به گزارش مشرق، نوعی زنبوردرمانی وجود دارد که شامل تجویز سم موجود در زنبور عسل از طریق نیش زدن یا تزریق در نقاط خاصی از بدن می‌شود. این روش درمانی برای بیش از ۵۰۰۰ سال به عنوان درمانی برای طیف وسیعی از بیماری‌ها مانند سردرد، درد مفاصل و راش‌های پوستی مورد استفاده قرار گرفته است. به همین دلیل، در این مقاله برخی از فواید نیش زنبور عسل برای انسان را بررسی خواهیم کرد.

خواص نیش زنبورعسل برای انسان

سم زنبور عسل که آپیتوکسین نیز نامیده می‌شود، حاوی ترکیبات فعال بیولوژیکی زیادی ازجمله آمینواسیدها و آنزیم‌هایی است که دارای خواص ضدالتهابی هستند، درد را تسکین می‌دهند و روند بهبود را تسریع می‌بخشند. علاوه بر این، اثرات تعدیل‌کنندگی ایمنی از دیگر فواید نیش زنبور عسل برای انسان است. این پاسخ به عنوان دلیلی برای اثرات درمانی و فواید نیش زنبور عسل در درمان برخی از بیماری خاص ناشی از عدم تعادل در پاسخ سیستم ایمنی بدن در نظر گرفته می‌شود. ازجمله این بیماری‌های می‌توان به رماتیسم مفصلی، پسوریازیس و اگزما اشاره کرد.

امروزه، سم زنبور عسل برای درمان بیماری‌های زیر مورد بررسی قرار گرفته است:

رماتیسم مفصلی (RA)

بیماری پارکینسون

بیماری آلزایمر

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (مثل ALS یا بیماری لو گریگ)

مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)

اگزما

پسوریازیس

کاربردهای زنبور درمانی

در سال‌های اخیر زنبوردرمانی نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان داده است، اگرچه بیشتر مطالعات انجام شده در این حوزه به کشت سلولی و آزمایش‌های فاز حیوانی محدود می‌باشند. با این وجود، چند آزمایش بالینی کوچک به این نتیجه دست یافته‌اند که زنبوردرمانی یک روش درمانی بی‌خطر و موثر برای برخی از بیماری‌هاست.

در ادامه برخی از یافته‌های کلیدی در زمینه‌ی مطالعات فواید نیش زنبور عسل برای انسان را بررسی می‌کنیم.

پسوریازیس (بیماری پوستی)

زنبوردرمانی ممکن است در درمان بیماری‌های پوستی التهابی موثر باشد. به عنوان مثال، نتایج حاصل از یک آزمایش بالینی انجام شده در سال ۲۰۱۵ بر روی بیماران مبتلا به پلاک پسوریازیس حاکی از این است که زنبوردرمانی می‌تواند به ترمیم و بهبود ضایعات پوستی و کاهش التهاب آن کمک کند.

در یک مطالعه‌ی تحت نظارت و تصادفی، سم زنبور عسل به طور مستقیم بر ضایعات پوستی ۲۵ بیمار تزریق شد در حالی که به ۲۵ بیمار دیگر دارونما داده شد. پس از گذشت ۱۲ هفته، در بیمارانی که تحت درمان با سم زنبور بودند، کاهش چشمگیری هم در پلاک‌های پسوریازیس و هم در سطح نشانگرهای التهابی خون در مقایسه با گروه تحت درمان با دارونما مشاهده شد. به منظور تایید این نتایج به آزمایش‌هایی در سطح وسیع‌تر نیاز است.

کاهش درد

طب سوزنی همراه با سم زنبور عسل نوعی طب سوزنی است که سم رقیق شده‌ی زنبور عسل را به نقاط طب سوزنی وارد می‌کند. این روش درمانی برای درمان بدون دارویی درد مورد بررسی قرار گرفته است. یک آزمایش بالینی کوچک بر روی مبتلایان دارای درد بعد از سکته مغزی، ۱۶ بیمار را تحت درمان با طب سوزنی و طب سوزنی همراه با سم زنبور عسل دو بار در هفته به مدت سه هفته مورد بررسی قرار داد.

در پایان آزمایش، در هر دو گروه سطح درد کاهش یافت اما بهبود حاصل در گروه تحت درمان با سم زنبور عسل بسیار بیشتر بود. به منظور بررسی طب سوزنی همراه با سم زنبور عسل برای درمان سایر دردها به تحقیقات بیشتری نیاز است.

درمان بیماری پارکینسون

از دیگر فواید نیش زنبور عسل برای انسان ها می‌توان به درمان بیماری پارکینسون اشاره کرد. مطالعه‌ی منتشر شده در سال ۲۰۱۵ در مجله‌ی Alternative and Complementary Medicine به این نتیجه رسید که سم زنبور عسل در ترکیب با طب سوزنی نوید درمانی به عنوان یک درمان کمکی برای بیماری عصبی است.

در یک آزمایش بالینی کوچک، بیمارانی که دوز ثابت از داروهای ضد پارکینسون را دریافت می‌کردند نیز تحت درمان یا طب سوزنی همراه با سم زنبور به صورت هفتگی دو بار و به مدت ۱۲ هفته قرار گرفتند. در پایان آزمایش، بهبودی در سرعت راه رفتن، نمرات مربوط به کیفیت زندگی، کنترل حرکتی و فعالیت‌های زندگی روزمره در مقایسه با شروع درمان در بیماران مشاهده شد.

