به گزارش مشرق به نقل از ايسنا، در این برنامه، کوروش کمالی سروستانی، مدیر مرکز سعدی‌شناسی، دکتر منصور رستگار فسایی، استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های خارجی، دکتر محمد نورالدین عبدالمالک، استاد دانشگاه الازهر، دکتر طلعت محمد اسماعیل ابوفرحه و چند نفر دیگر از استادان مصری، درباره تشابهات فرهنگی دو کشور و نقش سعدي شيرازي در میان اهل ادب و فرهنگ مصر سخن گفتند.

این برنامه به همت مرکز سعدی‌شناسی و با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سازمان میراث فرهنگی فارس، در جوار آرامگاه شیخ شیراز برگزار شد.

پیوندهای تاریخی ـ فرهنگی ایران و مصر

كوروش كمالي سروستاني ـ مدیر مرکز سعدی‌شناسی ـ در اين برنامه با اشاره به مصرعی از غزل سعدی که «كارواني شكر از مصر به شيراز آيد»، گفت: سرزمين‌هاي كهنسال و پهناور مصر و ايران از دوران ايران و مصر باستان و تا روزگار مصر و ايران اسلامي و نيز در روزگار معاصر پيوندهاي ارزشمند تاريخي و فرهنگي و هنري با يكديگر داشته‌اند.

او افزود: روايت اسطوره‌‌يي و تاريخي اين دو سرزمين از روزگاران كهن تا دوران هخامنشيان و ساسانيان و دوران اسلامي و معاصر، بيانگر اهميت فرهنگ هر دو كشور براي ديگري است. بزرگان، انديشمندان، هنرمندان، نويسندگان و شاعران اين دو سرزمين، نقش بي‌بديل و مؤثری در تاريخ و فرهنگ جهان داشته‌اند و عالمان، فيلسوفان، عارفان و فقيهان ايراني و مصري در تعالي و ترويج و تبيين انديشه اسلامي آثار ارزشمندي آفريده‌اند.

کمالی سروستانی ادامه داد: حوزه‌هاي علميه ايران و كانون‌هاي مذهبي و دانشگاهي مصر و بويژه دانشگاه الازهر از مهم‌ترين مراكز علمي ـ مذهبي جهان اسلام است. زبان عربي براي ايرانيان، زبان دين و قرآن كريم است و زبان دوم اين سرزمين و زبان فارسي براي مصريان نماد و گنجينه‌اي است از دانش و شعر و داستان و حماسه و عشق. واژه‌ها و ضرب‌المثل‌ها در زبان مصريانِ امروز، نشانه‌اي از پيوند فرهنگي اين دو سرزمين است.

او با اشاره به سابقه آموزش زبان فارسي در مصر گفت: هم‌اكنون بيش از 200 استاد زبان فارسي در دانشگاه‌هاي مختلف مصر از جمله الازهر، منوفيه، قاهره، منصوره، سوهاج، حلوان، اسكندريه و ... به تدريس زبان فارسي مي‌پردازند.

مصر به روایت سعدی

این سعدی‌پژوه ادامه داد: يكي از شاعران شناخته‌شده براي اهل ادب و فرهنگ مصر ، سعدي شيرازي است؛ به گونه‌اي كه بسياري از آثار او بويژه گلستان و بوستان به زبان عربي ترجمه شده است. او احياگر زبان فارسي در دوران خود است. نثرش بي‌مانند و نظمش بي‌همتاست و جايگاهش در زبان و ادب فارسي به ‌گونه‌اي است كه مي‌توان ادبيات فارسي را به پيش و پس از سعدي تقسيم كرد.

كمالي خاطرنشان کرد: سعدي مصر را گرامي مي‌دارد. مصر سعدي متكي بر يافته‌هاي او از قصص پيامبران، قرآن كريم، تاريخ و روايت روزگارش و نيز سفر او به آن سرزمين است.

او مصر را پربسامدترين واژه جغرافيايي در كليات سعدي خواند و توضیح داد: سعدی 42 بار از واژه مصر با تركيبات گوناگون استفاده كرده است كه اين بسامد نه تنها از بسامد واژگان هند به میزان 15 و چين 23 مرتبه و دمشق و بغداد فراوان‌تر است، که از واژه شيراز هم با 38 بار تکرار، پربسامدتر است. او در بيتي شيراز و مصر را با هم مي‌سنجد و می‌گوید: هر متاعى ز معدنى خيزد/ شكر از مصر و سعدى از شيراز.

وي افزود: بيش‌ترین تكرار واژه مصر به ترتيب در گلستان، غزليات، بوستان و قصايد است. «قند مصري»، «شكر مصري»، «بازرگان مصري»، «قصب مصري»، «عزيز مصر»، «بانوي مصر»، «كاروان مصري»، «زر مصري»، «خاك مصر» و «دختران مصر» برخي از تركيبات در كليات سعدي است.

