به گزارش گروه دفاع و امنيت مشرق،سرهنگ فرامرز روح افزا ، مدير طرح و آمادگي رزمي قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبياء(ص) اين مطالب را در گفتگو با خبرنگار مهر بيان کرد .

فرامرز روح افزا سرهنگ کنترل و فرماندهي سال 1356 وارد دانشگاه خلباني نيروي هوايي شد. وي پس از طي دوره هاي مختلف آموزسي با تخصص موشک هاگ از دانشکده به سمت مناطق عملياتي اعزام شد و با در اختيار گرفتن عنوانهايي مثل فرمانده سايت هاگ، افسر آموزش گردان هاگ، معاونت عمليات در مناطق مختلف، رئيس شعبه موشکي پدافند، رياست دايره زمين به هوا، مديريت ارزيابي و يکنواختي و نهايتا به مديريت طرح و آمادگي رزمي قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبياء(ص) منصوب شد. وي علاوه بر تخصص در عرصه موشکي داراي مدرک مديريت دولتي نيز مي باشد.

*به عنوان نخستين سئوال استفاده از سيستم موشکي در نيروي هوايي جمهوري اسلامي ايران در چه شرايطي است؟

- سرهنگ فرامرز روح افزا: درگذشته با سيستم هاي توپخانه اي باهواپيماهاي دشمن مقابله مي کردند اما بعد ازاينکه هواپيماها پيشرفته تر شد و سرعت وسقف پروازي آنها بالا رفت زمان عکس العمل براي سيستم هاي پدافندي پايين آمد که بايستي متناسب با آن گلوله ها سنگين تر مي شد تا بتواند به ارتفاعات بالاتري برود و وقتي نزديکتر مي شد معايبي براي اين کار ايجاد مي کرد.

مجموعه اين عوامل موجب شد که دست اندرکاران به فکر طراحي گلوله اي بيفتند که خودش توانايي اين را داشته باشد که به سمت هواپيماي مورد نظر برود و به نوعي هم بتواند بر اصطکاکات جوي غلبه کند که در مجموع نتيجه اين طراحي ها، ساخته شدن موشک ضد هوايي بود. توان پدافند هوايي در سطوح مختلف برد کوتاه، متوسط و بلند تعريف شده است که با وارد شدن موشک ضدهوايي به نيروي هوايي ارتقا يافت بطوريکه توانستيم درارتفاع متوسط و بالا که توپخانه هاي ما در آن دچار مشکل مي شدند کارايي خوبي را از خود به نمايش بگذارند.

اين سيستم ها در ابعاد مختلف پيشرفت کرد اما با توجه به اينکه توپخانه ها درارتفاع کم مشکلي ندارند و فقط درارتفاع متوسط و بالا دچار مشکل مي شوند پس مجبور بوديم که از سيستم هاي موشکي در بردهاي متوسط و بلند استفاده کنيم.

اولين سيستم موشکي که نيروي هوايي ايران از آن استفاده کرد که البته آنها هم درارتفاع کم کارمي کرد،"سيگرکت و تايگرکت" بود که در سالهاي 49 تا 50 وارد ارتش ايران شدند، بعد ديدند آنها جوابگو نيستند پس از سيستم موشکي هاگ استفاده شد. اين سيستم موشکي سال 54 از آمريکا خريداري و وارد ايران شد و توانست ارتفاع متوسط ما را جواب دهد که بدينوسيله نيازمندي هاي روز خود را در اين ارتفاع جواب داديم.سيستم موشکي هاگ به نوبه خود يکي از مدرن ترين سيستم هاي موشکي بود که هم اکنون نيزبعد از گذشت 30 سال در منطقه اين سيستم موشکي بازهم حرف براي گفتن دارد.

پس از جنگ نيز با ورود سيستم هاي موشکي برد بلند مثل سيستم موشکي S200-HQ2 توانستيم توان پدافندي خود را در ارتفاع بالا تقويت نموده ، در مجموع رينگ کامل ارتفاعاتي خود را بپوشانيم.

