به گزارش مشرق، برنامه سینمایی "هفت" شب گذشته 8 اردیبهشت ماه دو ساله شد. ابتدای برنامه به مناسبت تولد برنامه آیتمی همراه با موسیقی فیلم سینمایی "خوب، بد، زشت" ساخته سرجیو لئونه پخش شد که اختصاص به تصاویر و صحبت‌های مهمانان مختلف این برنامه در طول سال گذشته داشت.
بررسی سینمای داریوش مهرجویی به بهانه اکران فیلم "نارنجی پوش" با همراهی نیما حسنی‌نسب و محمد باغبانی و گفتگوی اختصاصی با این کارگردان سینما و همچنین گفتگو با مسعود ده‌نمکی درباره شرایط سینمای ایران مهمترین قسمت‌های برنامه شب گذشته بود.
فیلم‌های سینماگران معتبر، به دلیل جایگاهشان نقد نمی‌شود
جیرانی در ابتدای صحبت‌هایش با اشاره به اینکه "هفت" از این پس ضمن احترام به منتقد برنامه ترجیح می‌دهد به نقد برخی از فیلم‌ها به دلیل جایگاهی که کارگردانش در سینمای ایران دارد، نپردازد، توضیح داد: این هفته نیز به خاطر احترام به مهرجویی 73 ساله ترجیح دادیم به جای نقد "نارنجی پوش" به گفتگو درباره سینما و جایگاه مهرجویی بپردازیم.
وی همچنین توضیح داد که برنامه هفت در طول این دوسال تلاش کرده از جریانی که مخالف دخالت دولت و اعمال ممیزی بر فیلم‌ها است حمایت کند چون این کار را نخ به صلاح گروهی خاص که به صلاح سینما می‌داند و وابستگی به هیچ جناحی ندارد.
جیرانی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به اینکه قرار بوده حامد بهداد در برنامه حضور یابد و درباره سینمای مهرجویی صحبت کند گفت: بهداد در آخرین لحظه از حضور در برنامه پشیمان شد. همچنین قرار بود علیرضا سجادپور رئیس اداره نظارت و ارزشیابی نیز مهمان ما باشد که یک ساعت مانده به آغاز برنامه به ما خبر داد نمی‌تواند به برنامه بیاید. وی افزود: من تغییراتی را که در برنامه به وجود امده اعلام کردم که برخی فکر نکنند حرف‌های پشت پرده‌ای وجود دارد و از اتاق فرمان در گوش من مطالبی گفته می‌شود تا عنوان کنم.
در ادامه برنامه دوربین هفت به همراه رضا عطاران به عیادت رضا داوونژاد رفت که مدتی است به دلیل مشکلات کبدی در بیمارستان بستری شده‌است.
در ادامه این برنامه، «فریدون جیرانی» و «مسعود ده‌نمکی» در مورد سینمای آرمانی و واقع‌گرا به بحث و گفت‌وگو نشستند.
ده‌نمکی گفت: آرمان اگر مبتنی بر واقعیت نباشد سراب است. آرمان باید مطالبات حداکثری را در نظر بگیرد یعنی قانع به وضع موجود نباشد. گاهی اسم کاری که برخی مسئولین می‌کنند، واقع‌گرایی نیست. دست به محافظه‌کاری می‌زنند و در موقعیت‌های روزمره آن آرمان را فراموش می‌کنند.
باید نوک انتقادها را از سمت مردم به سوی دولت‌ها برد
کارگردان سه‌گانه «اخراجی‌ها» در ادامه افزود: وقتی مسئولین دچار محافظه‌کاری می‌شوند، افرادی از بیرون باید مطالبات حداکثری را از آنها داشته باشند. باید نوک انتقادها را از سمت مردم به سوی دولت‌ها برود.
ده‌نمکی تصریح کرد: آقای جیرانی شما پز روشنفکری می‌آیید که آی مردم ما را نقد کنید. بعد خودتان می‌آیید اینجا می‌گویید «داریوش مهرجویی» بالاتر از نقد است.
فریدون جیرانی گفت: ما به یک فیلمساز 73 ساله معتبر احترام می‌‌کنیم.
