به گزارش مشرق، رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ در شمال اقیانوس هند و با حضور یگان‌های شناور و پروازی نیروهای دریایی ارتش و شناورهایی از نیروی دریایی سپاه پاسداران برگزار شد.

جماران؛ اولین ناوشکن بومی

رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ در منطقه‌ای به وسعت ۱۷ هزار کیلومتر مربع در شمال اقیانوس هند و دریای عمان با حضور یگان‌های سطحی و پروازی نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران و یگان‌های شناوری کشورهای چین و روسیه و نمایندگانی از کشورهای عمان، آذربایجان، قزاقستان، پاکستان و آفریقای جنوبی با پیام صلح و دوستی برگزار شد.

قصد داریم در این گزارش به معرفی برخی از شناورهای بومی حاضر در این رزمایش بپردازیم، در ابتدا به معرفی ناوشکن جماران به عنوان اولین شناور بومی خواهیم پرداخت. ناوشکن «جماران» ساخته متخصصان داخلی و از مهمترین دستاوردهای انقلاب در طول این سه دهه بوده، جماران ۹۴ متر طول و ۱۵۰۰ تن وزن داشته و یک رادار پیشرفته نیز برای انجام هر مأموریت‌ها بر روی آن نصب شده است به‌گونه‌ای که می تواند با سرعت ۳۰ گره دریایی حرکت کند.

جماران از حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار قطعه، سامانه و مجموعه تشکیل شده همچنین ساخت این ناوشکن در غالب پروژه موج صورت گرفته است. قیمتی که برای ساخت آن پرداخت شده، معادل یک چهارم تا یک پنجم قیمت مشابه خارجی بوده به‌گونه‌ای که در طراحی و ساخت این ناوشکن حتی یک کارشناس خارجی مشارکت نداشته است و ناوشکن جماران کاملا داخلی است.

جماران از نظر سرعت، با ناوشکن‌های همتراز خود در دنیا برابری می‌کند و نیز توانایی قدرت مانور بالا و ماندگاری زیاد در شرایط جوی بسیار نامناسب در دریاها را نیز دارد. جماران با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، قادر به انجام ماموریت‌های مختلف به طور همزمان است و نیز سامانه‌ها و فناوری‌های متعدد اطلاعاتی، جنگ الکترونیک، ضد الکترونیک، راداری، موشکی، اژدر زیر سطح و سونار در طبقات مختلف این ناوشکن قرار گرفته است.

«ناوشکن سهند»

ناوشکن سهند سومین ناوشکن از کلاس موج است، این ناوشکن در دهم آذر ماه سال ۹۷ با حضور سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش به ناوگان جنوب نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران الحاق شد. این محصول دفاعی کاملاً بومی بوده و دارای ۹۴ متر طول، ۱۱ متر عرض و ۱۶ متر ارتفاع است، همچنین سازه این ناوشکن از فلز بوده و در برابر اصابت گلوله مقاوم است، گریبکس این محصول دفاعی ساخت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بوده و سرعت آن به بیش از ۲۵ گره دریایی (۴۷ کیلومتر در ساعت) می‌رسد. این ناوشکن علاوه بر قابلیت حضور و پایداری در امواج سخت اقیانوسی، از قابلیت مقابله با هر نوع تهدید هوایی، سطحی و زیرسطحی نیز برخوردار است.

«گشت و شناسایی»، «حفاظت و حراست از آب‌های سرزمینی» و «حضور در آب‌های بین‌المللی جهت حراست از خطوط مواصلاتی»، از جمله ماموریت‌های تعریف شده برای ناوشکن سهند است.

با توجه به تسلیحات و سامانه‌های حس‌گری که این ناوشکن دارد، قابلیت آفند و پدافند در هوا، سطح و زیرسطح را داراست. سامانه «راداری» بسیار قوی، سامانه «مدیریت نبرد» بسیار پیشرفته، سامانه «جنگال» بسیار به روز سهند و همچنین انواع موشک‌های «سطح به سطح» و «سطح به هوا» ناوشکن سهند، این قابلیت را به سهند داده که بتواند تا وَرای افق را مورد هدف قرار دهد.

از سوی دیگر سامانه «سونار» که بر روی ناوشکن سهند نصب شده، قابلیت رصد و پایش اطراف سطح زیر آب را به این ناوشکن می‌دهد و ناوشکن از این طریق می‌تواند هر نوع تحرک زیردریایی را مورد شناسایی و ردیابی قرار دهد.