*در راستاي بهينه سازي سامانه ها چه اقداماتي انجام داده ايد؟

- بعد از جنگ تجربيات خود را به لحاظ تاکتيک و تکنيک بر روي سامانه هاي خود پياده کرديم که نمونه آن ارتقا سيستم موشکي هاگ است يعني آنچنان بر روي اين سامانه کار کرديم که سامانه هاگ اساسا تبديل به چيز ديگري شده است.

ما درحال حاضريک سامانه صد درصد بومي بنام مرصاد ساختيم در حقيقت ما کاملا با تکنولوژي روز سيستم موشکي ارتفاع متوسط خود را بومي کرده ايم. بعبارتي ديگر با استفاده از تاکتيک هايي که برگرفته از زمان جنگ بود و همچنين تکنولوژي روز دنيا توانستيم اين نيازمندي هاي خود را برطرف کنيم.

همانطور که گفتم در پوشش ارتفاع پايين هم که از قبل مشکلي نداشتيم، و درحال حاضرهم نه تنها هيچ مشکلي در اين زمينه نداريم بلکه در حال ارتقا سطح کيفي آن هستيم. البته براي پوشش ارتفاع بالا هم ما سامانه موشکي S200 را داشتيم که آن هم مشکلات خاص خود را داشت چون بسيارحجيم و دست و پاگير بود. اما بدليل اينکه من از نزديک با اين سامانه موشکي کار کرده ام مي توانم به جرات بگويم که اين سيستم موشکي هم اکنون تا حدود زيادي دستخوش تغييرات اساسي شده است بطوريکه حجم عظيم تکنولوژي بکار رفته در آن متحول شده و در مجموع مي توان گفت که اين سيستم موشکي کوچک شده و متناسب با تکنولوژي روز دنيا تغيير کرده است.

اقدامات ديگري هم از طريق مبادي ذيربط مثل جهاد خودکفايي، قرارگاه پدافند هوايي و سازمان صنايع وزارت دفاع در حال پيگيري است، بعنوان مثال کارهايي درحال انجام است تا بزودي هم تکنولوژي S200 را بومي کنيم و هم در زمينه پوشش ارتفاع بالا به خودکفايي برسيم. ضمن اينکه هم اکنون در مرحله طراحي سامانه هاي موشکي برد بلند هستيم بطوريکه شايد به زودي بتوانيم به مرحله توليد آن برسيم.

* جناب سرهنگ! ارزيابي شما در مورد سامانه S300 چيست؟

- سامانه S300 هم به عنوان يک کالاست که مي خواستيم آن را از روسيه بگيريم اما به دليل مسائل سياسي جلوي واگذاري اين سامانه موشکي به ايران را گرفتند البته همين کارها باعث مي شود که ما بياييم احتياجات خود را رفع کنيم. ضمن اينکه هم اکنون در داخل کشور (سازمان صنايع وزارت دفاع) روي آن کار مي کنند تا در اين زمينه هم خودکفا شويم و ديگر احتياجي به ساير کشورها نداشته باشيم.

*آيا در مورد مقابله با موشکهاي بالستيک و کروز تمهيداتي در قرارگاه پدافند هوايي انديشيده شده است؟

- براي مقابله با کروزهاي دشمن طراحي هايي شده است که هم اکنون در حال طي کردن مراحل اجرايي آن هستيم و روز به روز بر تقويت عملکرد سامانه هايي که در خصوص مقابله با کروز بکار گرفته مي شوند افزوده مي شود.

اما موشک بالستيک بسيار متفاوت تر از موشک کروز است، موشک بالستيک از سرعت بالايي برخوردار است برد بالايي دارد و مسير پروازي خاصي را يا همان قوس بالستيکي را براي رسيدن به هدف مورد نظر خود طي مي کند. در اين رابطه نيز سامانه هايي در حال طراحي شدن هستند و اساسا بدليل اين موضوع ما به سمت طراحي و ساخت سامانه موشکي S300 رفتيم تا بتوانيم با اين نوع حملات مقابله کنيم.

وي ادامه داد: البته سامانه مرصاد که در داخل کشور طراحي و ساخته شده تا حد زيادي توانمندي مقابله با موشکهاي بالستيک را دارد بطوريکه ما با اين سامانه خواهيم توانست با موشک هاي بالستيک مقابله کنيم.

