به گزارش مشرق به نقل از مهر، برگزاري "مناظره" در دانشگاه به مثابه يک راهبرد از سوي محمد باقر خرمشاد معاون فرهنگي و اجتماعي وقت وزارت علوم، تحقيقات و فناوري دولت نهم مطرح شد. برگزاري جلسات سياسي دانشگاهها به صورت ميزگرد و مناظره اي که از آن تحت عنوان "ميزهاي زاويه دار" نيز نام برده شد در فصل هايي که کشور انتخاباتي پيش رو داشت داغ مي شد و اين ميزهاي زاويه دار پس از برگزاري انتخابات با دانشگاه خداحافظي مي کردند.تشکلهاي دانشجويي با نگرش هاي مختلف بخصوص در آستانه انتخابات مجلس هشتم که وزارت علوم از برگزاري مناظره هاي انتخاباتي در دانشگاهها اعلام حمايت کرده بود بسيار فعالانه عمل کردند و چهره هاي سرشناس گروههاي مختلف سياسي را به دانشگاهها آوردند و زمينه عرضه ديدگاههاي مختلف را فراهم کرده تا دانشجو خود برترين سليقه را انتخاب کند. اين رويکرد در انتخابات دهم رياست جمهوري نيز ادامه پيدا کرد.
هر چند مناظره هاي انتخاباتي در دانشگاهها طي سالهاي گذشته مي توانست محکي براي ظرفيت دانشگاه جهت قرار گرفتن نگاههاي بعضا متفاوت در کنار يکديگر باشند اما اين کافي نبود. شايد اينکه فقط تشکلهاي دانشجويي مي توانستند براي برگزاري يک نشست از جنس مناظره و تضارب آراء پيشقدم شوند، دست ديگراني که عضو هيچ تشکلي نبودند و علاقمند به کارگزاري در حوزه نقد و مناظره بودند را بسته مي کرد.
همچنين مناظره ها چون بيشتر انتخاباتي بود با محور موضوعات سياسي برگزار مي شد و فضاي نقد و نظر در دانشگاه را بيشتر به حوزه سياسي مي کشاند و گاه اين شائبه را هم براي اعضاي دانشگاه و هم براي ناظران خارج دانشگاه ايجاد مي کرد که گويي تالارهاي دانشگاه تريبون شخصيت ها و فعالان سياسي شده اند.
مناظره سياسي در دانشگاه صنعتي شريف - ارديبهشت ماه 88
هر چند ظرفيت دانشگاه بالاتر از برگزاري انبوه مناظره هاي سياسي بود اما اين غلظت سياسي مي توانست تضارب آراء در ساير حوزه ها از جمله حوزه هاي علمي، فرهنگي و اجتماعي را با چالش روبرو کند. به هر ترتيب فضاي داغ مناظره هاي انتخاباتي دانشگاهها فقط يک نمونه از محملي براي مناظره، نقد و آزاد انديشي بود اما مقام معظم رهبري بارها در سخنان خود بر يک حرکت ريشه اي در اين حوزه تاکيد کرده اند.
تاکيد مکتوب و شفاهي مقام معظم رهبري درباره نقد و مناظره
مقام معظم رهبري در بهمن ماه 81 در نامه به جمعي از دانش آموختگان حوزه علميه و در آبان ماه 88 در ديدار با جمعي از نخبگان علمي کشور بر راه اندازي کرسي هاي مناظره، نقد، نظريه پردازي و آزاد انديشي در دانشگاهها و موسسات آموزش عالي تاکيد کردند.
همچنين ماده اي از نظام نامه هيئت حمايت از کرسي هاي نظريه پردازي، نقد و مناظره که در سه جلسه متوالي شوراي عالي انقلاب فرهنگي در سال 82 مورد تصويب اين شوراي عالي قرار گرفته است بر ترويج آزاد انديشي در حوزه علوم انساني و معارف ديني تاکيد دارد.
ابلاغ آئين نامه کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاهها
کامران دانشجو وزير علوم، تحقيقات و فناوري 11 آبان ماه 89 آئين نامه تشکيل کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاهها و موسسات آموزش عالي سراسر کشور را ابلاغ کرد.
آئين نامه تشکيل کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاهها در اشاره به فضاي حاکم بر نشستهايي که با عنوان "کرسي هاي نظريه پردازي" در دانشگاهها برگزار مي شود به چهار اصل آزاد بودن، نظام مند بودن، منطقي و عالمانه بودن اظهار نظرها در کرسيها اشاره کرده است.
