانش

عراقچی بیان کرد: نظم قاعده - محور در عمل بر اساس نیات، اهداف، برنامه‌ها و منافع زودگذر و موسمی کشورهای غربی و عمدتاً بر ضد حقوق بین‌الملل، تفسیر و تأویل شده و به گزینشی ترین شکل ممکن، همچون ابزاری در اختیار برتری طلبی سرمستانه آمریکا و غرب قرار گرفته است.

وی افزود: متاسفانه هشدارها و انذارهای بی‌شمار شخصیت‌های طراز اول بین المللی و کشورهای مختلف از جمله جنوب جهانی، برای ضرورت بازگشت به حقوق بین‌المللی مبتنی بر جهانشمولی، مساوات، و نفی زور و تبعیض شنیده نشده است، تا جایی که امروز حتی از نظم قاعده-محور نیز کمتر صحبت در میان بوده و در عمل شاهد تلاش برای برساختن « نظم بین المللی زور-پایه force-based international order» از سوی ایالات متحده و برخی متحدانش هستیم.

* بازگشت به قانون جنگل

این دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی ادامه داد: رئیس جمهور ایالات متحده با دکترین «صلح از طریق قدرت» به کاخ سفید آمد. دیری نپایید که روشن شد این دکترین در اصل، رمز عملیات و پوششی برای یک چارچوب اقدام جدید بود: «هژمونی از طریق زور»، آن هم زور عریان.

عراقچی افزود: آنچه که امروز مقامات آمریکایی به کرّات و بدون هرگونه لاپوشانی به زبان می‌آورند، جای هیچ تفسیری درباره این واقعیت باقی نمی‌گذارد. رئیس جمهور آمریکا به وضوح می‌گوید که آمریکا دیگر نمی‌خواهد بر اساس ملاحظات معتبر سیاسی و در چارچوب حقوق بین‌الملل رفتار کند و صرفاً می‌خواهد «برنده» باشد. این مانیفست یک آمریکای هژمونی طلب و در عمل بازگشت به قانون جنگل است.

* گر قانون جنگل نیست پس چیست؟

وزیر امور خارجه گفت:‌ در این مانیفست، وزیر دفاع به وزیر جنگ تبدیل می‌شود و آزمایش سلاح‌های هسته‌ای دوباره در دستورکار قرار می‌گیرد. رئیس جمهوری که خود را رئیس جمهور صلح می‌نامد، خودسرانه و بدون هیچ دلیل و توجیهی به هر کجا خواست حمله می‌کند، دستور خالی کردن شهرها را می‌دهد، خواهان تسلیم بدون قید و شرط می شود، و تمامی قوانین بین‌المللی، حتی تعهدات روسای جمهور پیش از خود را زیر پا می گذارد و پاره می کند.

عراقچی افزود: این روند استفاده عریان و بی پروا از زور و حمله مداوم به پایه‌های حقوق بین‌الملل، اگر قانون جنگل نیست پس چیست؟ از هر زاویه‌ای که نگاه کنید این روند قطعاً نمی‌تواند و نباید ادامه یابد.

* در جنگلی که آمریکا درست کرده قانونی وجود ندارد

وی گفت:‌ جدیدترین آمارهای منتشره حاکی از آن است که بودجه نظامی جهان به رقم بی سابقه ۳ تریلیون دلار نزدیک شده که بالاترین رشد طی چند دهه گذشته را نشان می‌دهد. تنها در سال ۲۰۲۴ به طور متوسط بیش از ۷ درصد بودجه‌ دولت ها به نظامی‌گری اختصاص یافته و برآوردها برای سال ۲۰۲۵ حداقل ۱۰ درصد می‌باشد. این افزایش شامل تمامی مناطق جغرافیایی جهان است که یک نتیجه بیشتر در پی نخواهد داشت: جنگ، خشونت و تنش فراگیر بیشتر. دلیل آن هم روشن است، در جنگلی که آمریکا درست کرده است، قانونی وجود ندارد و برای دفاع از خود باید قوی باشی.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: در نتیجه‌ این نظامی گری مفرط، امروز شاهد گسست‌های فراگیر ژئوپلیتیک، رقابت‌های فزاینده قدرت‌های بزرگ، توسعه موشک‌ها و زرادخانه‌های هسته‌ای و سلاح‌های تهاجمی، تسلیحاتی‌سازی فناوری های صلح‌آمیز همچون تجهیزات معمولی مخابراتی، درگیری‌های فرامرزی قدرت‌های متوسط منطقه‌ای، هرج و مرج چند لایه در نظم بین المللی و منطقه‌ای، کاهش همگرایی های اقتصادی، فرهنگی و حتی نظامی میان کشورها و مهم‌تر از همه حاشیه نشینی دیپلماسی هستیم.