*در دوران دفاع مقدس براي حل مشکل کمبود ادوات وتجهيزات نظامي چه کارهايي را انجام مي داديد؟

- دردوران دفاع مقدس و بويژه در عملياتهاي "فاو" و "کربلاي 5" نيازمنديهاي ما به اوج خود رسيد که ما براي جبران کمبود و يا نبود ادوات و تجهيزات نظامي سايت هاي موشکي خود را در روز چندين نوبت جابجا مي کرديم بطوريکه کمتراز 24 ساعت يک سايت موشکي هاگ را در سطح مناطق عملياتي جابجا مي کرديم.

البته دشمن نمي تواند در آن واحد موقعيت ها را شناسايي کند و سيستم هاي خبري دشمن اگر مي خواست اطلاع دهد که سايت ما جابجا شده است يک هفته طول مي کشيد که واقعا اين کار نتيجه داد يعني در عمليات "والفجر 8" اين جابجايي خيلي مثمر ثمر بود وبنوعي کمبود تجهيزات ما را در دوران دفاع مقدس جبران کرد و حتي اين حرکت ما تبديل به تاکتيک رزمي شد که بعد از جنگ نيز بتوانيم از آن بهره ببريم.

*سرهنگ! منظورتان اين است که در جنگ احتمالي آينده که جنگ ناهمتراز خواهد بود مي توانيم از اين تاکتيک استفاده کنيم؟

- بله، ما از اين تاکتيک در جنگ ناهمطراز هم مي توانيم استفاده کنيم چون امتحان خود را پس داده است. البته نکته مهم اين است که اين موضوع از نظر ما عملياتي است و فقط در حد تئوري يا شعار نيست، يعني اگر کشورهاي ديگر در حد تئوري آن را مطرح مي کنند ما در صحنه عمل به آن رسيديم و به خاطر اين مي گوييم که اين تجربه بسيار گرانبهاست چون در صحنه عمل به آن دست پيدا کرديم و تئوري، نيست به خاطر اين ما هم اکنون تجربه، تکنولوژي و تاکتيک استفاده از ادوات وتجهيزات نظامي را داريم که با مجموعه اينها در آينده هم موفق خواهيم بود. اما نبايد به اين دستاورد قانع باشيم بلکه بايد همچنان اين روند را طي کنيم.

*شما فکر مي کنيد که ما بتوانيم در عرصه پدافند هوايي به پيشرفت 100% برسيم؟

- نه! البته نه اينکه ما نتوانيم بلکه هيچ کشوري نمي تواند در پدافند هوايي به اين نقطه برسد.



*يعني کشورهاي قدرتمند از جمله آمريکا وروسيه هم به اين نقطه نرسيده اند؟

- نه، به هيچ وجه، مثلا روسيه که پيشرفته ترين و مدرن ترين تجهيزات و ادوات پدافند هوايي را در اختيار دارد هيچگاه ادعا نکرده که در اين بخش به توانمندي صد درصد رسيده اند. مثلا همين چند سال پيش يک جوان 18 ساله آلماني با يک هواپيماي سبک در ميدان سرخ مسکو فرود آمد و اين در حالي بود که سيستم هاي پدافندي مسکو مگس را روي هوا مي زدند و در پي اين اتفاق دولت روسيه فرمانده پدافند هوايي خود را برکنار کرد.

اساسا اگر بخواهيم سيستم پدافند هوايي روسيه را بررسي کنيم بسار پيچيده خواهد بود چون آنها از پيشرفته ترين سيستم هاي پدافندي استفاده مي کنند. به همين دليل هيچگاه ما نمي توانيم ادعا کنيم که در پدافند هوايي به مرز 100 درصد برسيم ولي با اين وجود روند ارتقا سيستم ها و تجهيزات پدافنديمان ادامه دارد.

