مشرق--- به فاصله کمتر از 24 ساعت از وقوع یک ناآرامی کوچک در اطراف بازار تهران، هیلاری کلینتون در مصاحبه ای گفت که تحریم های امریکا علیه ایران به سرعت قابل لغو خواهد بود، اگر ایران در موضوع هسته ای همکاری کند.

مصاحبه تقریبا غیر منتظره خانم وزیر در حالی انجام شد که تا پیش از آن چه در مذاکرات و چه در اظهارات علنی امریکایی ها از اینکه چیزی درباره احتمال کاهش تحریم ها علیه ایران بگویند به شدت اکراه داشتند. تا پیش از این تاریخ، پیدا کردن حتی یک نمونه از اظهارات مقام های امریکایی در این باره که تحت شرایطی احتمال لغو سریع تحریم های اعمال شده علیه ایران وجود دارد بسیار دشوار و بلکه غیر ممکن است و اساسا این شیوه سخن گفتن با راهبرد امریکا علیه ایران که در اصل مبتنی است بر افزایش گام به گام تحریم ها به بهانه مسئله هسته ای –نه برای حل آن-، منافات دارد. اگر اینطور است پس چه چیزی کلینتون را وادار کرد که بی محابا از احتمال لغو سریع تحریم ها علیه ایران سخن بگوید؟

پاسخ را باید در امیدی که به خیابان های تهران بسته بودند جست. امریکایی ها روز چهارشنبه گذشته برای نخستین بار حس کردند تحریم ها چنان بر محیط داخلی ایران اثر گذاشته که فضا در حال امنیتی شدن است و مردم تصمیم به حضور در خیابان گرفته اند.

آنچه کلینتون را به اظهار نظر سریع درباره موضوع تحریم ها واداشت در واقع محصول تحلیلی بود که امریکا از ناآرامی روز چهارشنبه در تهران کرد. اگر بخواهیم این تحلیل را خلاصه کنیم، می توان مسئله اینطور دسته بندی کرد:

1- امریکایی ها ناآرامی های روز چهارشنبه را به عنوان آغاز اعتراضات اجتماعی به وضعیت اقتصادی تحلیل کردند.

2- ارزیابی امریکا این بود –و هست- که مردم ایران پذیرفته اند که بخش مهمی از مشکلات اقتصادی محصول تحریم هاست.

3- همچنین امریکایی ها تصور می کردند مردم ایران متقاعد شده اند که موضوع هسته ای –به عنوان منشا تحریم ها- ارزش تحمل فشار اقتصادی تا این حد را ندارد.

4- نگرانی امریکا این بود که حالا که یک بار دیگر فرصت بی نظیر ناآرامی اجتماعی در ایران بوجود آمده، این فرصت مثل سال 88 از دست برود. امریکایی ها عقیده دارند فرصت سال 88 از جمله به این دلیل از دست رفت که معترضان به جای پیگیری اهدفا عینی و مشخص، خیلی زود با اصل نظام در گیر شدند و درنتیجه مقابله سختی با آنها صورت گرفت.

5- بنابراین، ایده امریکا این است که این بار نباید اشتباه سال 88 را تکرار کرد و معترضان باید نیروی خود را صرف مطالبه یک موضوع مشخص از نظام یعنی کوتاه آمدن در بحث هسته ای بکنند.

6- و برای اینکه این اتفاق بیفتد باید معترضان کدی در ذهن داشته باشند که اگر نظام در موضوع هسته ای تغییر موضع بدهد، تحریم برداشته و در نتیجه مشکلات اقتصادی انها حل خواهد شد.

بنابراین، این تحلیل کاملا دقیق و قابل دفاع است که کد خانم کلینتون برای جهت دادن به اعتراضات داخل ایران، جلوگیری از به بیراهه رفتن و دور شدن آن از منافع اصلی امریکا، امید دادن به اینکه این بار معترضان قادر خواهند بود یک دستاورد علنی به دست بیاورند و شعله ور نگهداشتن آتش آشوب ها به داخل ایران ارسال شد.

این موضوع علاوه بر اینکه اولویت های امریکا را به ما نشان می دهد، واجد این پیام هم هست که امریکا به خوبی تجربه فتنه 88 را مطالعه کرده و سعی کرده درس هایی کاربردی از آن بیاموزد.

اینکه ماهیت ناآرامی چهارشنبه چه بود و استراتژی خانم کلینتون چرا شکست خورد، موضوع نوشته ای دیگر خواهد بود.

×مهدی محمدی