به گزارش مشرق، «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگویی تفصیلی با الشرق‌الاوسط به بیان مهمترین دیدگاه‌های وزارت امور خارجه در موضوعات مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی پرداخت. عراقچی در این گفت‌وگو که در جریان سفر به جده به منظور شرکت در نشست وزرای امورخارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی انجام شد، تصریح کرد: وقایع اخیری که در غزه، لبنان، سوریه و حمله به ایران اتفاق افتاد به همه منطقه نشان داد که دشمن اصلی آنان چه موجودیتی است. من فکر می‌کنم که الان کاملاً روشن شده که آن موجودیتی که همه را تهدید می‌کند و کل منطقه را ضعیف و جدا از هم می‌خواهد؛ رژیم صهیونیستی است. متن کامل گفت‌وگو وزیر امور خارجه را در ادامه می‌خوانید.

امروز نشست وزرای خارجه در جده برگزار شد. ارزیابی شما از این نشست چگونه بود و مهم‌ترین نتایج این نشست از نظر ایران چیست؟

امروز اجتماع فوق‌العاده وزرای خارجه کشورهای اسلامی برای بررسی موضوع غزه تشکیل شد. این نشست به درخواست ایران، فلسطین و ترکیه برگزار شد. وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی بیانیه‌های بسیار خوبی را صادر کردند، سخنرانی‌های بسیار خوبی داشتند و تصمیمات خوبی نیز اتخاذ شد. ولی نکته اینجاست که مردم غزه به بیانیه‌های ما احتیاج ندارند، آنها به حمایت‌های عملی ما احتیاج دارند. قبل از هر چیزی آنها به آب، غذا و دارو نیاز دارند، و بعد از آن به صلح و عدالت و خاتمه اشغالگری احتیاج دارند. من در صحبت‌های خودم امروز گفتم که کشورهایی که با رژیم صهیونیستی رابطه دارند، باید این روابط را قطع کنند و مبادلات تجاری با این رژیم را متوقف سازند. این می‌تواند یک اقدام عملی و مؤثر باشد. همچنین کشورهای اسلامی باید در محافل بین‌المللی، سازمان‌های جهانی و دادگاه‌های بین‌المللی صدایی واحد برای محکومیت رژیم صهیونیستی داشته باشند. طبیعی است که بیش از ۵۰ کشور اسلامی و بیش از یک میلیارد مسلمان ظرفیت بزرگی برای حمایت از غزه و فلسطین دارند.

آیا ایران آماده بازگشت به مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده است و آیا تهران حاضر به دادن امتیازاتی در برابر رفع یا کاهش تحریم‌ها خواهد بود؟

ما همچنان آمادگی داریم وارد مذاکراتی عادلانه و منصفانه درباره برنامه هسته‌ای خود شویم. همانطور که الان نیز مذاکراتی میان ما و سه کشور اروپایی جریان دارد، همچنین گفت‌وگوهایی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای یافتن چارچوبی تازه همکاری در حال انجام است. با ایالات متحده هم آمادگی مذاکرات غیرمستقیم وجود دارد، مستقیم مذاکره نخواهیم کرد. همینطور آمریکایی‌ها باید ایجاد اطمینان کنند که مثل بار گذشته، در میانه مذاکرات، اقدام به حمله نظامی نخواهند کرد. و ما باید مطمئن شویم که اگر آنها برای مذاکره می‌آیند برای یک مذاکره منصفانه و بر اساس منافع متقابل باشد. اگر فکر می‌کنند، چیزهایی را که از طریق حمله نظامی نتوانستند به دست آورند، پشت میز مذاکره می‌توانند به دست بیاورند چنین مذاکره‌ای شکل نخواهد گرفت. ما هرگز میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم. ما در حال مذاکره بودیم که اسرائیل به ما حمله کرد و آمریکا نیز به آن پیوست. برای همین است که هر مذاکره جدید، مثل گذشته نمی‌تواند باشد. همان‌طور که گفتم موضع ما درباره اینکه مذاکره مستقیم با آمریکا نمی‌کنیم، عوض نشده است.