* به سوی میز مذاکرات ایران و آمریکا شلیک شد

وی گفت:‌ حقیقت آن است که وقتی رژیم اسرائیل در تاریخ ۲۳ خرداد (۱۳ ژوئن) به دستور و هدایت رئیس جمهور آمریکا به ایران حمله کرد، اولین بمب ها به سوی میز مذاکرات ایران و آمریکا شلیک شد، مذاکراتی که پنج دور آن برگزار شده و دور ششم برای دو روز بعد یعنی ۲۵ خرداد تنظیم شده بود. دیپلماسی اولین قربانی جنگ ۱۲ روزه بود.

* اسرائیل متکی به چک سفید امضای واشنگتن و برخی دول اروپایی

عراقچی بیان کرد:‌ منطقه غرب آسیا به عنوان یکی از بین‌المللی ترین مناطق جهان قربانی اصلی این وضعیت تراژیک است و تحولات آن به طور مستقیم تحت تاثیر روندهای ذکر شده قرار گرفته است. در واقع تحولات این منطقه، به ویژه طی دو سال گذشته، آیینه تمام نمای این روندهای خطرناک ضدصلح و ضد حقوق بین‌الملل به شمار می روند.

وی ادامه داد: بر کسی پوشیده نیست که رژیم تل‌آویو، به عنوان کارگزار و زائده ایالات متحده در منطقه غرب آسیا، چگونه با حمله به بدیهی‌ترین مبانی حقوق بین‌الملل، جاه طلبی های بی حد و حصر و خطرناک ژئوپلیتیک خود را پیگیری می کند. این رژیم متکی به چک سفید امضای واشنگتن و برخی دول اروپایی، و با دلگرمی به میلیاردها دلار سلاح و تجهیزات نظامی ناتو و غرب، و مصونیتی که آنها برایش در مجامع بین المللی ایجاد کرده اند، دست به شنیع‌ترین جنایات بر علیه بشریت، کشتار، قتل، نسل کشی و پاکسازی نژادی زده و همچنان ادامه می دهد.

* هیچ کشوری از سودای سلطه نظامی و امنیتی رژیم اسرائیل در غرب آسیا ایمن نیست

وزیر امور خارجه گفت:‌ این رژیم طی دو سال گذشته به هفت کشور حمله کرده، علاوه بر فلسطین مناطق جدیدی در کشورهای دیگر از جمله لبنان و سوریه را به اشغال خود درآورده و بی‌شرمانه صحبت از بازنویسی نظم منطقه غرب آسیا و «اسرائیل بزرگ» می‌کند. امروز این به یک حقیقت مسجل تبدیل شده است که هیچ کشوری از سودای سلطه نظامی و امنیتی رژیم اسرائیل در منطقه غرب آسیا ایمن نیست.

عراقچی خاطرنشان کرد: رژیم اسرائیل با همین منطق و در چارچوب توهّمات و آرزوهای ژئوپلیتیک خود، به دستور و هدایت کامل ایالات متحده همان گونه که رئیس جمهور آن کشور اخیرا اعتراف کرد، در نیمه شب ۲۳ خرداد (۱۳ ژوئن) و تنها دو روز قبل از دور ششم مذاکرات هسته‌ای در مسقط، به دیپلماسی و امکان دستیابی به توافق از طریق صلح‌آمیز شبیخون زد.

وی گفت:‌ تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک ایران و به شهادت رساندن شماری از غیرنظامیان و ترور فرماندهان در منازل مسکونی خود و هدف قراردادن تاسیسات صلح آمیز هسته‌ای، نه تنها ناقض بدیهی‌ترین اصول حقوق بین‌الملل و بندهای مکرر منشور ملل متحد، بلکه یک تهاجم تمام عیار به نظام پادمان و عدم اشاعه بود.

