به گزارش مشرق، سیاستگذاری و راهبردسازی دو رکن مهم از ارکان مدیریت بر عرصه فرهنگ و هنر است که از گذشته تاکنون در نسبت مدیریت نظام‌های مختلف فرهنگی و هنری مطرح بوده است. به موازات پیشرفت علم مدیریت و دانش سیاستگذاری، اهتمام و تمایل نظام‌ها و مجموعه‌های مختلف فرهنگی و هنری نیز به سیاستگذاری و راهبردسازی افزایش پیدا کرده است. به‌ویژه آن دسته از نظام‌ها و مجموعه‌های فرهنگی و هنری که دغدغه اثربخشی، بالندگی، آینده‌سازی و حرکت در مسیری صحیح را دارند، هرگز خود را از سیاستگذاری و راهبردسازی بی‌نیاز نمی‌دانند؛ بدین معنا یکی از کانونی‌ترین نقاط تمرکز این قسم از نظام‌ها، تمرکز بر سیاستگذاری و راهبردسازی است؛ چراکه امروزه یکی از مهم‌ترین استلزامات و شروط تضمین‌کننده موفقیت در سازمان‌ها و مجموعه‌های فرهنگی و هنری، مبادرت به برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و راهبردسازی‌های مناسب و متناسب است.
سینما به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین عرصه‌های متجلی در فرهنگ و هنر جوامع، هیچ‌گاه از سیاستگذاری و راهبردسازی بی‌نیاز نبوده و برای نیل به اهداف و مقاصد خود همواره نیازمند توجه و تمسک به این دو رکن مهم و موثر است. تجربه تاریخی حاکی از آن است در مقاطعی که سینما به‌واسطه سیاستگذاری و راهبردسازی‌های مقتضی و منسجم پشتیبانی و راهبری شده است، نتایج و ثمرات مؤثرتری به بار نشسته است تا زمان‌هایی که سینما بدون نقشه راه و به قول معروف بادی به هر جهت طی طریق کرده است.
شورای عالی سینما ازجمله ساختارهایی بود که در واپسین روزهای تیر ماه 1389 با هدف حسن راهبری و مبادرت به سیاستگذاری و راهبردسازی‌های مقتضی برای سینما در دولت دهم تشکیل شد. شورایی مرکب از معاون سینمایی، جمعی از سینماگران و در راس همه شخص رئیس‌جمهور که بنا داشت به شورایی راهبردی و منشاء تاثیر در سینما بدل شود. دی ماه 1389 بود که اولین جلسه این شورا با حضور رئیس‌جمهور وقت برگزار شد. این جلسه مصوباتی نظیر: ضرورت تامین تجهیزات فنی سینما، احداث سالن‌های سینمایی، رفع مشکل بیمه، بازنشستگی و بیکاری هنرمندان و سینماگران، تشکیل سازمان مستقل سینمایی و احداث سالن‌های سینمایی مورد اجماع و موافقت قرار گرفت.
شهریور 1390 بود که آیین‌نامه اجرایی شورای عالی سینما از سوی رییس‌جمهور وقت، ابلاغ شد. طبق این آیین‌نامه، جلسات شورای عالی سینما با حضور رییس یا نایب‌رییس و حداقل دوسوم اعضای آن رسمیـت پیدا می‌کرد و تصمیمات آن با موافقت اکثریت حضار و تایید رییس‌جمهور اتخاذ می‌شد. همچنین شورای عالی سینما حداقل هر سه ماه یک‌بار باید تشکیل جلسه می‌داد. مهم‌ترین وظایف شورای عالی سینما (البته روی کاغذ) عبارت بودند از تصویب سیاست‌های کلان سینمای ایران، تعیین ساز و کارهای لازم برای اعمال مدیریت هماهنگ منابع و امکانات ملی در عرصه سینما، تصویب برنامه‌های حمایت از تولید آثار فاخر سینمایی، تصویب شیوه‌های حمایت از توسعه شهرک‌ها، پردیس‌ها و فضاهای سینمایی، ارایه تسهیلات و پشتیبانی مالی و اعتباری و حمایت از تامین کالاها، خدمات و فعالیت‌های سینمایی، تصویب طرح‌های کلان و راهبردی سینمای ایران و اختصاص منابع لازم، پیشنهاد مقررات و لوایح موردنیاز در حوزه سینما به مراجع ذی‌ربط، اتخاذ راه‌کارهای مناسب و اصلاح زیرساخت‌ها برای بهبود شیوه‌های آموزش و تربیت سینماگران متعهد و تصویب برنامه‌های حمایت از فعالیت‌های پژوهشی و دستیابی به فناوری‌های روز در حوزه صنعت سینما.