مدیر مرکز سعدی‌شناسی ادامه داد: سعدی به داستان يوسف پيامبر و حاكمان روزگار او بارها در كليات پرداخته است. همچنین قند و شكر مصري براي سعدي حلاوتي ماندگار دارد؛ به گونه‌اي كه سخن خود را در آغاز بوستان به آن مي‌سنجد. يكي از شخصيت‌هاي مصري مورد علاقه سعدي، عارف قرن سوم هجري ، ذوالنون مصري است كه چند حكايت در گلستان و بوستان از او روايت شده است.

کمالی سروستانی در پایان ابراز امیدواری کرد که با پيوند سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مركز سعدي‌شناسي و بخش‌هاي زبان و ادبيات فارسي دانشگاه‌هاي مصر، آثار و تأثير سعدي در این حوزه مورد بررسي قرار گيرد.

نیل فرهنگی میان دو ملت همیشه جاری بوده است

همچنين دکتر منصور رستگار فسایی، استاد زبان و ادبیات فارسی، در این نشست گفت: از همان زمان که داریوش به مصر رفت، رابطه مصریان و ایرانیان عمیق و این سرزمین پذیرنده بسیاری از دانشمندان و فرهنگوران ایرانی شد. آن هنگام که زبان ایران به هند و چین می‌رفت، همین واقعه در مصر هم اتفاق افتاد. شاعران ما در ادبیات عرب شاید زلال‌ترین آبشخور خود را از نیل گرفته‌اند و نیل فرهنگی میان دو ملت همیشه جاری بوده و دل‌های اهالی فرهنگ دو کشور همیشه به هم نزدیک بوده است.

او ادامه داد: ترجمه بزرگ شاهنامه توسط پرفسور «عزام» آغاز راه تحقیقات نوین ادبی میان ایران و مصر بوده است. در دوره معاصر این تعامل ادبی حفظ شده و بزرگان مصری کتاب‌های ما را به زبان خود ترجمه کرده‌اند.

رستگار فسایی خطاب به استادان مصری افزود: ما این نزدیکی را با آمدن شما به آرامگاه سعدی احساس می‌کنیم و شما نه میهمانان فرهنگی که همکاران فرهنگی ما هستید. هر جا که زبان و ادبیات فارسی را تدریس کنید، دروازه‌های فرهنگی میان کشورها را گشاده‌تر کرده‌اید.

این مدرس زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های خارج از کشور ادامه داد: وقتی می‌بینیم با وجود نبود رونق روابط سیاسی، استادان زیادی در مصر عمر خود را برای زبان و ادبیات فارسی صرف کرده‌اند، به نشانه‌های تفاهم فرهنگی پی می‌بریم.

او ابراز امیدواری کرد که دانشجویان مصری برای آموزش زبان فارسی به ایران بیایند.

تأثیر زبان فارسی بر شاعران مصری

دکتر محمد نورالدین عبدالمالک، استاد دانشگاه الازهر مصر، هم در این نشست گفت: من در مقاله‌ای درباره مردم ایران گفته‌ام که مردم این کشور دو دسته‌اند؛ آن‌ها که شعر می‌گویند و آن‌ها که شعر می‌خوانند.

او افزود: شیراز شهری است که حافظ و سعدی را در خود پرورش داده و ما عاشق این دو شاعر هستیم. مردم مصر هم به ادبیات فارسی علاقه دارند و بعضی از شاعران این سرزمین مانند «حسین مجیب المصری» تحت تأثير زبان و ادبیات فارسی شعر گفته‌اند.

سعدی شاعر اخلاق

دکتر یحیی داوود عباس، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الازهر، سخنران بعدی این برنامه بود. او با اشاره به این‌که این سومین دیدارش از شیراز است، گفت: سعدی شاعر اخلاق است و تنوع ضرب‌المثل‌ها در آثار وی مشهود است.

او که دکترای خود را درباه سعدی گرفته، به برخی از این ضرب‌المثل‌ها اشاره کرد.

همچنين دکتر رمله محمود عانم قیاس دقایقی درباره سعدی و آثار او سخن گفت. او بوستان و گلستان را به زبان عربی در مصر ترجمه کرده است.

دکتر طلعت محمد اسماعیل ابوفرحه هم سعدی را شاعری بزرگ و انسان‌دوست و از چهره‌های تمدن اسلامی خواند. او با اشاره به شعر معروف «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند...» توجه سعدی به حقوق بشر را حائز اهمیت خواند.

سمیره عاشور، سخنران دیگر این برنامه، به نقش آموزش زبان یک ملت در حفظ میراث آن کشور در آینده اشاره کرد و گفت: مطالعه ادبیات تطبیقی فارسی و عربی از موضوعات مهم در دانشگاه‌های مصر است که دانشجویان رشته‌های تحصیلات تکمیلی در این رشته مشغول به تحصیل هستند.

دکتر محمود علاوی، استاد دانشگاه قاهره، هم با اشاره به جایگاه ویژه شیراز تأکید کرد: همین‌که این شهر این دو شاعر را به جهان تقدیم کرده، کافی است.