وزیر خارجه بیان کرد:‌ ایالات متحده در هشتادمین سالگرد فاجعه هیروشیما و ناکازاکی، با حملات تجاوزکارانه، سرکشانه و عمیقا غیرمسئولانه به سایت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز تحت نظارت آژانس در خاک ایران، جنایت دیگری را مرتکب و بار دیگر تبدیل به تهدید اول صلح و امنیت جهانی شد.

* در بزنگاه جنگ تا آخر می‌ایستیم

عراقچی گفت: جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر حق دفاع مشروع از سرزمین و مردم خود در مقابل یک تجاوز نامشروع، نه تنها متجاوزان را متوقف کرد، بلکه با ضربات سختی که به متجاوز زد نشان داد اگر چه ملت ایران، ملتی صلح طلب است، اما در بزنگاه جنگ تا آخر می‌ایستد و متجاوز را پشیمان می‌کند. همگان دیدند که چگونه در ظرف ۹ روز، پیام «تسلیم بی قید و شرط» به درخواست برای «آتش بس بی قید و شرط» تغییر کرد و توهّمات اولیه درباره ملت و نظام ایران محو شد.

وی افزود: رفتار جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بنیانگذاران ملل متحد همواره و کاملاً منطبق با حقوق بین‌الملل بوده است. برنامه هسته‌ای ایران اساساً بر حقوق شناخته‌ شده ما در ماده ۴ معاهده NPT استوار است. توسعه فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز، به شمول غنی سازی، حق غیرقابل سلب ملت ایران است؛ حقی که هرگز از آن عدول نکردیم. ایران سال‌ها به‌طور کامل تحت جامع‌ترین رژیم راستی‌آزمایی آژانس قرار داشت و به همه تعهدات فنی پایبند بود.

* به تعهدات خود ذیل برجام پایبند بودیم

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد:‌ پس از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، جمهوری اسلامی ایران به‌طور کامل به تعهدات خود ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پایبند بود و ۱۵ گزارش پی در پی آژانس موید آن است. این آمریکا بود که یکجانبه و بدون هیچ دلیل از این توافق خارج شد نه ایران. اگر ایالات متحده به تعهدات خود در برجام پایبند مانده بود امروز در وضعیتی کاملا متفاوت به سر می بردیم.

* حق ذاتی دفاع مشروع

وی گفت: پاسخ ایران به تجاوز اسرائیل و ایالات متحده دقیقاً بر اساس ماده ۵۱ منشور ملل متحد، یعنی «حق ذاتی دفاع مشروع» انجام شد. عملیات دفاعی ما با رعایت اصول ضرورت، تناسب، و تمایز میان اهداف نظامی و غیرنظامی طراحی شد. ایران، حتی در اوج تهدید و تجاوز، موازین حقوق بین‌الملل بشردوستانه را رعایت کرد. برخلاف رژیم اسرائیل که به کوچکترین بهانه، صدها غیرنظامی را قتل‌عام می‌کند، هیچ‌یک از اقدامات ایران متوجه مناطق مسکونی یا غیرنظامیان نبود.

عراقچی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران ثابت کرده است که در تمام بحران‌ها و منازعات، از مسیر قانون حرکت می‌کند، در حالی‌که متجاوزان، منشور ملل متحد، نظام منع اشاعه، اصول انصاف، و حتی قواعد آمره حقوق بین‌الملل را در مقابل چشم جهانیان زیر پا گذاشته‌اند.

* حقوق بین‌الملل هنوز زنده است

وی عنوان کرد: حقوق بین‌الملل، اگرچه زیر حملات ناجوانمردانه قرار دارد، اما هنوز زنده است، البته به شرط آن‌که همه ما از آن دفاع کنیم. چالش‌هایی که پیش‌تر ذکر کردم، البته فرصت‌های بزرگی نیز در درون خود دارد که آگاهی جهانی و منطقه ای از وضعیت خطیر کنونی، و اراده تجمیع شده‌ی جهانی برای شمول‌گرایی، دوری از نظامی‌گری و همکاری مبتنی بر منافع دسته‌جمعی، از جمله آنها است. همه ما باید به رویکردی که پایه‌های آن بازگشت به دستاوردهای ارزشمند بشری در قانون‌گرایی، منع زور و تجاوز، و پیشبرد سرشت منشور ملل متحد است، بازگردیم.