مهرجویی کی گفته من را نقد نکنید؟ شما ضعیف‌کشی می‌کنید
ده‌نمکی ادامه داد: فکر می‌کنم «داریوش مهرجویی» اینطور که شما فکر می‌کنید، فکر نکند. کسانی مثل شما هستند که آدم‌ها را خراب می‌کنند. «داریوش مهرجویی» کی گفته من را نقد نکنید؟ شما ضعیف‌کشی می‌کنید. هر کسی ذیل «داریوش مهرجویی» بود، می‌آورید نقد می‌کنید بعد می‌گویید «داریوش مهرجویی» بالاتر از نقد است. این تخریب آدم است.
ده‌نمکی تصریح کرد: در حوزه سیاست آدم‌هایی مثل شما بودند که می‌گفتند مخالف فلانی دشمن پیغمبر است!
فریدون جیرانی گفت: یک دلیلش هم این بود که احساس کردیم منتقدمان خیلی تند می‌رود.
مشکل سینما آداب نقد است، نه خود نقد
ده‌نمکی ادامه داد: خوب این مشکل از آداب نقد است. نه خود نقد. الآن در سینماهای دنیا پیرتر و با سابقه‌تر و پر افتخارتر از «داریوش مهرجویی» را نقد می‌کنند، اما درست نقد می‌کنند. الآن مشکل ما در حوزه سیاست و فرهنگ و و.. آداب نقد هست.
وی در ادامه افزود: وقتی در یک جشنواره مخالف به جای نقد صدای سگ و گربه در بیاورد، این کجایش آداب نقد است؟ شما فقط «مسعود فراستی» را نقد نکنید. فضای عمومی جامعه ما در رسانه این مشکل را دارد.
ده‌نمکی تصریح کرد: نقد قدرتمندها اگر متناسب با آرمان‌ها باشد کسی نباید ناراحت بشود. کسی نباید بگوید من انقلابی هستم چرا من را نقد می‌کنید. یا در حوزه سیاست کسی بگوید من زندان رفتم زمان شاه مبارزه کردم حالا که در موضع اجرا هستم کسی نباید نقد کند. یک زمانی یک وزیر به من این حرف‌ها را می‌زد. گفتم والا خودتان به ما این حرف‌ها را یاد دادید.
کسانی که سالن‌های سینما را پر می‌کنند متدینین هستند
ده‌نمکی ادامه درباره سوال جیرانی درباره نگاه متدینین به سینما و موضوعات مطرح شده در این باره گفت: اینها هم که می‌روند سینما سالن‌ها را پر می کنند، متدین هستند.
ده‌نمکی ادامه داد: اینها مخالف سینما نیستند. نقد دارند روی برخی فیلم‌ها. نقد داشتن روی برخی فیلم‌ها به معنای مخالفت با سینما نیست. شما نمی‌توانید دسته‌بندی کنید که کسانی که فیلم اخراجی ها را دیدند، متدین‌اند و کسانی که «جدایی نادر از سیمین» را دیدند، متدین نیستند.
ده‌نمکی تصریح کرد: ایران تهران نیست. تهران هم فقط بالا شهر نیست.
نگاه جریان روشنفکری به سینما گلخانه‌ای است
ده‌نمکی در ادامه افزود: نگاه روشنفکری به جامعه یک نگاه گلخانه ای است و فکر می‌کنند این نگاه‌شان واقعیت جامعه است و این نگاه آنها را در همه تحلیل‌ها دچار مشکل می‌کند.
این کارگردان در ادامه افزود: در بازترین شرایط سینما فیلم‌هایی ساخته شد. که فیلم‌های دختر پسری و عشق‌های مربعی و مثلثی و... بود.
جیرانی هم گفت: آنها جریان غالب نبودند. جریان انحرافی بودند.
ده‌نمکی در ادامه گفت: به هر حال سازنده‌های آن آثار منتسب به جریان روشنفکری هستند.
جیرانی در ادامه افزود: آنها متعلق به جریان روشنفکری نبود. دختر پسری‌ها جریان کف تولید بود که با کف توزیع ارتباط برقرار کرد.
وی در ادامه افزود: پر مخاطب‌ترین آثار ما مربوط به سینمای دفاع مقدس است. فیلم‌ها اجتماعی که دغدغه‌های مهم انقلاب را داشتند.
جیرانی در ادامه افزود: همه فیلم‌ها دفاع مقدسی در زمان خودشان به جز «عقاب‌ها» و «کانی مانگا» که قهرمان دارند، فیلم‌ها انتقادی هستند.