اکنون تنش‌هایی در منطقه دیده می‌شود و حتی احتمال حملات تازه اسرائیل علیه ایران مطرح است. در عین حال ایران هم رزمایش‌هایی در روزهای اخیر برگزار کرده است. آیا ما در آستانه جنگی جدید هستیم؟

احتمال همه چیز است و ما برای هر وضعیتی آمادگی داریم. رژیم صهیونیستی و آمریکا در حمله و جنگ ۱۲ روزه به ایران به هیچ‌یک از اهدافشان نرسیدند. جمهوری اسلامی ایران به شکل قهرمانانه هم مقاومت کرد و هم پاسخ متقابل داد و ما تا آخرین لحظه به حملات موشکی خود به اسرائیل ادامه دادیم، در حالی که آنان فکر می‌کردند ظرف ۴۸ می‌توانند این حملات را خاموش کنند. اما پس از ۱۲ روز این رژیم اسرائیل بود که درخواست آتش بس بدون قید و شرط کرد و ما هم چون درخواست آنها بدون پیش شرط بود پذیرفتیم. اگر آنان بخواهند این سناریو را تکرار کنند، ما آمادگی داریم، ولی این جنگ دوازده روزه نشان داد که گزینه نظامی اصلاً گزینه موفقی نیست. من فکر نمی‌کنم این کار را دوباره تکرار کنند ولی اگر دست به چنین اقدامی بزنند؛ با واکنش مشابه و حتی قوی‌تر ما مواجه خواهند شد.

برخی در منطقه می‌گویند ایران عامل بی‌ثباتی است. پاسخ شما چیست؟

وقایع اخیری که در غزه، لبنان، سوریه و حمله به ایران اتفاق افتاد به همه منطقه نشان داد که دشمن اصلی آنان چه موجودیتی است. من فکر می‌کنم که الان کاملاً روشن شده که آن موجودیتی که همه را تهدید می‌کند و کل منطقه را ضعیف و جدا از هم می‌خواهد؛ رژیم صهیونیستی است. در حمله اخیر، همه کشورهای منطقه بدون استثنا از ایران حمایت کردند و رژیم صهیونیستی و حتی حمله آمریکا را محکوم کردند. من در یکسال گذشته، در دولت جدید جمهوری اسلامی ایران تلاش بسیار زیادی برای اعتمادسازی بین ایران و کشورهای منطقه کردم. البته در دولت قبلی هم همین اتفاق افتاده بود ولی در این دولت با شدت بیشتری پیش رفت. در یکسال گذشته من شخصاً دو مرتبه با ولیعهد محترم سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان، دیدار کردم و یک‌بار نیز در دیدار ایشان با معاون اول رئیس‌جمهور ایران شرکت داشتم و اینکه در طول یکسال ما سه دیدار سطح بالا به این شکل داشته باشیم، در تاریخ روابط ما بی‌سابقه است.

با بقیه کشورهای منطقه با کشورهای مهمی مثل مصر و اردن نیز همین ارتباط را برقرار کرده‌ایم و الان هم ارتباطات بسیار نزدیکی را با همدیگر داریم. ما با مصر هنوز رابطه دیپلماتیک برقرار نکرده‌ایم ولی تعداد دفعاتی که من با وزیر خارجه مصر صحبت و ملاقات کرده‌ام، بیشتر از تعداد دفعاتی است که با دیگر وزرای خارجه منطقه گفتگو و ملاقات داشته‌ام. هم در ملاقات‌هایی که امروز داشتیم و هم کلاً در دیدارهایی که در ماه‌های گذشته داشته‌ام، برای من روشن شده که منطقه الان اطمینان بسیار بیشتری به جمهوری اسلامی ایران دارند و دشمن خودشان را شناخته‌اند و نگران تهدیدات رژیم صهیونیستی علیه کل کشورهای منطقه است. و ما انشاالله به این مسیر ادامه خواهیم داد.

