به گزارش مشرق، علیرضا بیکدلی سفیر ایران در کابل در گفتگویی مفصل با «تلویزیون ۱» افغانستان درباره مسائل مختلفی چون مهاجرت اتباع افغانستان، روابط تاریخی و ژئوپلیتیکی دو کشور، تعامل ایران با حکومت فعلی افغانستان و چالش‌های ناشی از هجمه‌های رسانه‌ای صحبت کرد.

وی با اشاره به ریشه‌های تمدنی، فرهنگی و دینی مشترک دو ملت، گفت: ایران و افغانستان در ساختن تمدن اسلامی، علم، فرهنگ و عرفان، شراکت تاریخی دارند و این اشتراکات را نباید فراموش کرد. نوجوانان امروزی در کابل و تهران هنوز می‌توانند سفرنامه ناصرخسرو را بخوانند و بفهمند، چون اشتراکات زبانی و تاریخی همچنان زنده است.

بیکدلی همچنین تأکید کرد: ما دو ملت برادر هستیم، هم‌سرنوشتیم، در دوران سخت کنار هم بودیم و در روزهای روشن هم باید این همراهی را حفظ کنیم.

سفیر ایران در ادامه با تمایز قائل شدن بین «همسایه بودن» به‌عنوان یک واقعیت جغرافیایی و «همسایگی» به‌عنوان یک مفهوم ارزش‌محور، اظهار داشت که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر پایه گفتمان همسایگی استوار است، نه صرفاً مجاورت فیزیکی.

وی به اشتراکات ژئوپلیتیکی دو کشور از جمله فلات مشترک، پیوستگی‌های اقتصادی، گذرگاه‌های ترانزیتی و تأثیر متقابل فقر و ثروت نیز اشاره کرد و گفت که امنیت و رفاه در یکی از این کشورها به‌طور مستقیم بر دیگری تأثیر می‌گذارد.

بیکدلی در این گفتگوی تلویزیونی تصریح کرد: ایران در دهه‌های اخیر با وجود مشکلات اقتصادی، میلیون‌ها مهاجر افغان را بدون تبعیض پذیرفته است. بیش از یک میلیون ویزا تنها در سال گذشته صادر شد، اما بسیاری از مهاجران با پایان یافتن اعتبار روادید خود، کشور را ترک نکردند و تعداد قابل توجهی به صورت غیرقانونی در ایران باقی ماندند. این وضع برای ما مشکلات اقتصادی، آموزشی، بهداشتی و امنیتی ایجاد کرده بود و ناچار شدیم موضوع را ساماندهی کنیم.

وی افزود که با این حال، هیچ اقدام اجباری برای اخراج مهاجران صورت نگرفته و موضوع «بازگشت» پس از وقوع تنش‌های نظامی بین ایران و رژیم صهیونیستی در فروردین ۱۴۰۳ به‌وجود آمد. پس از حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق و پاسخ ایران، فضای روانی سنگینی در کشور شکل گرفت. برخی مهاجران افغان که فاقد خانه، حمایت اجتماعی یا مجوز قانونی بودند، نگران شدند و تصمیم گرفتند داوطلبانه به کشورشان بازگردند.

سفیر ایران ادامه داد: این افراد داوطلبانه به مرزها رفتند. ما هیچ فشاری بر آن‌ها وارد نکردیم. حتی بیانیه‌ای صادر شد که گفت هرکس تا ۱۵ تیر ۱۴۰۳ به‌صورت داوطلبانه خارج شود، می‌تواند با ویزای قانونی مجدداً بازگردد.

بیکدلی گفت: من شخصاً به مرز رفتم، پنج روز آن‌جا ماندم، با فرماندهان مرزبانی ایران، مقامات محلی افغانستان، استاندار خراسان رضوی و نمایندگان نهادهای بین‌المللی جلساتی برگزار کردم. همچنین با آستان قدس رضوی برای تهیه غذا، اسکان و حمل‌ونقل هماهنگی شد. ما نگذاشتیم هیچ مهاجری در شرایط تحقیرآمیز یا بی‌سرپناهی قرار بگیرد. حتی عبور و مرور در مرز دوغارون به‌رغم تعطیلات عید قربان، با تلاش‌ها ادامه یافت تا موج انسانی به‌خوبی مدیریت شود.

سفیر ایران در پاسخ به گزارش‌های مربوط به برخورد خشن یا بازداشت مهاجران، نیز اظهار داشت: ما اردوگاه‌هایی به‌منظور توقف موقت و تنظیم عبور ایجاد کردیم، نه برای نگهداری یا تحقیر. این اردوگاه‌ها فقط نقاط مرزی هستند. حتی رسانه‌های بین‌المللی مثل آسوشیتدپرس گزارش‌هایی دادند که واقع‌گرایانه نبود. البته نمی‌گویم هیچ خطایی رخ نداده، اما نباید موارد معدود را به کل سیستم تعمیم داد. هدف ما تنظیم عبور و ایجاد شرایط انسانی بود.

بیکدلی در این گفتگو با اشاره به رسیدگی به مطالبات مهاجران افغان در ایران نیز گفت: مواردی وجود داشته که مهاجران پیش از خروج از ایران، پول پیش‌خانه یا حقوق‌شان را دریافت نکرده‌اند. اما در وزارت کشور سازوکاری برای رسیدگی به این شکایات تعریف شده و حتی افراد بدون مدرک اقامت هم می‌توانند درخواست بدهند. در بسیاری موارد، صاحب‌خانه یا کارفرما با مهاجران همکاری کرده‌اند. نباید فقط موارد منفی را برجسته کرد.

وی در پاسخ به پرسشی درباره به‌رسمیت شناختن حکومت طالبان نیز تصریح کرد: شناسایی، یک موضوع حقوقی و سیاسی است که هر کشور باید با توجه به منافع و زمان مناسب آن را انجام دهد. ولی ما تعامل عملی و روزمره با مقامات افغانستان داریم و روابط‌مان در مسیر گسترش است. موضوع شناسایی هم موضوعی است که باید از سوی سیاستمداران ما اتخاذ شود. این یک روند حقوقی است که در زمان خودش اتفاق می‌افتد.

سفیر ایران در کابل درباره اعزام نیروی کار نیز گفت که ایران در حال طراحی یک نظام برای ورود قانونی و سامان‌یافته نیروی کار از افغانستان است. بر اساس این طرح، کارفرمای ایرانی باید دعوت‌نامه بدهد، سپس وزارت کار مجوز صادر می‌کند و فرد متقاضی با دریافت ویزا وارد ایران می‌شود.

بیکدلی در ادامه با اشاره به حمایت مردم افغانستان از ایران در جریان حمله اخیر رژیم صهیونیستی ضمن قدردانی تاکید کرد که این حمایت نشان‌دهنده وحدت اسلامی است و کشورهای مسلمان باید در برابر تهدیدات بیرونی همبستگی بیشتری نشان دهند.

وی همچنین درباره تلاش‌های برخی کشورها و جریان‌ها برای ایجاد تفرقه میان دو ملت نیز گفت: برخی رسانه‌ها و جریان‌ها می‌خواهند ایران‌هراسی در افغانستان و افغان‌هراسی در ایران ایجاد کنند. نباید اجازه دهیم روابط تاریخی و فرهنگی‌مان قربانی دروغ‌پردازی‌های رسانه‌ای شود. ما باید با گفت‌وگو، تعامل و تفاهم، این روابط را حفظ و گسترش دهیم.