ده‌نمکی ادامه داد: به هرحال این فیلم ها منتسب به جریان اخلاق‌گرا و ارزشی است.
جیرانی ادامه داد: کاملاً درست است اما انتقادی‌اند.
چرا دوستان شما در نشریات فروش کل کشور برایشان ملاک نیست و فقط به تهران می پردازند
ده‌نمکی تصریح کرد: چرا دوستان شما در نشریات فروش کل کشور برایشان ملاک نیست. چرا در برنامه خودتان فقط روی فروش تهران تاکید می‌کنید، ولی حاضر نیستید فروش کل کشور را اعلام کنید. اگر هم این مساله رسم شده غلط است و این باعث اشتباه شما در سیاست هم می شود.
وی در ادامه افزود: شما 40 میلیون شهرستانی و روستایی را فراموش می‌کنید. همه جای ایران تهران نیست و همه جای تهران همه یک منطقه‌ای از تهران نیست و همه جای آن منطقه هم اینطوری نیست.
ده‌نمکی تصریح کرد: این حرف‌های روشنفکری که می‌زنند، مردم احتیاج به قیم ندارند بی‌معنی است. صد و بیست و چهار هزار پیغمبر آمدند قیم مردم باشند. ائمه آمدند قیم مردم باشند که به مردم بیاموزند چطور زندگی کنیم. عالم روشنفکری عالم تبعیت از عوام نیست. عالمی است که باید جهت فکری و خط فکری تولید کند و به جامعه بدهد. این طبقه هر اسمی داشته باشد باید متاثر از خواص جامعه باشد نه اینکه خواص جامعه در جهت خواست آنها حرکت کنند.
کارگردان «فقر و فحشا» در ادامه افزود: الآن بحث فساد در سینما طرح می‌شود، 6 ماه پیش طرح فساد در فوتبال طرح شد. یک هفته پیش تیتری زده شد که فلان دیپلمات در فلان کشور در فلان استخر رفت و فلان اتفاق غیر فرهنگی افتاد. اخلاقیات را نباید فقط از منظر رقابت‌های جناحی و سیاسی نگاه کرد. نباید به خاطر نقد فلان مدیر فلان ایراد را برجسته کرد.
وقتی «فقر و فحشا» را ساختم همه روزنامه‌های جریان اصلاحات، این موضوع را تکذیب می‌کردند
ده‌نمکی ادامه داد: وقتی فیلم «فقر و فحشا» را ساختم همه روزنامه‌های جریان اصلاحات این اتفاق را تکذیب می‌کردند. در حالی که تا دیروز تیتر همه‌شان حراج انسان در فجیره بود. اما چون من آن فیلم را ساختم می‌گفتند همچین قضیه‌ای وجود ندارد. یکی از آقایون خیلی محترم که علیه فیلم گارد گرفت من باهاشون صحبت کردم و گفتم من حرف‌های شما در خطبه‌ها را آمدم مصداق یابی کردم به زبان هنر و عین حرف شما را آوردم.
وی ادامه داد: ایشان گفت این حرف‌ها را اگر هم باشد نباید علنی طرح بکنیم. همین پارسال ایشان را دیدم در تلویزیون چون موضع سیاسی‌اش خلاف دولت فعلی هست همین آقا نیم ساعت درباره تبعات فقر که به فحشا کشیده می‌شود صحبت کرد.
وی در ادامه افزود: ما اگر نقد اجتماعی‌مان بر اساس مچ‌گیری باشد در مسیر اصلاح حرکت نمی‌کنیم.
جیرانی گفت: آقای کوشکی گفتند از ونک به بالا سه درصد. اگر از ونک به بالا سه درصد بود این همه برج ساخته نمی‌شد این همه ماشین شیک وارد نمی‌شد این همه لباس فروشی‌های متعدد در بالای شهر ایجاد نمی‌شد این یعنی سرمایه‌داری اینقدر گسترش پیدا کرده است.
ده‌نمکی ادامه داد: این استدلال غلط است الآن در آمریکا وقتی بحث وال‌استریت مطرح می‌شود، می‌گویند یک درصد در برابر نود و نه درصد.
جیرانی گفت: این البته تیتر روزنامه‌های ماست!