نصب «سیستم دفاع نقطه‌ای» بر روی ناوشکن سهند برای نخستین بار، از جمله امتیازات این ناوشکن پیشرفته محسوب می‌شود. این سیستم که توسط سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح طراحی و تولید شده، با قابلیت اجرای ۴ هزار گلوله در دقیقه در حدود ۱۰ اینچ، به سهند این امکان را می‌دهد که ضدِ موشک کروزی که به سمت آن می‌آید به اجرای آتش بپردازد و هر موشک تهدیدکننده‌ای را منهدم کند.

«ناوشکن دنا»

این ناوشکن جزو دستاوردهای دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است که همه مراحل آن در داخل کشور و به دست متخصصان ایرانی انجام شده است. کیفیت و کارایی دنا آنجا اثبات شد که برای تحمل انحراف ۲۸ درجه‌ای به دست مهندسان ایرانی ساخته شده بود اما توانست تا در مقابل طوفان‌های دریانوردی به دور کره زمین انحراف تا ۴۸ درجه‌ای را هم تحمل کند. در ادامه به مراحل ساخت ناوشکن دنا اشاره خواهیم کرد.

.۲۴خردادماه ۱۴۰۰ بود که ناوشکن تمام‌ایرانی دنا به ناوگان جنوب نیروی دریایی ارتش در بندرعباس اضافه شد و در جریان ماموریت ناوگروه ۳۶۰ نیروی‌دریایی ارتش نیز خوش درخشید. «دنا» چهارمین ناوشکن بومی ایران به‌حساب می‌آید که به نیروی دریایی ارتش ملحق شده؛ ناوشکنی که گفته می‌شود نسبت به سایر ناوشکن‌های تولید داخلی، پیشرفته‌تر و به‌روزتر بوده و با تجهیزات نصب شده بر روی آن قادر است هرگونه تهدیدی را در شعاع ۲۰۰کیلومتری تشخیص و برای مواجهه با آن اقدام کند.

همچنین دراین ناوشکن انواع تجهیزات جنگ الکترونیک، موشک سطحی و سطح به هوا، پرتاب‌گر اژدر و... به‌کار رفته و دنا را به‌عنوان یک ناوشکن رزمی راهبردی مطرح کرده‌است.

دنا ۹۴ متر طول، ۱۱ متر عرض داشته و برد راداری آن ۳۰۰ کیلومتر بوده و دارای توان درگیری همزمان با اهداف دریایی و هوایی است. ناوشکن دنا، دارای توان راداری شناسایی ۱۰۰ هدف سطحی، زیرسطحی و پروازی بوده است. همچنین بهره‌مندی از موشک‌های عمودپرتاب، برخورداری از قابلیت درگیری با اهداف سطحی، زیرسطحی و پروازی، مجهز به ۱۹۰ سامانه بومی پیشرفته، بهره‌مندی از سامانه‌های نوین مخابراتی و دارای پد بالگرد با ظرفیت نشست و برخاست یک فروند بالگرد از دیگر ویژگی های این ناوشکن است.

«ناوشکن بایندر»

ناوشکن بایندر ۸۳.۳ متر طول، ۱۰ متر عرض، ارتفاعی ۲۳ متری، وزن هزار و ۱۳۵ تنی و سرعتی بالغ بر ۲۰ گره دریایی را داراست. ناوشکن بایندر در طول هشت سال دفاع مقدس در تمام مأموریت‌های محوله، حضوری فعال داشته و به دلیل اعمال تحریم‌ها علیه کشور با فرسودگی مواجه و در سال ۱۳۹۰ از ناوگان نیروی دریایی ارتش کنار گذاشته شد.

این ناوشکن مجددا با تلاش متخصصان نیروی دریایی ارتش تعمیر و بازسازی شده و در خردادماه سال ۱۳۹۲ به ناوگان نداجا ملحق شد. در روند تعمیرات این ناوشکن، ۸ هزار قطعه بومی سازی و نیز ۳ هزار و ۲۰۰ قطعه تعمیر شد، همچنین ۲ هزار و ۵۰۰ قطعه معیوب تعویض و ۱۷۰ سامانه نیز تعمیر اساسی شد و در نهایت بیش از ۹۸ سامانه منصوب روی شناور، بهینه‌سازی شد.

نصب و راه‌اندازی سیستم کنترل آتش سلاح‌های ناوشکن، نصب و راه‌اندازی توپ ۷۶ میلی‌متری در پاشنه ناوشکن، توپ ۴۰ میلی‌متر در سینه ناوشکن و نیز نصب و راه‌اندازی سامانه پرتاپ موشک سطح به سطح نور و در نهایت یکپارچه کردن سامانه کنترل آتش و سلاح از جمله مهمترین اقدامات انجام درحوزه بازدارندگی این شناور است.