در بدو شکل‌گیری مهم‌ترین کارکردی که بر موجودیت شورای عالی سینما مترتب شده بود، مبادرت به سیاستگذاری‌های کلان سینمای کشور بود. البته نکته کلیدی این بود که در زمان تشکیل این شورا، خانه سینما منحل و معاونت سینمایی به سازمان سینمایی تبدیل شده بود. بنابراین جواد شمقدری با تشکیل جلسه‌های شورا با حضور ریاست‌جمهوری قصد داشت سیاستگذاری‌ها و برنامه‌های حوزه سینما را به تایید رییس‌جمهوری برساند. هرچند در همان مقطع نیز تصویر روشنی از خروجی این شورا در دست نبود و حتی اگر در عمل مصوبه‌ای هم داشت، به اجرا نرسید. اعضای شورای عالی سینما در دولت دهم را داوود میرباقری، مسعود جعفری‌جوزانی، احمد نجفی، جمال شورجه، مسعود ده‌نمکی و محسن علی‌اکبری تشکیل می‌دادند.
یک سال پس از روی کار آمدن دولت یازدهم و در فروردین سال 1393 بود که نخستین جلسه این شورا با معرفی اعضای جدید آن برگزار شد. مسعود جعفری‌جوزانی، خسرو سینایی، پرویز پرستویی، منوچهر محمدی، احمدرضا درویش، سیدرضا میرکریمی و فرهاد توحیدی اعضای جدید شورایی بودند که تنها تفاوتش با شورای قبلی حضور نیافتن رئیس‌جمهور در جلسات آن بود.
بی‌اعتنایی رئیس دولت یازدهم به جلسات شورای عالی سینما از یک‌سو و عدم اعتقاد حجت‌الله ایوبی رئیس وقت سازمان سینمایی به کارایی نظام شورایی از سوی دیگر، باعث شد که این شورا رفته‌رفته از وزن و اعتبار بیفتد. تااینکه سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان، شنبه 28 فروردین ماه 1395 رئیس وقت سازمان سینمایی از انحلال این شورا خبر داد و پرونده شورای عالی سینما در دولت یازدهم بسته شد.
اکنون با روی کار آمدن دولت سیزدهم و پس از گذشت 8 سال از انحلال و تعطیلی شورای عالی سینما، بار دیگر موضوع احیای این شورا از سوی محمد خزاعی رئیس جدید سازمان سینمایی مطرح و فراگیر شده است. موضوعی که از زمان طرح تاکنون زمینه‌ساز موضع‌گیری‌ها و اظهارنظرهای متعدد و گوناگونی شده است.
برای ارزیابی و وارسی دقیق‌تر موضوع، به سراغ هوشنگ توکلی بازیگر شناخته‌شده سینما و تلویزیون کشور رفتیم و نظرات او را درباره احیای شورای عالی سینما جویا شدیم.
توکلی با اشاره به سابقه طرح بحث تشکیل شورای عالی سینما به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم گفت: طرح تشکیل شوراهای بالادستی در فضای فرهنگ و هنر کشور سابقه‌ای طولانی دارد. در حوزه سینما طرح اولیه از این قرار بود که سازمان سینمایی به‌عنوان سازمانی که مستقیما زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری است، تعریف شود اما وقتی طرح برای تصویب به مجلس شورای اسلامی رفت، طیف نزدیک به آقای لاریجانی که در آن مقطع اکثریت مجلس را تشکیل می‌دادند، با این ساختاریابی جدید مخالفت و اعلام کردند که بهتر است این سازمان ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باقی مانده و به فعالیت خود ادامه دهد. در اینجا بود که بخشی از آن طرح اصلی اولیه قیچی شد.
