به گزارش مشرق، تبعیت رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از خواسته‌های آمریکا مبنی بر تحریم شرکت‌های ایرانی، موضوعی است که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های آنکارا و استانبول پیدا کرد.

ترکیه دارایی‌های ۲۰ فرد و ۱۸ شرکت و نهاد ایرانی را که در لیست شورای امنیت ذکر شده فارغ از اینکه در ترکیه باشند یا نباشند مسدود کرده و این تصمیم در روزنامه رسمی منتشر شده است. در این تصمیم تأکید شده که این اقدام در چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد اجرا شده و اظهار شده که افراد و سازمان‌های موجود در فهرست تحریم‌ها حق اعتراض و درخواست بررسی دارند.

منتقدین می‌گویند: پیروی از تحریم‌ها علیه ایران، یکی از خواسته‌هایی است که دونالد ترامپ در کاخ سفید و در دیدار با اردوغان آن را مطرح کرده بود. از دید آنها، این تصمیم فقط یک اقدام امنیتی نیست، بلکه یک نقطه عطف حیاتی در جهت‌گیری ژئوپلیتیکی ترکیه، روابط آن با ایران و جستجوی راهی برای تعامل و هماهنگی بیشتر با غرب است.

روزنامه آیدنلک چاپ آنکارا، عکس و تیتر صفحه نخست شماره امروز را به همین موضوع اختصاص داده و نوشته است: «حالا مشخص شد که چرا در کاخ سفید، ترامپ صندلی را برای اردوغان جابه جا کرد و به او احترام گذاشت».

این روزنامه در شرح خبر به این اشاره کرده که تبعیت اردوغان از خواسته‌های کاخ سفید برای تحریم افراد و شرکت‌های ایرانی، به این معنی است که دولت فعلی ترکیه، در راستای منافع مشترک آمریکا – اسرائیل حرکت کرده و حاضر است بر اساس درخواست آنها، همسایه خود یعنی ایران را تحت فشار قرار دهد».

همچنین گزارش پایگاه خبری تی ۲۴ ترکیه حاکی از این است که تصمیم ترکیه برای مسدود کردن دارایی‌ها شامل نهادهای بزرگی مانند سازمان انرژی اتمی ایران، بانک سپه، بانک سپه بین‌المللی، بانک صادرات شرق اول، شرکت کشتیرانی ایران و هند، خط کشتیرانی جنوب ایران، شرکت انرژی مصباح و شرکت انرژی نوین می‌شد. مراکز تحقیقات هسته‌ای و شرکت‌های فعال در بخش‌های انرژی و حمل و نقل نیز در این لیست هستند.

آیدنلک در ادامه، با لحنی کنایی به این اشاره کرده: «ترامپ به اردوغان مشروعیت داد. در عوض از او چه خواست؟ معلوم است: حمایت ترکیه از اسرائیل».

این کنایه روزنامه مشهور چاپ آنکارا، دال بر سخنانی است که تام باراک سفیر آمریکا در ترکیه در یک سخنرانی در نیویورک بر زبان آو. باراک که با حفظ سمت، هم سفیر آمریکا در آنکارا و هم فرستاده ویژه ترامپ در پرونده سوریه است؛ درباره نگرش دولت ترامپ به اردوغان گفته بود: «رئیس جمهور ترامپ، درباره ترکیه با من صحبت کرد. از من پرسید: اردوغان چه می‌خواهد؟ مشروعیت و مقبولیت؟ بسیار خب. خواسته‌اش را برآورده کنیم. به او مشروعیت بدهیم».

تنها چند ساعت پس از این سخنان باراک، ترامپ در اتاق بیضی و در دیدار با اردوغان، بارها او را ستایش و اعلام کرد که لازم است اعتبار پیروزی در سوریه به نام اردوغان ثبت شود.

این یک پیام سیاسی است

بسیاری از دانشگاهیان و تحلیلگران ترکیه درباره اقدام اردوغان در مورد دارایی‌های افراد و شرکت‌های ایرانی، اظهارنظر کردند.