«ناو موشک انداز زره»

ناو موشک انداز زره که بدست متخصصان کارخانجات نیروی دریایی راهبردی ارتش طراحی و ساخته شده است دارای ۴۷ متر طول و ۱۵ متر ارتفاع بوده و قادر است با سرعت ۳۵ گره دریایی حرکت کند. ناو موشک اندازه زره، به یک توپ ۷۶ میلی متری فجر ۲۷ در سینه ناو و یک توپ ضد هوایی ۴۰ میلی متری در پاشنه ناو مجهز بوده که با استفاده از آن ها می تواند علیه انواع اهداف سطحی و هوایی اجرای آتش کند.

این ناو همچنین به سامانه موشکی کروز سطح به سطح قدیر با برد ۳۰۰ کیلومتر مجهز شده که به آن امکان درگیری با اهداف در عمق دریا را نیز می دهد.

علاوه موارد گفته شده، ناو موشک انداز زره نسبت به نمونه های قبلی شناورهای کلاس پیکان از سامانه های ارتباطی، شنود و جنگ الکترونیک پیشرفته تری برخوردار است.

ناو موشک انداز زره با قابلیت مانور و سرعت بالا امکان حراست از آب های سرزمینی را فراهم می‌سازد. پیش از این نیز ۴ فروند از شناورهای موشک انداز کلاس پیکان که بدست متخصصان نداجا طراحی و تولید شده بود در ناوگان شمال نیروی دریایی راهبردی ارتش و دریای خزر بکارگیری شده و زره اولین شناور کلاس پیکان است که در ناوگان جنوب نیروی دریایی ارتش بکارگیری می شود.

«ناو سیرجان»

ناو سیرجان دارای ۶۰ متر طول و ۱۰ متر عرض بوده و ارتفاع آن عرشه اصلی ۱۴ متر است، این ناو ۲ هزار و ۱۹ تن وزن و سرعتی بالغ بر ۱۴ گره دریایی دارد.

این شناور در اردیبهشت ماه سال ۹۱ تحت تعمیرات اساسی قرار گرفت و در روند تعمیرات آن ۵۳ سامانه مهم تعمیر و ۲۶ سامانه آن نیز بهینه‌سازی شد.

از جمله مهمترین اقدامات انجام شده بر روی ناو «سیرجان»، تعویض و نوسازی ۱۰۰ تن سازه فولادی مربوط به بدنه و مخازن، تعمیر و تعویض ۶۴۰ متر سیستم لوله‌کشی و ۶۲ عدد انواع والو سیستم‌های مختلف، بازسازی و نوسازی اماکن داخلی، پل فرماندهی، آشپزخانه، بازسازی کامل یخچال‌ها، تعمیرات اساسی موتورهای اصلی، نصب و راه‌اندازی سیستم سکان و همراستاسازی سیستم * و تونل * است.

سیرجان با حضور مداوم در مأموریت‌های عملیاتی، نقش بسزایی در حفاظت از آب‌های سرزمینی، منابع اقتصادی و حفظ خطوط مواصلاتی جمهوری اسلامی ایران ایفا کرده است. این‌ها در حالیست که پرتعدادترین شناور رزمی نیروی دریایی ارتش در جنگ تحمیلی، هم اکنون با تغییرات درونی فراوان در حال تولید در کشور است که با ورود هر یک از آن ها به خدمت، گام مهمی در جهت افزایش توان دفاعی و بازدارندگی کشور برداشته می‌شود.

«شناور شهید سلیمانی»

طراحی و ساخت این شناور بدست جوانان نخبه و دانش آموخته دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است. این شناور دارای بدنه شناسا گریز با سطح مقطع راداری بسیار پایین بوده که می‌توان آن را به عنوان دستاوردی ملی برای کشور دانست، همچنین این شناور با توجه به نوع طراحی، قابلیت دریانوردی و اجرای انواع عملیات در آب‌های دور و در شرایط نامساعد دریایی و اقیانوس‌ها را نیز دارا است.

شناور شهید سلیمانی نسبت به شناورهای هم اندازه خود، از قابلیت مانور بسیار بالاتر و شعاع چرخش بسیار کمتری برخوردار بوده که این قابلیت در اجرای تاکتیک‌های متنوع آفندی و پدافندی بسیار اهمیت دارد. این شناور مجهز به چهار دستگاه موتور پرقدرت بومی شده در کشور است که می تواند امکان حضور سریع در صحنه عملیات و نیز قابلیت دریانوردی برد بلند را بدون نیاز به پشتیبانی ساحلی، برای دفاع از منافع کشور در آب‌های دور را فراهم سازد.

قابلیت حمل و نشست و برخاست بالگرد در شب و روز، حمل و به آب اندازی و از آب گیری انواع شناورهای تندرو تهاجمی و پهپاد عمود پرواز در حین دریانوردی مبنی بر توانمندی نبرد ترکیبی (سطح هوایی و موشکی) در آب‌های دور نیز از ویژگی‌های این شناور است.