عراقچی عنوان کرد:‌اگر امروز جلوی روند خطرناک قانون شکنی، رفتارهای فراقانونی و استفاده از زور عریان گرفته نشود، ممکن است همه‌ ما در آینده شاهد تجربیات تلخ‌تری باشیم.

* جهان و منطقه، امروز در دوراهی انتخاب بین دو گفتمان قرار گرفته

وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد:‌ جهان و منطقه، امروز در دوراهی انتخاب میان دو گفتمان قرار گرفته است: گفتمان سلطه‌طلبی، هژمونی و برتری جویی، استفاده از زور و امنیتی سازی، نظامی گری، جنگ و خشونت و در یک کلام قانون جنگل از یک طرف؛ و گفتمان جهانی مبتنی بر قانون و حقوق بین المللِ جهانشمول، مساوات طلبی مبتنی بر همگرایی، گفت‌وگو و صلح در یک چارچوب دسته جمعی از طرف دیگر. جمهوری اسلامی ایران به راه دوم اعتقاد دارد و آماده است در مسیر بازگشت نظم جهانی به یک نظم جهانی قانون-محور و در همکاری با جنوب جهانی و دولت های مسئول، نقش خود را ایفا کند.

* ایران به دنبال منطقه‌ای قوی و مبتنی بر فهم مشترک، برادری و صلح است

رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: در منطقه‌ پیرامونی، ایران به دنبال منطقه‌ای قوی و مبتنی بر فهم مشترک، برادری و صلح است. ما نیاز به رویکرد شمول گرایانه بر مبنای استفاده از همه ظرفیت های منطقه داریم.

وی در پایان گفت:‌ جمهوری اسلامی ایران، امنیت کشورهای منطقه را امنیت خود می‌داند و می‌خواهد «اعتماد پایدار» مبنا و محور فضای جدید در این منطقه باشد. همه ما باید در این منطقه نقش مثبت خود را ایفا کرده و دکترین جدیدی را برای امنیت، صلح، رفاه و همگرایی حاکم کنیم.

سعید خطیب‌زاده معاون وزیر امور خاره و رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه نیز پیش از سخنان عراقچی گفت: شاهد امنیتی‌ترین دوران در پساجنگ جهانی دوم هستیم.

وی از برگزاری مجمع گفت‌وگوی تهران در اردیبهشت سال‌ آینده خبر داد.

 درخواست برای مذاکره با ایران دوباره شروع شده است

«سید عباس عراقچی» پس از سخنرانی افتتاحیه کنفرانس بین‌المللی «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم: تجاوز و دفاع» در پنلی که ریاست آن بر عهده «سید محمد کاظم سجادپور»  یکی از دیپلمات‌های با سابقه کشورمان بود شرکت کرد و به برخی از سوالات پاسخ داد.

وزیر خارجه در پاسخ به سوالی درباره بینش خود درباره دیپلماسی و مذاکره گفت: حمله نظامی اخیر به ایران که به نوعی حمله به دیپلماسی بود، نشان داد که راهی جز دیپلماسی وجود ندارد. هیچ یک از اهداف اسراییل و آمریکا محقق نشد.

فناوری هرگز با بمباران از بین نخواهد رفت

وی افزود:  یکی از اهداف آن‌ها نابودی برنامه هسته‌ای ایران بود. شاید تأسیسات نابود شود، اما فناوری هرگز با بمباران از بین نخواهد رفت. از طرفی اکنون درخواست برای مذاکره دوباره شروع شده است. این طبیعی است، زیرا اهداف آن‌ها از طریق اقدام نظامی محقق نشد. مذاکره چارچوبی دارد.

این دیپلمات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران در بخشی دیگر از صحبت‌های خود افزود: ایران هرگز میز مذاکره را ترک نکرده و جمهوری اسلامی ایران همیشه برای مذاکره آماده است اما همان طور که گفتم مذاکره داری چارچوبی است.
 