آیا در آینده نزدیک روابط دیپلماتیک ایران و مصر رسماً ارتقا خواهد یافت؟

ما مثل دو کشور عادی با هم رابطه و تعامل داریم. اینکه یک رابطه‌ای به صورت رسمی شروع شود، ما عجله‌ای نداریم و منتظریم که زمان مناسب فرا برسد. سفارتخانه‌های دو کشور در تهران و قاهره به صورت کامل دارند کار می‌کنند ولی فقط اسمشان دفتر حفاظت منافع است نه سفارت. افرادی که مسئول این دفاتر هستند در تهران و قاهره در سطح و درجه سفیر هستند. من دیشب شام را با وزیر خارجه مصر صرف کردم و بیش از دو ساعت گفت‌وگو کردیم. ما در آینده هم به این مسیر ادامه خواهیم داد.
با بقیه کشورهای منطقه با کشورهای مهمی مثل مصر و اردن نیز همین ارتباط را برقرار کرده‌ایم و الان هم ارتباطات بسیار نزدیکی را با همدیگر داریم. ما با مصر هنوز رابطه دیپلماتیک برقرار نکرده‌ایم ولی تعداد دفعاتی که من با وزیر خارجه مصر صحبت و ملاقات کرده‌ام، بیشتر از تعداد دفعاتی است که با دیگر وزرای خارجه منطقه گفتگو و ملاقات داشته‌ام. هم در ملاقات‌هایی که امروز داشتیم و هم کلاً در دیدارهایی که در ماه‌های گذشته داشته‌ام، برای من روشن شده که منطقه الان اطمینان بسیار بیشتری به جمهوری اسلامی ایران دارند و دشمن خودشان را شناخته‌اند و نگران تهدیدات رژیم صهیونیستی علیه کل کشورهای منطقه است. و ما انشاالله به این مسیر ادامه خواهیم داد.

آیا در آینده نزدیک روابط دیپلماتیک ایران و مصر رسماً ارتقا خواهد یافت؟

ما مثل دو کشور عادی با هم رابطه و تعامل داریم. اینکه یک رابطه‌ای به صورت رسمی شروع شود، ما عجله‌ای نداریم و منتظریم که زمان مناسب فرا برسد. سفارتخانه‌های دو کشور در تهران و قاهره به صورت کامل دارند کار می‌کنند ولی فقط اسمشان دفتر حفاظت منافع است نه سفارت. افرادی که مسئول این دفاتر هستند در تهران و قاهره در سطح و درجه سفیر هستند. من دیشب شام را با وزیر خارجه مصر صرف کردم و بیش از دو ساعت گفت‌وگو کردیم. ما در آینده هم به این مسیر ادامه خواهیم داد.

گاهی اوقات اظهارات متناقضی از سوی برخی افراد در ایران درباره بستن تنگه هرمز یا دعوت به آرامش مطرح می‌شود. این اظهارات را چگونه باید ارزیابی کرد؟