ده‌نمکی ادامه داد: نه حرف‌های آن‌هاست که می‌آید در روزنامه های ما تیتر می‌شود، روزنامه‌های ما اگر اینقدر عرضه داشتند که برای آمریکایی‌ها تیتر بسازند که مشکل نداشتیم. اینها هر روز در تلویزیون‌هایشان دارد پخش می‌شود. توزیع نابرابر ثروت در جامعه است. آن بحث هزار فامیل را که زمان شاه طرح می‌کردیم. ممکن است الآن شده باشد ده هزار یا صد هزار فامیل.
جیرانی گفت: طبقه جدید متوسطی که از نظر فکری یکجور دیگر زندگی را می‌بیند در این جامعه حضور دارد ولی یک جور دیگر زندگی می کند چه کار کنیم این را؟
ده‌نمکی در پاسخ گفت: من فکر می‌کنم به جای نقد ملت به نقد دولت‌ها باید بپردازیم به جای اینکه مردم را با هم دیگر رو در رو کنیم باید فلش را ببریم به سمت نقد دولت. اتفاقا تا زمانی که مردم رودرروی همدیگر تو خیابان مشکلشان حجاب دخترهاست زیاد کاری با آنها ندارند. می‌گویند بگذار به همدیگر مشغول باشند. بگذار سر کار باشند. مثل استقلال پرسپولیس آنها دعوای خودشان را بکنند و ما هم کار خودمان را بکنیم. سیاستمدار از این درگیری مردم خوشحال می شود، چون فلش انتقادها به سمت خودش نمی‌روند. به نظر من به جای اینکه گشت ارشاد در خیابان بگذاریم که جوان‌ها را بگیرد باید به سراغ آن کسی برویم که باعث تربیت اینگونه جوان‌ها شدند.
جیرانی گفت: علما فیلم هم می‌بینند؟ ما مخلص علما هم هستیم اما علمایی که انتقاد می‌کنند می‌روند فیلم‌ها را می‌بینند یا کسانی بهشان توصیه می‌کنند؟
ده‌نمکی تصریح کرد: ممکنه بعضی‌هاشون ببینند. مثل سینماگرهای ما خیلی‌هاشون فیلمنامه نمی‌خوانند. یک کسی می خواند برایشان دو خطی داستان را تعریف می‌کند. بالاخره طرف معتمدش است. شما خودت هم همه فیلم‌ها را نمی‌بینی و البته ممکن است، بعضی‌ها ببینند.
ما به جوانی که از آکادمی‌ها و دانشگاه‌ها وارد سینما می شود چه چیزی ارائه داده ایم؟
ده‌نمکی در پاسخ گفت: من کاری به بحث مصداقی دوستان ندارم که یکی می‌گوید فساد در سینما است چون به من بازی نمی دهند. به بعضی از رسانه‌ها می‌گویم. بعضی از این‌هایی که این مسایل را مطرح می‌کنند، خودشان تا آخر فساد را رفتند یا حتی از آن‌هایی که می‌گویند، نیست هم مصداق این قصه‌اند. جوانی که می‌آید بازیگر می‌شود در آکادمی‌ها و دانشگاه‌ها چه چیزی به او ارایه دادیم که وقتی وارد سینما شد در برابر لذت شهرت فرو نریزد.
جیرانی ادامه داد: ده‌نمکی عزیز بیا صریح باشیم. من دارم درس می‌دهم. آکادمی بازیگری شده محل جوان‌هایی که فرصتی پیدا کنند که یک تفریحی بکنند. برای اینکه بیرون تو شهر این تفریح عمومی دچار مشکل شده است.
ده‌نمکی ادامه داد: این جادوی سینماست. همه دنیا هم هست. تو آمریکا تفریح همه جوره سالم و ناسالمش هست. اما عشق به بازیگری و جادوی سینما در ذات سینماست. این علاقه به جلوه گری هست. تمنای دیده شدن یک چیز دیگر است. وضع کلاس‌های بازیگری یک چیز دیگر است.
ده‌نمکی ادامه داد: دو واحد اخلاقی که در دانشگاه هنر به دانشجو یاد می‌دهند چیست؟ همان چیزی است که بیرون یاد می‌دهند. عارف زمانه هم باشیم در موضع فلان بازیگر سوپر استار قرار بگیریم خیلی باید محکم باشیم که به خودمان نلرزیزم و اخلاقمان فرو نریزد.