دیپلماسی همچنان می‌تواند زنده بماند

عراقچی گفت: ماهیچ گاه به  مذاکره خیانت نکردیم بلکه طرف‌های مقابل بودند که به دیپلماسی خیانت کردند. به نظرم دیپلماسی همچنان می‌تواند زنده بماند و راهکار نهایی برای حل و فصل اختلافات باشد.

وی تأکید کرد: به باور من دیپلماسی می‌تواند زنده باشد. دیپلماسی آخرین راهکار است. اما دیپلماسی باید از چارچوب خود پیروی کند. جمهوری اسلامی ایران پایبند به راهکار مسالمت آمیز و گفت‌وگو به خصوص برای حل مسایل منطقه است.

 فناوری هسته‌ای ایران همچنان باقی است

وزیر امور خارجه در پاسخ به سوالی درباره تأثیر جنگ تحمیلی دوم بر غرور ملی ایران و تحول صورت گرفته در سیاست‌های داخلی و خارجی ایران پس از جنگ ۱۲ روزه گفت: با توجه به تحرکات آغاز شده توسط ایران، آینده جمهوری اسلامی ایران را بسیار روشن می‌بینم. در واقعیت، ما توانستیم از یک جنگ بسیار شدید بگذریم. اهداف رژیم اسرائیل در این جنگ به هیچ وجه محقق نشد. در روزهای اول جنگ آن‌ها خواهان تسلیم بی قید و شرط ایران بودند و در روزهای پایانی جنگ، خواستار آتش بس بی‌قید و شرط شدند. این تغییر به دلیل توانایی ایران بود. از همان روز اول جنگ، ایران توانست ظرف چند ساعت توانایی دفاعی خود را بازیابد و این توانایی هر روز گسترده‌تر شد. آسمان اسرائیل در اختیار موشک‌های ایران بود. ایران توانست با موفقیت این جنگ را پشت سر بگذارد.

وی افزود:  فناوری هسته‌ای ایران همچنان باقی است. هر تأسیساتی که آسیب دیده می‌تواند دوباره ساخته شود.

به لحاظ نیروی دفاعی قوی‌تر از قبل از ۲۳ خرداد هستیم

عراقچی در ادامه گفت: ما الان چند ماه بعد از جنگ ۱۲ روزه به لحاظ نیروی دفاعی قوی‌تر  از قبل از ۲۳ خرداد هستیم، تمام توان ما بازسازی شده است و ما از این جنگ درس‌های زیادی یاد گرفتیم ، نقاط ضعف و قوت  خود و دشمن را به خوبی شناختیم  و اگر اکنون جنگی تکرار شود بهتر و قویتر از گذشته قادر به دفاع هستیم و این آمادگی خود، مانع جنگ است. 

وی ادامه داد: جنگ ۱۲ روزه بر اساس یک محاسبه اشتباه دشمن صورت گرفت و آنها فکر می‌کردند که ایران قادر به دفاع از خود نیست و اکنون قوی‌تر از گذشته هستیم و این آمادگی برای جنگ مانع مهمی برای جلوگیری از وقوع جنگ مجدد است. 

هیچ  راهی جز دیپلماسی و استفاده از زبان کرامت و احترام برای حل مسائل با ایران وجود ندارد

عراقچی تصریح کرد: تحریم‌ها قطعا هزینه‌ها و آسیب‌هایی وارد کرده است، اما این تحریم‌ها هرگز باعث محدود شدن توانایی‌های ایران نشده و ایران توانایی عبور و حل این مشکلات را دارد. آمریکا و دیگران باید بدانند که برای حل مسائل با ایران هیچ راهی  جز دیپلماسی و استفاده از زبان کرامت و احترام با مردم ایران وجود ندارد.

همانطور که پیش از این از  نشان دادیم، اگر با مردم ایران با زبان احترام و کرامت صحبت شود، مذاکرات موفقیت‌آمیز خواهد بود، اما اگر آن‌ها از زبان دیگری استفاده کنند، ما نیز از زبان دیگری استفاده خواهیم کرد. اکنون با توجه به جنگ ۱۲ روزه و برجام، ما با ۲ تجربه روبرو هستیم، در یکی ، جهان موفقیت دیپلماسی را جشن گرفت و آمریکا به آن خیانت کرد و در دیگری، شاهد جنگ بودیم و ایران با همان زبان پاسخ آن‌ها را داد. ایران برای هر ۲ مسیر آماده است.