به گزارش مشرق، بر اساس آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران در فصل تابستان امسال، نرخ بازماندگی از تحصیل در میان دانش‌آموزان ایرانی در مقاطع مختلف تحصیلی روندی نگران‌کننده را نشان می‌دهد. این آمار حاکی از آن است که ۱.۴۵ درصد از دانش‌آموزان دوره ابتدایی، ۶.۴۱ درصد در دوره متوسطه اول و ۲.۶۹ درصد در دوره متوسطه دوم ترک تحصیل کرده‌اند.

آمار بازماندگان از تحصیل در گروه‌های سنی مختلف

- در گروه سنی ۶ تا ۱۱ سال (دوره ابتدایی)، ۱۹۲ هزار و ۹۹۲ نفر از تحصیل بازمانده‌اند.
- در گروه سنی ۱۲ تا ۱۴ سال (دوره متوسطه اول)، این عدد به ۲۱۳ هزار و ۷۲۲ نفر می‌رسد.
- در گروه سنی ۱۵ تا ۱۷ سال (دوره متوسطه دوم)، ۵۸۵ هزار و ۶۰۷ دانش‌آموز از ادامه تحصیل محروم شده‌اند.

در سه دوره تحصیلی ۹۹۲۳۲۱ دانش‌آموز بازمانده از تحصیل داریم.

روند افزایش بازماندگی از تحصیل

بررسی‌ها نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳، میزان بازماندگی از تحصیل به ویژه در دوران همه‌گیری کرونا (سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰) با رشد قابل توجهی مواجه شد.تعداد کل افراد بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۵ برابر با ۷۷۷.۸۶۲ نفر است که در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ با ۱۷ درصد رشد به ۹۱۱.۲۷۲ نفر افزایش یافت و در سال تحصیلی گذشته نیز مجدد افزایش پیدا کرده است.

نکته قابل توجه این است که ترکیب جنسیتی بازماندگان از تحصیل به سمت پسران تغییر کرده است، که احتمالاً نشان‌دهنده کاهش علاقه پسران به ادامه تحصیل در مقایسه با دختران است.

استان‌های با بیشترین آمار بازماندگی

پنج استان سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزستان و آذربایجان غربی بیشترین تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل را در خود جای داده‌اند. این استان‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و کمبود امکانات آموزشی با چالش‌های جدی در زمینه پوشش تحصیلی مواجه هستند.

بازماندگان از تحصیل کودکانی هستند که در بازه سنی رسمی یک دوره تحصیلی قرار دارند، اما در هیچ‌یک از دوره‌های تحصیلی ثبت‌نام نکرده‌اند. در حالی که ترک‌تحصیل‌کرده‌ها افرادی هستند که پس از ثبت‌نام و مدتی تحصیل، مدرسه را ترک می‌کنند.

عوامل مؤثر در بازماندگی از تحصیل

خانوارهای فقیر، فاقد بیمه، بدون درآمد ثابت و ساکن در مناطق محروم بیشتر در معرض بازماندگی از تحصیل قرار دارند. همچنین، نرخ جذب بسیار پایین کودکان بازمانده از تحصیل و تعداد بالای ترک‌تحصیل‌کرده‌ها، روند بازماندگی از تحصیل را تشدید کرده است.

سید مصطفی آذرکیش؛ معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به تلاش‌های وزارت آموزش و پرورش برای کاهش نرخ بازماندگی و ترک تحصیل، اعلام کرد: بر اساس نشانگرهای ارزشیابی نظام آموزشی، پوشش تحصیلی در دوره متوسطه دوم ۹۰ درصد است. در اکثر کشورها، تمامی دانش‌آموزان دوره ابتدایی به پایه دوازدهم نمی‌رسند؛ برخی وارد بازار کار می‌شوند یا به دلایلی مانند بیماری مدرسه را ترک می‌کنند.

آذرکیش افزود: در حال حاضر، تمرکز آموزش‌وپرورش بر پوشش حداکثری دانش‌آموزان با اولویت در دوره ابتدایی است. برخی مدارس حتی با وجود تنها یک دانش‌آموز، معلم اختصاصی دارند.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به همکاری بین‌بخشی برای جذب بازماندگان از تحصیل بیان کرد: کار مشترکی برای بازماندگان از تحصیل در جریان است و چندین دستگاه با آموزش‌وپرورش همکاری دارند. این مسئولیت تنها بر عهده آموزش‌وپرورش نیست و نهادهایی همچون استانداری، صداوسیما، دادگستری، سازمان فنی و حرفه‌ای، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، شرکت مخابرات، شهرداری، دانشگاه علوم پزشکی، کمیته امداد، ثبت‌احوال، بهزیستی، وزارت کشور و قوه قضائیه نیز وظایفی دارند.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش به قوانینی اشاره کرد که حضور دانش‌آموزان در مدارس را اجباری می‌دانند و از ضابطین قضایی خواست تا در این زمینه به آموزش و پرورش کمک کنند. وی همچنین روش شناسایی بازماندگان از تحصیل را از طریق مقایسه تعداد دانش‌آموزان ثبت‌نام شده با تعداد متولدین همان سال در پایگاه ثبت‌احوال عنوان کرد.

آسیب اجتماعی در انتظار دانش‌آموزان ترک تحصیل کننده

غلامعلی افروز روانشناس و استاد دانشگاه تهران نیز با اشاره به اینکه ۳۰ درصد دانش‌آموزان کشور موفق به کسب مدرک دیپلم نمی‌شوند و وارد بازار کار می‌شوند، هشدار داده است که برخی از این افراد ممکن است دچار آسیب‌های اجتماعی شده و حتی روانه زندان شوند. آموزش و پرورش در ایران زنجیره‌ای از هدایت و مشاوره تحصیلی ندارد که دانش‌آموزان را از دلزدگی و خستگی از درس خواندن نجات دهد. معلمان باید به‌عنوان نیروی انگیزشی، جذب‌کننده دانش‌آموزان برای ادامه تحصیل باشند.

با وجود تلاش‌های صورت گرفته، روند افزایشی بازماندگی از تحصیل در ایران نیازمند توجه جدی و اقدامات فوری است. بهبود شرایط اقتصادی، افزایش امکانات آموزشی و همکاری بین‌بخشی می‌تواند به کاهش این معضل کمک کند. آموزش و پرورش نیز باید با برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند، زمینه بازگشت این دانش‌آموزان به چرخه تحصیل را فراهم کند.