این هنرمند ادامه داد: بعد از این ماجرا پیشنهاد شد که شورایی سینمایی مرکب از صاحبان فکر، تجربه و تخصص زیرنظر رئیس‌جمهور تشکیل شود؛ شورایی که بتواند مسائل و مشکلات سینما را مستقیما نزد بالاترین مقام اجرایی کشور طرح کند و موانع و چالش‌های پیش‌رو را هموار سازد. متأسفانه این شورا هم به دلیل مسائل و مشکلاتی که گریبان‌گیرش شد، نتوانست آنچنان که باید پیش برود و در فضای سینما تأثیرگذار باشد.
وی افزود: در دولت دهم چندین جلسه از جلسات شورای عالی سینما با حضور شخص رئیس‌جمهور تشکیل شد اما در دوره دولت روحانی، این شورا به‌کلی بایکوت و مسکوت ماند و به آن اهمیت داده نشد تا اینکه اکنون پس از گذشت 8 سال از انحلال شورا، موضوع احیای آن در دولت سیزدهم مطرح شده است.
بازیگر سریال «زیر تیغ» در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: ما پیش‌تر هم در نامه‌ای برای آقای رئیسی نوشتیم که اعتقادمان این است به‌جای شورای عالی سینما شورای عالی هنر تشکیل شود. شورایی مرکب از هنرمندان صاحب‌نظر که ردپای مثبتی در زمینه خلق آثار هنری در شاخه‌ها و رشته‌های هنری گوناگون ازجمله سینما دارند. این طرح همچنان در حال بررسی است و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز روی آن متمرکز است. با این‌وجود، اکنون اهالی سینما در حال پافشاری بر این خواسته هستند که شورای عالی سینما دوباره تشکیل شود.
وی تصریح کرد: حالا که کار به این نقطه رسیده و بحث احیای شورای عالی جدی شده، بهتر است به‌جای شورای عالی سینما که شورایی تک‌منظوره است، به تشکیل شورای عالی هنر که شورایی جامع و کامل‌تر است، فکر کنیم. باورم این است که در صورت تشکیل شورای عالی هنر، نتایج مناسب‌تر و توفیقات بیشتری نصیب جامعه هنری کشورمان خواهد شد. با این‌وجود، اگر جمع‌بندی نهایی دوستان به تشکیل شورای عالی سینما مختوم شود، باز هم وجود چنین شورایی لازم است.
توکلی خاطرنشان کرد: من به‌طور کلی با شکل‌گیری چنین شورایی موافقم؛ به شرط اینکه از طراحی اولیه مناسبی برخوردار باشد؛ چراکه وقتی نهادی بدون طراحی مناسب اولیه شکل بگیرد و بخواهد به‌عنوان نهاد بالادست مدیر اجرایی تعریف شود، خود باعث بروز مشکلات متعدد در فرایند اجرا می‌شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ایجاد شوراهای عالی تک‌منظوره از جنس شورای عالی سینما می‌تواند باعث افزایش تبعیض، شکاف و بی‌عدالتی بین سینما و سایر رشته‌های هنری شود. بنابراین بهتر است به سمت ایجاد شورایی جامع‌تر با عنوان شورای عالی هنر برویم که دربرگیرنده نمایندگان همه رشته‌های هنری باشد تا همه اهالی هنر فارغ از رشته‌های هنریشان بتوانند امکان ارتباط مستقیم و طرح بی‌واسطه مسائل و مشکلاتشان با رئیس‌جمهور را داشته باشند.
۱۴:۵۱ - ۱۴۰۰/۰۷/۲۸