این‌ها اظهارات رسمی مسئولان جمهوری اسلامی نیست، بلکه نظر افراد عادی، روزنامه‌نگاران یا کسانی است که مسئولیت رسمی ندارند. ما جامعه واقعاً بازی داریم و نظرات متفاوت بیان می‌شود. شما اگر صدا و سیمای ما را ببینید هر شب برنامه مناظره برگزار می‌شود و دو نفر با هم بحث می‌کنند که مثلاً یک نفر می‌گوید تنگه هرمز را ببندیم نفر دیگر می‌گوید نباید ببندیم. سیاست رسمی ما کاملاً روشن است؛ ما خواهان صلح، ثبات و آرامش در منطقه مهم خلیج فارس هستیم. دلیلش نیز روشن است؛ ایران نیز مثل عربستان و سایر کشورهای منطقه یک کشور تولیدکننده و صادرکننده نفت است. اقتصاد ما به میزان زیادی به صادرات نفت متکی است. طبیعی است که ما خواهان خلیج فارسی هستیم که در آن صلح و آرامش برقرار است. یک واقعیت را می‌خواهم به شما بگویم؛ در جنگ ۱۲ روزه اخیر اسرائیل تأسیسات نفتی ما در خلیج فارس و عسلویه را مورد حمله قرار داد و ما متوجه شدیم اسرائیل قصد دارد جنگ را به خلیج فارس بکشاند و جنگ نفت را در خلیج فارس به راه بیاندازد، اما ما مقابله به مثل را فقط با تأسیسات اسرائیل انجام دادیم. و تمام تلاش خودمان را کردیم و خویشتن داری کردیم که جنگ در خلیج فارس آغاز نشود. من فکر می‌کنم کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس باید نگران سیاست‌های اسرائیل باشند، که منجر به بسته شدن تنگه هرمز و جنگ در خلیج فارس شود، نه سیاست‌های ایران.

اخیراً وزیر دفاع ایران گفت که ایران زیرساخت‌های صنایع دفاعی را در برخی کشورهای دیگر ایجاد کرده است. آیا می‌توانید در مورد این اظهارنظر توضیحات بیشتری دهید؟

شما واقعاً فکر می‌کنید من به این سوال جواب می‌دهم؟ اگر نیاز به توضیح بیشتر بود، خود وزیر دفاع می‌گفت.

ایران می‌گوید در امور داخلی لبنان دخالت نمی‌کند، اما حمایت از حزب‌الله و عدم تحویل سلاح آن به دولت لبنان دخالت تلقی می‌شود. نظر شما چیست؟

پاسخ ما در امور داخلی لبنان دخالت نمی‌کنیم، ولی این مانع از این نیست که نظرات خود را اعلام نکنیم. همه کشورها از جمله عربستان سعودی هم مواضع خودشان را نسبت به لبنان بیان می‌کنند، این به معنای دخالت نیست. دخالت را آن‌هایی می‌کنند که لبنان را اشغال کردند یا با دادن طرح‌های عجیب و غریب سعی می‌کنند لبنان را ضعیف کنند و به تسلیم وادار کنند. تصمیم‌گیری در مورد سلاح حزب الله با خود حزب الله است. حزب الله خودش هم پیشنهاد کرده که گفتگوهای ملی برای استراتژی امنیتی لبنان بین همه اقوام و گروه‌ها و بخش‌های مختلف صورت بگیرد و با هم به تفاهم برسند. ما فقط از یک چیز مطمئن هستیم و آن اینکه اسرائیل همه کشورهای منطقه را ضعیف و بی‌سلاح، بدون ارتش و متفرق می‌خواهد. شما نگاه کنید در سوریه چه اتفاقی افتاد؛ یک حکومت جدیدی است که با حکومت بشار اسد زمین تا آسمان تفاوت دارد، ولی الان خاک بیشتری از سوریه در اشغال است نسبت به زمان گذشته. و اسرائیل تمام توانمندی نظامی دولت جدید را به صورت کامل بمباران کرده، هیچ ابزار نظامی قوی برای دولت جدید باقی نگذاشته است. این بلایی است که سر لبنان هم می‌خواهند بیاورند. تنها چیزی که تا الان جلوی آنها ایستاده سلاح مقاومت است. بله! مقاومت در ماه‌های اخیر ضرباتی خورده و فکر می‌کنند که ضعیف شده و لذا می‌خواهند خلع سلاحش کنند.