نیش زنبور عسل مانند فیزیوتراپی است

یکی دیگر از فواید نیش زدن زنبور عسل در درمان شانه یخ زده است. طب سوزنی همراه با سم زنبور عسل در ترکیب با فیزیوتراپی در درمان شانه یخ زده در مطالعات مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است.

تحقیق منتشر شده در مجله‌ی Alternative and Complementary Medicine در سال ۲۰۱۴، اثرات طب سوزنی با سم زنبور عسل را در ترکیب با فیزیوتراپی بر روی ۶۰ بیمار مورد مطالعه قرار داد. شرکت‌کنندگان در این مطالعه به سه گروه دسته‌ّندی شدند و طب سوزنی با محلول نمکی یا دو دوز مختلف از سم زنبور عسل به مدت دو ماه برای آن‌ها انجام شد. سپس، ۱۲ ماه آن‌ها را پیگیری کردند.

سطح درد در افراد تحت درمان با طب سوزنی همراه با سم زنبور عسل پس از اتمام دوره درمان کاهش یافت و این کاهش درد تا یک سال بعد از درمان نیز ادامه داشت.

درمان آرتروز

طبق تحقیقات منتشر شده در مجله‌ی BMJ Open در سال ۲۰۱۴، از فواید نیش زنبور عسل و زنبورگزیدگی در کمک به درمان رماتیسم مفصلی استفاده می‌شود. در مرور ادبیات موضوعی یک آزمایش بالینی پیدا شد که در آن درمان طب سوزنی همراه با سم زنبور عسل را با داروها مقایسه شده است. درمان با سم زنبور عسل در کاهش درد، انقباض عضلانی در هنگام صبح، درد مفاصل و نیز تعداد مفاصل متورم موثرتر عمل کرده است. علاوه بر این، کیفیت زندگی بیمار مبتلا به آرتروز با این روش درمانی بهبود یافته است.

با این وجود، نویسندگان این مطالعه بیان کردند که تعداد آزمایش‌ها، کیفیت آن‌ها و اندازه‌ی کلی نمونه برای نتیجه‌گیری قطعی در مورد اثربخشی طب سوزنی همراه با سم زنبور عسل بسیار محدود و کم بوده است و به تحقیقات بیشتر نیاز است.

«درمان با نیش زنبور عسل برای اولین بار در اواسط قرن بیستم توسط یک زنبوردار اهل ورمونت به نام چارلز مارس به پزکش مدرن آمریکا معرفی شد. این زنبوردار در مورد فواید نیش زنبور عسل تحقیق می‌کرد. در این تحقیقات او به این نتیجه رسید که سم موجود در نیش زنبور عسل به عنوان درمانی برای بیماری‌های خودایمنی، اختلالات سیستم عصبی مرکزی و HIV بسیار نویدبخش است.»

خطرات و عوارض جانبی عوارض نیش زنبور عسل

برخی از بیماران ممکن است واکنش‌های آلرژیک شدیدی را به نیش زنبور عسل و در نتیجه این روش درمانی نشان دهند. در برخی موارد، زنبوردرمانی می‌تواند منجر به شوک آنافیلاکتیک شود که زندگی فرد را تهدید می‌کند. با توجه به این نگرانی‌ها، بسیار مهم است که افراد دارای حساسیت به نیش زنبور عسل از این روش درمانی اجتناب کنند.

زنبوردرمانی (درمان با نیش زنبور عسل) می‌تواند منجر به درد و نیز عوارض جانبی مانند اضطراب، سرگیجه، بی‌خوابی، تغییر در فشار خون و تپش قلب شود.

علاوه بر این، نگرانی‌هایی نیز در مورد تداخل این روش درمانی با عملکرد سیستم ایمنی وجود دارد.

به دلیل اثری که سم موجود در نیش زنبور عسل بر سیستم عصبی دارد، در بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص و شرایط خاص مانند اختلالات خودایمنی باید نهایت احتیاط به عمل آید. به عنوان مثال، در یک مطالعه منتشر شده در مجله‌ی Korean Journal of Internal Medicine در سال ۲۰۰۹، محققان بیان کردند که درمان با نیش زنبور عسل ممکن است با گسترش بیماری لوپوس (یک بیماری خودایمنی) در ارتباط باشد. گزارشی از World Journal of Hepatology نیز هشدار می‌دهد که این روش درمانی ممکن است موجب مسمومیت کبد شود.

کلام آخر

به دلیل کمبود تحقیقات در مورد فواید نیش زنبور عسل برای انسان، هنوز زود است که درمان با نیش زنبور عسل را به عنوان درمانی برای بیماری‌های مختلف توصیه کنیم. اگر قصد دارید از این روش درمانی برای درمان بیماری خود استفاده کنید، قبل از درمان با پزشک خود مشورت کنید. خود درمانی یا اجتناب یا به تعویق انداختن یک روش درمانی استاندارد ممکن است عواقب و پیامدهای جدی را برای شما به همراه داشته باشد.