شناور شهید سلیمانی در حوزه اشراف اطلاعاتی، شناسایی، پایش اهداف و رفت و آمدهای سطحی، زیرسطحی و هوایی مجهز به پیشرفته‌ترین سامانه‌های کشف و آشکار سازی، شنود راداری، مخابراتی و جنگ الکترونیک است. از دیگر قابلیت‌های این شناور بهره مندی از سامانه‌های بومی خود حفاظتی، تجهیزات روز ارتباطی و مخابراتی (مجهز به انواع رمز کننده) و دیتالینک هاست.

این نخستین شناور رزمی در جمهوری اسلامی ایران است که مجهز به سامانه‌های پدافند هوایی عمود پرتاب، بردکم و متوسط بصورت ترکیبی است. شناور شهید سلیمانی مجهز به سامانه‌های خودکار و نیمه خودکار، توپ‌های بیست و ۳۰ میلی متری برای دفاع پیرامونی در درگیری با اهداف پروازی و سطحی و نیز مجهز به نخستین سامانه پرتاب ترکیبی موشک‌های برد کوتاه و متوسط سطح به سطح (اس اس ام) است.

این شناور از اتاق عملیات مبتنی بر نرم افزار بومی مدیریت یکپارچه صحنه نبرد با قابلیت تشخیص نوع هدف یا تهدید و تخصیص آن‌ها به سامانه‌های آفندی و پدافندی بهره مند است. شناور شهید سلیمانی از آخرین تجربیات موجود در دنیا در طراحی و جانمایی فضاها، اماکن، چیدمان تجهیزات، ترکیب رنگ، انتخاب تجهیزات برخوردار است.

«شناور شهید ابومهدی»

شناور گشتی‌ - رزمی ابومهدی المهندس شناوری پیشرفته بوده است که سرعت ۳۷ گره دریایی را دارا بوده و می‌تواند موشک‌های سطح به سطح با برد ۳۵ کلیومتر تا ۷۵۰ کیلومتر داشته باشد.

موشک‌های سطح به هوای «کوثر» و رادار سه‌بعدی که از سازه‌های نیروی دریایی سپاه بوده بر روی این شناور وجود دارد. این شناور از سه عرشه ساخته شده و در مجموع ۱۲ متر از سطح آب ارتفاع دارد و نیز قادر بوده ۲ هزار مایل دریانوردی داشته و ۱۴ روز نیز به صورت مداوم امکان حضور در دریا را دارد.

بدنه این شناور رادارگریز بوده و نیز این شناور می تواند با چهار موتور پیش‌رونده در امواجی در فورس ۶ حضور داشته باشد و در فورس پنج عملیات انجام دهد. در نهایت باید گفت این شناور در درون کشور توسط شرکت دانش‌بنیان وطنی طراحی و ساخته شده که این نشانه توان بالای بومی دانشمندان و متخصصان داخلی است.

«ناوچه تندر»

تندر، یک قایق موشک انداز بوده اما در ایران ناوچه نامیده می شود. این شناور با طول ۳۸.۶، عرض ۶.۸ و آبخور ۲.۷ متر دارای بیشینه سرعتی در حدود ۶۵ کیلومتر بر ساعت بوده و در صورت حرکت با سرعت ۵۵.۵ کیلومتر بر ساعت به برد ۱۴۸۰ کیلومتر می رسد، بنابراین در صورت لزوم تندر می تواند چندین روز در آب به گشت زنی بپردازد.

این شناور دارای رادار سطحی برای کشف، ردگیری اهداف و شناورهای دشمن و نیز قابلیت شناسایی ده ها هدف را دارد. رادار ناوبری برای کمک به مسیریابی و رادار کنترل آتش برای هدایت تسلیحات به همراه سامانه های هشدار راداری، جنگ الکترونیک و سامانه های مخابراتی از جمله تجهیزات این شناور رزمی است. تندر در قسمت سینه یا جلوی خود از یک توپ دو لوله ۳۰ میلیمتری AK-۲۳۰ با نواخت تیر بالا و با هدف گیری راداری بهره مند بوده که در بسیاری از شناورهای شرقی مورد استفاده قرار گرفته است.

یک توپ دو لول ۲۳ میلی متری نیز در میانه ناو و پشت دکل قرار گرفته است، این توپ معروف و شناخته شده جایی را در این شناور به خود اختصاص داده تا در محدود برد ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ متری خود پهپادها و بالگردها را انهدام کند. یک قبضه تیربار ۱۲.۷ میلی متری دوشکا در هر سمت تندر نصب شده و با توجه به برد هزار و ۶۰۰ متری آن در برابر اهداف هوایی برای مقابله با بالگردها، پهپادها و قایق ها، سلاح مؤثری است.