خلع سلاح حزب الله یک طرح کاملاً اسرائیلی است. باز تاکید می‌کنم تصمیم‌گیری در این خصوص با حزب الله، دولت و مردم لبنان است، ما فقط نظر خود را بیان می‌کنیم و امیدواریم بقیه کشورهای منطقه نیز این حقیقت را متوجه شوند و شک نداشته باشند که بعد از سوریه و لبنان، نوبت بقیه کشورهای منطقه است. سعی کردند سراغ ایران بیایند ولی ایران مقاومت کرد و آنها پشیمان شدند. ایران چگونه مقاومت کرد؟ با دیپلماسی یا مذاکره با آمریکا؟ نه از طریق موشک‌هایش. آنچه که تعیین کننده است و جلوی تهاجم اسرائیل را می‌گیرد، قدرت است نه مماشات. واقعاً به کشورهای منطقه توصیه می‌کنیم که تلاش نکنند به اسرائیل امتیاز بدهند تا جلویش را بگیرند، هر چه بیشتر امتیاز دهند اسرائیل هم تهاجم خود را بیشتر می‌کند. همانطور که الان دارد در مورد اسرائیل بزرگ صحبت می‌کند. تصریحات اخیر نتانیاهو نشان می‌دهد که عملاً به نصف خاک عربستان و بقیه کشورهای منطقه چشم دارند.

آیا امکان همکاری مشترک ایران و عربستان درباره لبنان وجود دارد؟

من منعی در این قضیه نمی‌بینم. هیچ مانعی وجود ندارد و ما آمادگی داریم همکاری کنیم. امروز با برادرم فیصل بن فرحان بحث بسیار خوبی در مورد لبنان داشتیم، اختلاف نظر داریم ولی خیلی منطقی و در آرامش صحبت کردیم. ما آمادگی داریم با هم تعامل و صحبت کنیم تا جایی که به نقطه اشتراکی برای کمک به حل مسئله لبنان برسیم. شک ندارم که دولت سعودی هم می‌خواهد به مردم لبنان کمک کند. ما هم می‌خواهیم به مردم لبنان کمک کنیم، شیوه‌های ما با هم فرق دارد امیدوارم به یک نقطه نظر واحد برسیم.

در مورد سوریه چطور؟ آیا ایران حملات مکرر اسرائیل به سوریه و تجزیه این کشور را نفی کرده است؟

ما همواره نفی کردیم و آن را نتیجه امتیاز دادن بیش از حد به رژیم اسرائیل می‌دانیم. موضع ما در مورد سوریه روشن است. ما خواهان حفظ تمامیت ارضی، حاکمیت و مرزهای سوریه هستیم و ما مخالف تجزیه سوریه هستیم و خواهان ثبات و آرامش در سوریه هستیم. تجربه نشان داده اگر ثبات و آرامش نباشد سوریه می‌تواند به مرکز گروه‌های تروریستی تبدیل شود که به نفع هیچکس در منطقه نیست. تا الان با دولت جدید سوریه تماسی نداشته‌ایم و عجله‌ای هم نداریم. وقتی دولت جدید سوریه به نقطه‌ای برسد که بداند رابطه با ایران به نفع دولت و مردم سوریه خواهد بود ما حتماً بررسی‌اش می‌کنیم.