این کارگردان ادامه داد: به جای اینکه چنگ بندازیم به صورت همدیگر برویم در یک اتاق فکر ببینیم چه بکنیم.
کسی نمی‌تواند بگویید سینمای ما پر از فساد و لجن‌زار است
ده‌نمکی ادامه داد: کسی نمی‌تواند بگوید سینمای ما عین فساد است. کسی نمی‌تواند بگوید سینمای ما لجن‌زار است. چون اگر عین فساد بود رهبری نمی‌نشست با همه کارگردان‌ها و نویسنده ها جلسه بگذارد. این نشان می‌دهد خیلی از آدم‌هایی که این حرف را می‌زنند، حرف‌هایشان حرف‌های نظام و رهبری نیست. حرف های خودشان است که البته در حد خودش هم قابل احترام است.
وی ادامه داد: رهبری به سینماگران می‌گوید شما در صف اول در مقابل جنگ نرم دشمن قرار دارید. ما به این سینمایی که قرار است در برابر ناتوی فرهنگی دشمن قد علم کند چه دادیم؟ چقدر بودجه دادیم؟ چقدر امکانات در اختیارش گذاشتیم؟ چقدر تولید اندیشه و محتوا برایش کردیم؟ چقدر متون درسی‌اش را تغییر دادیم؟ هیچ کاری نکردیم. این سینمای ما با همان بضاعت اول انقلاب بر اساس خلاقیت فردی دارد بعضی کارها را می‌کند. اگر اتفاقی هم افتاده بر اساس سیاست‌گذاری‌ها نبود است. بر اساس دغدغه‌ها بود است. حالا ما بیاییم بگوییم این سینما را نقد نکنید چون این دولت سرکار است؟ نه این آقا حق دارد نقد کند و اعتراض کند.
در صدور پروانه ساخت برخی آثار اشتباه شده است
ده‌نمکی گفت: به عنوان عضو شورای عالی سینما از روز اولی که فیلم‌ها را دیدم زنگ زدم به وزیر ارشاد و آقای شمقدری گفتم در استراتژی صدور پروانه ساخت این فیلم‌ها اشتباه شده است. من در کلیت فیلم‌های جشنواره چیزهایی را دیدم که می‌شد، مدیریتش کرد. خیانت زن به شوهر موضوع ممنوعه نیست اما باید مدیریت بشود.
جیرانی گفت: چرا این بحث را نمی‌کنیم که چرا هفت فیلم درباره خیانت ساخته شده؟
ده‌نمکی ادامه داد: من می‌گویم اگر قرار است این بحث طرح بشود نباید از این طرف پشت بام بیفتیم.
جیرانی: چرا همه نگاه‌ها در شورایعالی سینما وجود ندارد و تنها یک نگاه حاکم است؟
شورای عالی سینما شرکت سهامی نیست
ده‌نمکی در پاسخ گفت: وقتی به من زنگ زده شد که عضو شورایعالی سینما بشوم، گفتم من خودم را در این حد و اندازه‌ها نمی‌دانم. در مورد پست های دیگر هم همین را گفتم اما آنجا که شرکت سهامی نیست که بخواهیم تقسیم کنیم.
جیرانی گفت: شرکت سهامی نیست. اما 5 نفر هم تفکر و هم سلیقه که شورایعالی سینما نمی‌شود.
ده‌نمکی ادامه داد: مسعود جعفری جوزانی نگاهش با جواد شمقدری فرق می‌کند و جواد شمقدری با داوود میرباقری فرق می کند.
جیرانی: من منظورم طرفداران و مخالفان خانه سینما است...
ده‌نمکی گفت: من خبر دارم از بعضی‌ها دعوت شده برای حضور در شورایعالی سینما و نرفتند.
نباید اختلافات سیاسی به حوزه سینما کشیده بشود
جیرانی گفت: تحلیل تو از این دعوا در سینما چیست؟
ده‌نمکی ادامه داد: این ردپای سیاسیون در سینماست و سینما دارد، قربانی این منازعات سیاسی می‌شود. نباید اختلافات سیاسی به حوزه سینما کشیده بشود. تقسیم‌بندی سینماگران به دو طیف فکری سیاسی سینما را قربانی کرده است. یعنی اینها در تقابل با همدیگر قرار گرفتند و این دارد به سینما ضربه می زند.
جیرانی گفت: به هر حال مطالبات سیاسی در یک جامعه آزاد که معتقد به دموکراسی است وجود دارد.