نهادينه سازي آزادي بيان و تضارب آراء با رعايت اخلاق و منطق گفتگو، ايجاد فرصت قانوني و عادلانه براي عرضه آزادانه آراء، ديدگاهها و سئوالات پيرامون موضوعات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي جامعه و آگاهي از نظرات ديگران، تقويت روحيه حقيقت جويي، آزادگي و قانون گرايي، سامان دهي مباحثات و گفتگوها با صبغه علمي و ايجاد فضاي مناسب براي طرح و بيان انديشه هاي نو، تفکر خلاق و فرهنگ نوآور به عنوان اهداف آئين نامه تشکيل کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاهها عنوان شده است.
راهبردهاي 8 گانه اجراي آئين نامه کرسي هاي آزاد انديشي
وزير علوم، تحقيقات و فناوري راهبردهاي 8 گانه اي براي اجرايي شدن آئين نامه برگزاري کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاهها ابلاغ کرده است که تاکيد بر نقش اساسي رهنمودها و تدابير رهبري معظم انقلاب در اجراي کرسي ها، استفاده از ظرفيت هاي ساير مراکز علمي و آموزشي در اجراي کرسي ها و ترغيب استادان و گروههاي دانشجويي به مشارکت فعال در برگزاري کرسي ها از جمله اين راهبردها است.
ايجاد رقابت بين استادان و گروههاي دانشجويي در برگزاري کرسي ها، تشويق و حمايت از کرسي هاي موفق، معطوف نمودن برنامه کرسي ها به ارتقاي کيفيت و نشاط در محيط دانشگاه، آسيب شناسي و پايش مستمر پس از اجراي کرسي ها و رعايت مقتضيات محيطي و محلي در برگزاري کرسي ها از ديگر راهبردهاي ابلاغي وزير علوم به دانشگاهها در زمينه برگزاري کرسي هاي آزاد انديشي است.
سه الزام براي نحوه ارائه ديدگاهها در کرسي هاي آزاد انديشي
وزير علوم، تحقيقات و فناوري سه الزام براي ارائه ديدگاهها در کرسي هاي آزاد انديشي را به دانشگاهها ابلاغ کرد که شامل ارائه مطالب در چارچوب منافع ملي و مصالح عمومي، تاکيد بر طرح موضوعات با ملاحظه وحدت و همدلي قوميت ها و مذاهب و رعايت مباني، آداب و اصول اخلاق اسلامي با تاکيد بر حفظ صداقت و ارائه اطلاعات مستند مي شود.
چه کساني مي توانند درخواست برگزاري کرسي دهند؟
هر کدام از تشکلها و گروههاي قانوني دانشجويي در چارچوب اساسنامه خود يا سه نفر از دانشگاهيان يا هر يک از اعضاي شوراي فرهنگي يا هيئت کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاه مي توانند درخواست تشکيل کرسي آزاد انديشي را به دبيرخانه اين هيئت ارائه کنند. متقاضي برگزاري کرسي هاي آزاد انديشي بايد همزمان با ارائه درخواست نسبت به معرفي حداقل سه منتقد اقدام کند.
در صورتي که درخواست کنندگان برگزاري کرسي آزاد انديشي نسبت به معرفي 3 نفر منتقد اقدام نکنند، هيئت کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاه موظف است ظرف يک روز کاري نسبت به فراخوان براي ثبت نام منتقدين اقدام کنند.
در صورت ثبت نام حداقل 3 نفر منتقد در مدت 7 روز کاري، موضوع ظرف مدت 5 روز کاري به منظور تشکيل جلسه و اعلام کتبي نتيجه در دستور کار جلسه هيئت کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاه قرار مي گيرد و در صورت عدم ثبت نام حداقل سه منتقد در مهلت تعيين شده، موضوع از دستور کار هيئت کرسي هاي آزاد انديشي دانشگاه خارج مي شود.
مراجع رسيدگي کننده به اعتراضات در خصوص کرسي هاي آزاد انديشي
شوراي فرهنگي دانشگاه به عنوان اولين مرجع رسيدگي کننده به اعتراضات نسبت به رأي هيئت کرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاه پيش بيني شده است که فرد معترض ظرف مدت 2 هفته از تاريخ ابلاغ رأي مي تواند اعتراض کتبي خود را به دبيرخانه شوراي فرهنگي دانشگاه ارائه دهد و شوراي فرهنگي دانشگاه نيز موظف است ظرف 2 هفته از زمان دريافت اعتراض، موضوع را بررسي و نتيجه نهايي را به فرد معترض اعلام کند.
وزير علوم، تحقيقات و فناوري پيش بيني کرده که هرگونه اعتراض به رأي شوراي فرهنگي دانشگاه درباره کرسي هاي آزاد انديشي به هيئت مرکزي کرسي هاي آزاد انديشي به رياست معاون فرهنگي و اجتماعي وزير علوم بررسي شود که ديگر رأي اين هيئت مرکزي لازم الاجرا است. اين هيئت 7 نفره است و ترکيب آن تلفيقي از حضور مسئولان وزارت علوم، دانشجويان و اعضاي هيئت علمي است.