*با توجه به اينکه تهديدات آينده هواپايه خواهد بود، پدافند هوايي چه سازوکارهايي را براي دفاع از مراکز حساس و بويژه تاسيسات هسته اي در نظر گرفته است؟

- با توجه به جنگهاي اخير هم اکنون اگر جنگي صورت بگيرد از طريق آسمان خواهد بود يا اينکه حداقل مراحل ابتدايي تهاجم عليه هدف از طريق آسمان انجام خواهد گرفت.

اصلا به همين خاطرمقام معظم رهبري هم فرمودند که اگر بخواهد اتفاقي براي کشور بيفتد اولين جايي که بايد فعال شود قرارگاه پدافند هوايي است. اين موضوع مشخص مي کند که نوع تهديد شناخته شده و مرجع مقابله با تهديد هم معلوم شده که چه ارگاني بايد اين کار را انجام دهد که آن ارگان هم جايي جز قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبياء(ص) نست.

بر اين اساس ما براي همه جا از جمله تاسيسات هسته اي کشورمان طرح پدافندي داريم و براي جايي که احساس مي کنيم که ممکن است آن مکان ها بيشتر با تهديد مواجه شوند نيز تجهيزات پدافندي بسيار قدرتمندي را در نظر گرفتيم. بعبارتي ديگرما بهترين ادوات پدافندي خود را از جمله رادارهاي پيشرفته و سامانه هاي موشکي زمين به هوا را در کنار تاسيسات هسته اي و بويژه نيروگاه بوشهر مستقر کرده ايم چون نوک پيکان حمله دشمن آنجاست.

البته نبايد هيچگاه تهديد دشمن را شوخي بگيريم ولي اين تهديدات به ميزاني هم نيست که ما چاره اي نداشته باشيم و دست و پا بسته باشيم، البته ما هيچ وقت دشمن را نبايد ضعيف فرض کنيم و بايد متناسب با قوي بودن دشمن، خود را قوي کنيم.


با اين حال من مي توانم اين اطمينان خاطر را به شما بدهم که در حال حاضر مراکز هسته اي ما و بخصوص تاسيسات هسته اي بوشهر هم اکنون از يک پدافند مستحکمي برخوردار است.

*جناب سرهنگ! پدافند هوايي چگونه به جنگ تحميلي وارد شد؟

- وقتي جنگ را به ما تحميل کردند ما ناچار شديم با هر آنچه که در اختيار داريم به ميدان بياييم ضمن اينکه در آن زمان همه سامانه هاي ما خارجي بود و هيچکدام داخلي نبود يا مثلا نفرات ما رفته بودند در آمريکا يک دوره اي را ديده بودند که ناتمام مانده بود و آنهايي هم که دوره را کامل ديده بودند هنوز بر تئوري هاي آموخته شده مسلط نشده بودند، مثلا با اينکه من در آن موقع يک افسرعملياتي موشک هاگ بودم ولي خوب هاگ را نمي شناختم. به هرحال ما با اين اوضاع و احوال وارد جنگ شديم و به قول معروف آستين ها را بالا زديم.

* کمي از ابداعات دوران دفاع مقدس تعريف کنيد؟

- وقتي که جنگ شد واقعا بچه ها دستشان خالي بود ولي ما آستينها را بالا زديم و پاي دستگاه رفتيم و گفتيم که جنگ است و بايد اين سيستم را بکار بيندازيم و با توجه به امکانات موجود و منابع شروع بکار کرديم و البته روز به روز توانمندي مان بيشتر مي شد چون در ميدان عمل بوديم، شرايط به گونه اي بود که اگر ما نمي زديم مي خورديم و مجبور بوديم از خودمان دفاع کنيم و سامانه را بياوريم و شبانه روز پاي سامانه ها باشيم.

از طرفي ديگر چون ما در صحنه واقعي بوديم و در صحنه شبيه سازي نبوديم موفقيتمان بيشتر بود بطوريکه اگر مشکلي پيش مي آمد سريع مي نشستيم و مشکل را برطرف مي کرديم. در مجموع توانستيم خودمان را پيدا کنيم البته نبايد در اين جا زحمات خلبانان مان را ناديده بگيريم چراکه در آن زمان که ما درحال مجهز کردن پدافند بوديم خلبانان ما در اوج فشار کار را انجام مي دادند.