ده‌نمکی ادامه داد: کار مطالبات سیاسی باید در حزب انجام بشود.
جیرانی گفت: وقتی حزب نباشد چه می‌شود.
ده‌نمکی گفت: حزب هست.
جیرانی گفت: حزب نیست دیگر.
ده‌نمکی تصریح کرد: حالا آسیب‌شناسی فضای سیاسی را نمی خواهیم اینجا داشته باشیم.
جیرانی گفت: کار حزب است اما در نبود احزاب صنوف شکل سیاسی پیدا می‌کنند.
فعالیت حزبی در کار صنفی هزینه‌های سیاسی دارد
ده‌نمکی گفت: اگر کار حزبی را آوردی در کار صنفی هزینه‌های سیاسی دارد. اطمینانی که باید به سینما بشود ،از آن می‌گیرد. شما اگر نتوانید به سمت جلب اعتماد نظام برای جلب حمایت از سینما و سینماگر بروید آن را هزینه رقابت سیاسی کردید و خیلی از آدم‌ها شانشان بالاتر از رقابت‌های سیاسی هست.
وی ادامه داد: به نظرم آدم‌های سینما هنوز قابلیت این را دارند که کنار هم بنشینند و مسائلشان را حل کنند. سیاستمدارهای ما بعد از کلی جنگ دعوا در جایی به نام مجمع تشخیص کنار هم نشستند بعد سینماگران ما نمی‌توانند؟
بررسی سینمای داریوش مهرجویی به بهانه اکران فیلم "نارنجی پوش" با همراهی نیما حسنی‌نسب و محمد باغبانی و گفتگوی اختصاصی با این کارگردان سینما و همچنین گفتگو با مسعود ده‌نمکی درباره شرایط سینمای ایران مهمترین قسمت‌های برنامه شب گذشته بود.
فیلم‌های سینماگران معتبر، به دلیل جایگاهشان نقد نمی‌شود
جیرانی در ابتدای صحبت‌هایش با اشاره به اینکه "هفت" از این پس ضمن احترام به منتقد برنامه ترجیح می‌دهد به نقد برخی از فیلم‌ها به دلیل جایگاهی که کارگردانش در سینمای ایران دارد، نپردازد، توضیح داد: این هفته نیز به خاطر احترام به مهرجویی 73 ساله ترجیح دادیم به جای نقد "نارنجی پوش" به گفتگو درباره سینما و جایگاه مهرجویی بپردازیم.
وی همچنین توضیح داد که برنامه هفت در طول این دوسال تلاش کرده از جریانی که مخالف دخالت دولت و اعمال ممیزی بر فیلم‌ها است حمایت کند چون این کار را نخ به صلاح گروهی خاص که به صلاح سینما می‌داند و وابستگی به هیچ جناحی ندارد.
جیرانی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به اینکه قرار بوده حامد بهداد در برنامه حضور یابد و درباره سینمای مهرجویی صحبت کند گفت: بهداد در آخرین لحظه از حضور در برنامه پشیمان شد. همچنین قرار بود علیرضا سجادپور رئیس اداره نظارت و ارزشیابی نیز مهمان ما باشد که یک ساعت مانده به آغاز برنامه به ما خبر داد نمی‌تواند به برنامه بیاید. وی افزود: من تغییراتی را که در برنامه به وجود امده اعلام کردم که برخی فکر نکنند حرف‌های پشت پرده‌ای وجود دارد و از اتاق فرمان در گوش من مطالبی گفته می‌شود تا عنوان کنم.
در ادامه برنامه دوربین هفت به همراه رضا عطاران به عیادت رضا داوونژاد رفت که مدتی است به دلیل مشکلات کبدی در بیمارستان بستری شده‌است.
در ادامه این برنامه، «فریدون جیرانی» و «مسعود ده‌نمکی» در مورد سینمای آرمانی و واقع‌گرا به بحث و گفت‌وگو نشستند.
ده‌نمکی گفت: آرمان اگر مبتنی بر واقعیت نباشد سراب است. آرمان باید مطالبات حداکثری را در نظر بگیرد یعنی قانع به وضع موجود نباشد. گاهی اسم کاری که برخی مسئولین می‌کنند، واقع‌گرایی نیست. دست به محافظه‌کاری می‌زنند و در موقعیت‌های روزمره آن آرمان را فراموش می‌کنند.