پروفسور حسن کُونی متخصص حقوق بین‌الملل درباره این موضوع می‌گوید: «این تصمیم نشان می‌دهد که ترکیه می‌خواهد یک پیام امنیتی به غرب ارسال کند. با این حال، نباید از این واقعیت غافل بمانیم که چنین اقدامی، ممکن است شکاف جدی در روابط با ایران ایجاد کند».

همچنین اسماعیل سایماز یکی از مشهورترین روزنامه نگاران ترکیه می‌گوید: «تصمیم مسدود کردن دارایی‌های افراد و نهادهای ایرانی، از سویی پیام امنیتی دارد و از دیگر سو، ابزاری برای اعلام جهت‌گیری سیاست خارجی نیز هست. تنش‌ها با ایران ممکن است تشدید شود».

اما یکی از اعضای ثابت تیم مشاورین امنیت ملی و سیاست خارجی نهاد ریاست جمهوری ترکیه یعنی پروفسور مسعود حقی جاشین می‌گوید: «باید از ایران انتظارات واکنش‌هایی داشته باشیم. اما در هر صورت، ترکیه عقب‌نشینی نخواهد کرد».

ولی برخی دیگر از دانشگاهیان، درباره پیامدهای منفی این تصمیم اردوغان هشدار داده‌اند.

بیلگه خان آلاگوز استاد علوم سیاسی دانشگاه مرمره می‌گوید: «فرمان اردوغان، یک اقدام جدی است. این تصمیم نشان‌دهنده دوران جدیدی در روابط ترکیه با ایران است. اتحادهای منطقه‌ای ممکن است تغییر شکل دهند».

منافع آمریکا اسراییل

خزر وورال، عضو هیئت علمی دانشگاه آیدین استانبول می‌گوید: «این اقدامات، نوعی آماده‌سازی برای یک درگیری جدید پس از جنگ ۱۲ روزه هستند. هدف، تضعیف اقتصادی و سیاسی ایران و دادن امکان برتری نظامی به اسرائیل است. این روند، تنش‌های اقتصادی و نظامی را افزایش می‌دهد. منطقه دریای سرخ داغ خواهد شد و پیامدهای جهانی برای بازار انرژی خواهد داشت. این در حالی است که وزارت امور خارجه ایران، مکانیسم اسنپ بک را یک اقدام غیرقانونی و بدون مبنای حقوقی می‌داند. ایران اسنپ بک را به عنوان یک اقدام بدخواهانه تفسیر می‌کند و تأکید می‌کند که فعالیت‌های هسته‌ای متوقف نخواهد شد. تجربه نشان می‌دهد که تحریم‌های خارجی ایران را از فعالیت‌های هسته‌ای خود باز نداشته است».

جواد گوک از تحلیلگران ترکیه نیز می‌گوید: «ترکیه از این اقدام به عنوان رعایت قوانین بین‌المللی دفاع می‌کند. تهران نیز آن را نتیجه فشار آمریکا و اسرائیل می‌داند. با این حال، ممکن است واکنش‌های اولیه‌ای مانند اعتراضات دیپلماتیک و احضار سفیر وجود داشته باشد. حجم تجارت در میان‌مدت کاهش خواهد یافت. ایران ممکن است به عنوان جایگزین به کشورهایی مانند امارات متحده عربی روی آورد. با این حال، ترکیه به عنوان نوعی لوله تنفس برای ایران عمل می‌کند. در حالی که جریان گاز طبیعی و روابط تجاری مهم هستند، قطع روابط بعید است، اما تنش‌ها افزایش خواهد یافت».

برخی دیگر از تحلیلگران ترکیه به این اشاره کرده اند که دولت این کشور، باید از حالا به فکر واکنش ایران باشد و در صورت تغییر موازنه صادرات انرژی، کمبود خود را از طریق خط تاناپ یا منابع دیگر تامین کند.