*به نظر شما در کدام بخش از تاريخ 8 ساله دفاع مقدس ما در زمينه پدافند هوايي دچار مشکل شديم؟

- در حقيقت مي توان گفت که از شروع جنگ تا آزادي خرمشهر ايران مشکلي در بخش پدافند هوايي نداشت و بيشتر ما حرف اول را مي زديم اما بعد از آزادي خرمشهر شرق و غرب وقتي مشاهده کرد که در چنين شرايطي ايران پيشروي خواهد کرد از جنبه هاي مختلف ارتش بعث عراق را تقويت کردند.

مثلا هواپيماهاي جنگنده بمب افکن و همچنين سامانه هاي پدافندي مدرن در اختيار ارتش بعث قرار داد، اما مهمتر از آن مسئله موشکهاي پيشرفته ضد رادار بود که بعد از آزادي خرمشهر به صحنه آمدند که اصلا صحنه جنگ را طور ديگري کرد. قبل از آن ما بوسيله رادار هواپيماي دشمن را پيدا مي کرديم و بعد بوسيله رادار ديگري روي آن قفل و سپس موشک هاي خود را به سمت آن پرتاب مي کرديم اما وقتي که موشکهاي ضد رادار وارد صحنه شد وضعيت ما خيلي دشوار شد. چون به محض اينکه با رادار روي هواپيماي دشمن قفل مي کرديم انتشار امواج آن سبب مي شد که براحتي موشکهاي ضد رادار آن را پيدا کرده ومنهدم کنند.

* جناب سرهنگ! در سيستم پدافند هوايي ما در آن زمان ازچند نوع رادار استفاده مي شد؟

- ما يک رادار داريم که جستجو مي کند به آن رادار سرچ مي گويند اين رادار هواپيماي دشمن را کشف مي کند. وقتي که اين رادارهواپيماي دشمن را کشف مي کند اطلاعات خود را به راداري که بر روي هواپيما قفل مي کند انتقال مي دهد و همه اين اطلاعات به اتاق عملياتي مي آيد تا براي آماده سازي و شليک موشک اقدام شود.

البته با اتخاذ تدابيري توانستيم اين مرحله را هم پشت سر بگذاريم، يعني بلافاصله بعد از اينکه اين رادار بر روي هواپيما قفل مي کرد و موشک پرتاب مي شد، رادار قفل کننده خود را غير فعال مي کرديم تا مورد شناسايي دشمن قرار نگيرد. ضمن اينکه ما تاکتيک خود را عوض کرديم زمان درگيريمان را پايين آورديم تا بتوانيم در کوتاه ترين مدت هواپيماهاي دشمن را بزنيم.

در مرحله دوم پس از آنکه غرب مشاهده کرد که حربه شان عملي نشد، موشک هاي ضد رادارهاي پالسي را در اختيار نيروي هوايي ارتش بعث عراق قرار دادند. در حقيقت فرانسه موشکهاي مارتل را با هواپيماهاي ميراژ در اختيار ارتش بعث عراق گذاشت .

*با اين حربه دشمن چگونه مقابله کرديد؟

- بخشي از مقابله ما با موشکهاي ضد رادارهاي پالسي همان زمانبندي کردن استفاده از رادارها بود بطوري که رادارهايمان را زمان بندي مي کرديم يعني در زمان مشخصي هواپيماها را مي گرفتيم و اطلاعات را به رادار قفل مي داديم و سپس فاير مي کرديم.

درعمليات "والفجر8 " نيز با همين وضعيت از يک تاکتيک عمده بهره برديم که البته خيلي خوب هم نتيجه داد و آن همان مسئله هم متحرک کردن سامانه هاي پدافندي مان بود. بعد از اينکه شليکمان را انجام مي داديم بلافاصله جاي خود را تغيير مي داديم تا شناسايي نشويم و قدرت مانور مان هم بالا بود، بطوريکه با سه تا سايت کار ده سايت موشکي را انجام مي داديم . اين اقدام ما دشمن را در روزهاي اول واقعا مستاصل کرده بود.