باید نوک انتقادها را از سمت مردم به سوی دولت‌ها برد
کارگردان سه‌گانه «اخراجی‌ها» در ادامه افزود: وقتی مسئولین دچار محافظه‌کاری می‌شوند، افرادی از بیرون باید مطالبات حداکثری را از آنها داشته باشند. باید نوک انتقادها را از سمت مردم به سوی دولت‌ها برود.
ده‌نمکی تصریح کرد: آقای جیرانی شما پز روشنفکری می‌آیید که آی مردم ما را نقد کنید. بعد خودتان می‌آیید اینجا می‌گویید «داریوش مهرجویی» بالاتر از نقد است.
فریدون جیرانی گفت: ما به یک فیلمساز 73 ساله معتبر احترام می‌‌کنیم.
مهرجویی کی گفته من را نقد نکنید؟ شما ضعیف‌کشی می‌کنید
ده‌نمکی ادامه داد: فکر می‌کنم «داریوش مهرجویی» اینطور که شما فکر می‌کنید، فکر نکند. کسانی مثل شما هستند که آدم‌ها را خراب می‌کنند. «داریوش مهرجویی» کی گفته من را نقد نکنید؟ شما ضعیف‌کشی می‌کنید. هر کسی ذیل «داریوش مهرجویی» بود، می‌آورید نقد می‌کنید بعد می‌گویید «داریوش مهرجویی» بالاتر از نقد است. این تخریب آدم است.
ده‌نمکی تصریح کرد: در حوزه سیاست آدم‌هایی مثل شما بودند که می‌گفتند مخالف فلانی دشمن پیغمبر است!
فریدون جیرانی گفت: یک دلیلش هم این بود که احساس کردیم منتقدمان خیلی تند می‌رود.
مشکل سینما آداب نقد است، نه خود نقد
ده‌نمکی ادامه داد: خوب این مشکل از آداب نقد است. نه خود نقد. الآن در سینماهای دنیا پیرتر و با سابقه‌تر و پر افتخارتر از «داریوش مهرجویی» را نقد می‌کنند، اما درست نقد می‌کنند. الآن مشکل ما در حوزه سیاست و فرهنگ و و.. آداب نقد هست.
وی در ادامه افزود: وقتی در یک جشنواره مخالف به جای نقد صدای سگ و گربه در بیاورد، این کجایش آداب نقد است؟ شما فقط «مسعود فراستی» را نقد نکنید. فضای عمومی جامعه ما در رسانه این مشکل را دارد.
ده‌نمکی تصریح کرد: نقد قدرتمندها اگر متناسب با آرمان‌ها باشد کسی نباید ناراحت بشود. کسی نباید بگوید من انقلابی هستم چرا من را نقد می‌کنید. یا در حوزه سیاست کسی بگوید من زندان رفتم زمان شاه مبارزه کردم حالا که در موضع اجرا هستم کسی نباید نقد کند. یک زمانی یک وزیر به من این حرف‌ها را می‌زد. گفتم والا خودتان به ما این حرف‌ها را یاد دادید.
کسانی که سالن‌های سینما را پر می‌کنند متدینین هستند
ده‌نمکی ادامه درباره سوال جیرانی درباره نگاه متدینین به سینما و موضوعات مطرح شده در این باره گفت: اینها هم که می‌روند سینما سالن‌ها را پر می کنند، متدین هستند.
ده‌نمکی ادامه داد: اینها مخالف سینما نیستند. نقد دارند روی برخی فیلم‌ها. نقد داشتن روی برخی فیلم‌ها به معنای مخالفت با سینما نیست. شما نمی‌توانید دسته‌بندی کنید که کسانی که فیلم اخراجی ها را دیدند، متدین‌اند و کسانی که «جدایی نادر از سیمین» را دیدند، متدین نیستند.
ده‌نمکی تصریح کرد: ایران تهران نیست. تهران هم فقط بالا شهر نیست.
نگاه جریان روشنفکری به سینما گلخانه‌ای است
ده‌نمکی در ادامه افزود: نگاه روشنفکری به جامعه یک نگاه گلخانه ای است و فکر می‌کنند این نگاه‌شان واقعیت جامعه است و این نگاه آنها را در همه تحلیل‌ها دچار مشکل می‌کند.