روابط ایران و عربستان چگونه می‌بینید؟

عربستان کشور بزرگ منطقه و جهان اسلام است. ایران هم همینطور کشور بزرگی در منطقه و جهان اسلام است. ما با هم در این منطقه زندگی کرده‌ایم، زندگی می‌کنیم و خواهیم کرد. ثبات در منطقه به نفع هر دوی ماست. به نظر من فقط در همکاری دو کشور این صلح و ثبات و آرامش شکل می‌گیرد. ایران و عربستان دو قطب مهم منطقه هستند، ما با هم اختلاف نظر و رقابت داریم ولی دشمنی نباید داشته باشیم. مردم در عربستان برادران دینی ما هستند، همانطور که ایرانی‌ها برادران شما هستند. شما میزبان حرمین شریفین و زائران هستید، الان سالانه بیش از ۸۰ هزار ایرانی حج تمتع می‌گزارند و همه آنها خیلی خوشحال برمی‌گردند. حج عمره هم از چند روزه پیش شروع شده و انتظار می‌رود امسال ۴۰۰ هزار ایرانی به عمره بروند. هر دو کشور نسبت به اسلام، مسلمانان و نسبت به منافع و امنیت مسلمانان حساسیت داریم و مسائل جهان اسلام را از نزدیک دنبال می‌کنیم. همکاری دو کشور هم به صورت هر دو کشور، هم مسائل منطقه و هم جهان اسلام است. خوشبختانه در چند سال اخیر به خصوص یکسال گذشته افق‌های جدیدی در روابط ما گشوده شد. البته باب اقتصادی هنوز به درستی باز نشده است و این احتیاج به برنامه‌ریزی بیشتر ما دارد. من امیدوارم به همان اندازه‌ای که ایرانی‌ها برای حج به عربستان مسافرت می‌کنند، مردم عربستان هم برای گردشگری به ایران بیایند. مطمئنم که به لحاظ طبیعی، فرهنگی و تاریخی جاذبه‌های زیادی برای مردم عربستان در ایران وجود دارد، حتماً دوران خوشی خواهند داشت. از همه مهم‌تر اینکه نگاه واقعی نسبت به ایران پیدا می‌کنند. الان مردم منطقه و بسیاری از مردم جهان ایران را از زاویه رسانه‌های غربی می‌شناسند، و وقتی برای بار اول به ایران می‌آیند کلاً تصویر ذهنی شأن بهم می‌ریزد. شما ایران بودید؟ (انشاالله در آینده سفر می‌کنم.) ما گردشگری را از شما شروع می‌کنیم (با خنده) من هم قول می‌دهم در تهران با شما مصاحبه کنم.

ارزیابی شما از مواضع کشورها بعد از حملات به ایران چیست؟

موضع عربستان هم در محکوم کردن حملات اسرائیل و آمریکا و هم در ابراز حمایت و همدردی با مردم ایران، بسیار موضع قوی و خوبی بود. چنین موضعی را نیز کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس گرفتند که برای ما بسیار مهم بود.

در چه بخش‌هایی می‌توان همکاری اقتصادی با عربستان را توسعه داد و آیا ایران می‌تواند از چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان بهره‌مند شود؟

من فکر می‌کنم تجارت بین دو کشور باید شروع شود. بسیاری از کالاهایی که عربستان از دیگر کشورها وارد می‌کند، به راحتی از ایران قابل تأمین است و همینطور خیلی از کالاهای ما از طریق عربستان قابل تأمین است. ما با یکی از کشورهای منطقه بیش از ۳۰ میلیارد دلار تجارت داریم، و این نشان می‌دهد حتی در زمان تحریم هم می‌شود حجم وسیعی از تبادلات تجاری داشت. ایران فرصت‌های بسیار خوب و پرسودی را به خصوص در صنعت نفت و گاز برای سرمایه گذاران عربستانی دارد. ما در ایران یک جمعیت نزدیک به صد میلیون داریم، و راه‌های اتصالاتی ایران به سمت آسیای مرکزی و قفقاز و همچنین راه‌های ترانزیتی از طریق چابهار و اقیانوس هند به هند بی نظیر است.

برای سوال آخر، در یک جمله، آیا با توجه به تجربیات خود به آینده منطقه خوشبین هستید؟

دیپلمات‌ها همیشه خوش‌بین‌اند. من فکر می‌کنم اگر همکاری میان کشورهای منطقه، به‌ویژه ایران و عربستان، صورت بگیرد، ما یک منطقه سرشار از ثبات، آرامش، پیشرفت و توسعه خواهیم داشت. و من انشاالله دیپلماسی ایران را به این سمت خواهم برد.