ضمن اينکه حجم حمله هاي هوايي دشمن دراين عمليات بسيار بالا رفت. بطوري که من از شب قبل از عمليات "والفجر 8 " در منطقه مستقر مي شدم تا کارهاي مقدماتي را انجام دهم. نه من بلکه همه بچه ها با تمام توان پاي کار بودند يعني شبانه روز کار مي کردند و اين طور نبود که صبح تا عصر بجنگيم و بعد از آن عصر برويم استراحت کنيم دوباره صبح خيلي شاداب بلند شويم و بگوييم؛ خب حالا جنگ را شروع کنيد! واقعا کار 24 ساعته بود. اين طوري بود که ما توانستيم اين جابجايي ها را با اين عظمت انجام دهيم.

درحقيقت سايت موشکي ما حداقل از10 آيتم مهم تشکيل شده بود که عبارتند ازرادار سرچ- رادار لاک- مرکز شناسايي - مرکز عمليات سکوهاي پرتاب - بارگيري موشک - خودرو حمل کننده موشک که همه اينها را مي توان در يک سايت خلاصه کرد و همه کارهاي آماده سازي سايت موشکي را بچه ها در کوتاه ترين زمان ممکن انجام مي دادند تا به نحو احسن عمليات را انجام دهند اينطور شد که ما در عمليات والفجر 8 توانستيم 72 فروند هواپيماي نيروي هوايي ارتش بعث عراق را سرنگون کنيم و سندش موجود است.

*شما از اين تاکتيک در عملياتهاي ديگر هم استفاده کرديد؟

- بله، ما همين روند را ادامه داديم و ازتاکتيک جابجايي سايت در عمليات کربلاي 5 هم بهره برديم، البته عامل بعدي که به اين تاکتيک اضافه کرديم موضوع مهم استفاده از پدافند غير عامل بود.

*به موضوع خيلي جالبي اشاره کرديد، آيا فکر مي کنيد از اين تجربيات گرانبها در آينده استفاده خواهد شد؟

- بله، ما تمام تجربيات آن زمان را با توجه به احساس نيازي که داشتيم وارد بحث آموزش خود کرديم يا به عبارتي آموزش در پدافندهوايي را از تجربيات جنگ غني کرديم. مثلا وقتي مي گوييم تاکتيک مان بروز شده، منظورمان اين است که اين تجربيات را در جزوات آموزشي خود برده ايم.

درمجموع مي توان گفت که تجربيات جنگ به مراکز آموزشي منتقل شده است و مراکز آموزشي هم در حال انتقال آن به جوانان هستند که آنها هم در تئوري و هم در بحث عملي به خوبي انجام وظيفه کردند.

*ارزيابي شما از نسل کنوني که هم اکنون در پدافند هوايي هستند چيست؟

- افسران جديد که از دانشگاه هوايي ترخيص شدند واقعا الان خودشان توانمند هستند. مثلا در رزمايش مدافعان آسمان ولايت که مي خواستيم جابجايي را انجام دهيم که اين جوانان در کوتاهترين زمان ممکن اين کار را به نحو احسن انجام دادند بدون اينکه هيچ يک از بچه هاي جنگ در اين اقدام حضور داشته باشد. الان اغلب بچه هاي جنگ رفتند و ما جزو آخرين نفراتيم که ما هم در حال رفتن هستيم.

*آيا پدافند هوايي پروژه هاي جديدي را در بخش جنگال در دستور کار دارد؟

- بله، ما در بخش جنگال حرفهاي بسياري براي گفتن داريم، مثلا مقابله با موشکهاي کروز از نظر جنگال و يا در بحث مقابله با جنگنده بمب افکن هاي دشمن دربخش جنگال سامانه هايي طراحي مي شود که هم کارآمدي هواپيماها را کم کنيم و هم اينکه نگذاريم جنگ الکترونيک آنها اثر سامانه هاي ما را کم يا بي اثر کند. همچنين در بخش جنگ الکترونيک نيز به پيشرفت هاي خوبي رسيده ايم بطوريکه انشاالله روز به روز پدافند قوي تر از گذشته خواهد شد.