این کارگردان در ادامه افزود: در بازترین شرایط سینما فیلم‌هایی ساخته شد. که فیلم‌های دختر پسری و عشق‌های مربعی و مثلثی و... بود.
جیرانی هم گفت: آنها جریان غالب نبودند. جریان انحرافی بودند.
ده‌نمکی در ادامه گفت: به هر حال سازنده‌های آن آثار منتسب به جریان روشنفکری هستند.
جیرانی در ادامه افزود: آنها متعلق به جریان روشنفکری نبود. دختر پسری‌ها جریان کف تولید بود که با کف توزیع ارتباط برقرار کرد.
وی در ادامه افزود: پر مخاطب‌ترین آثار ما مربوط به سینمای دفاع مقدس است. فیلم‌ها اجتماعی که دغدغه‌های مهم انقلاب را داشتند.
جیرانی در ادامه افزود: همه فیلم‌ها دفاع مقدسی در زمان خودشان به جز «عقاب‌ها» و «کانی مانگا» که قهرمان دارند، فیلم‌ها انتقادی هستند.
ده‌نمکی ادامه داد: به هرحال این فیلم ها منتسب به جریان اخلاق‌گرا و ارزشی است.
جیرانی ادامه داد: کاملاً درست است اما انتقادی‌اند.
چرا دوستان شما در نشریات فروش کل کشور برایشان ملاک نیست و فقط به تهران می پردازند
ده‌نمکی تصریح کرد: چرا دوستان شما در نشریات فروش کل کشور برایشان ملاک نیست. چرا در برنامه خودتان فقط روی فروش تهران تاکید می‌کنید، ولی حاضر نیستید فروش کل کشور را اعلام کنید. اگر هم این مساله رسم شده غلط است و این باعث اشتباه شما در سیاست هم می شود.
وی در ادامه افزود: شما 40 میلیون شهرستانی و روستایی را فراموش می‌کنید. همه جای ایران تهران نیست و همه جای تهران همه یک منطقه‌ای از تهران نیست و همه جای آن منطقه هم اینطوری نیست.
ده‌نمکی تصریح کرد: این حرف‌های روشنفکری که می‌زنند، مردم احتیاج به قیم ندارند بی‌معنی است. صد و بیست و چهار هزار پیغمبر آمدند قیم مردم باشند. ائمه آمدند قیم مردم باشند که به مردم بیاموزند چطور زندگی کنیم. عالم روشنفکری عالم تبعیت از عوام نیست. عالمی است که باید جهت فکری و خط فکری تولید کند و به جامعه بدهد. این طبقه هر اسمی داشته باشد باید متاثر از خواص جامعه باشد نه اینکه خواص جامعه در جهت خواست آنها حرکت کنند.
کارگردان «فقر و فحشا» در ادامه افزود: الآن بحث فساد در سینما طرح می‌شود، 6 ماه پیش طرح فساد در فوتبال طرح شد. یک هفته پیش تیتری زده شد که فلان دیپلمات در فلان کشور در فلان استخر رفت و فلان اتفاق غیر فرهنگی افتاد. اخلاقیات را نباید فقط از منظر رقابت‌های جناحی و سیاسی نگاه کرد. نباید به خاطر نقد فلان مدیر فلان ایراد را برجسته کرد.
وقتی «فقر و فحشا» را ساختم همه روزنامه‌های جریان اصلاحات، این موضوع را تکذیب می‌کردند
ده‌نمکی ادامه داد: وقتی فیلم «فقر و فحشا» را ساختم همه روزنامه‌های جریان اصلاحات این اتفاق را تکذیب می‌کردند. در حالی که تا دیروز تیتر همه‌شان حراج انسان در فجیره بود. اما چون من آن فیلم را ساختم می‌گفتند همچین قضیه‌ای وجود ندارد. یکی از آقایون خیلی محترم که علیه فیلم گارد گرفت من باهاشون صحبت کردم و گفتم من حرف‌های شما در خطبه‌ها را آمدم مصداق یابی کردم به زبان هنر و عین حرف شما را آوردم.
وی ادامه داد: ایشان گفت این حرف‌ها را اگر هم باشد نباید علنی طرح بکنیم. همین پارسال ایشان را دیدم در تلویزیون چون موضع سیاسی‌اش خلاف دولت فعلی هست همین آقا نیم ساعت درباره تبعات فقر که به فحشا کشیده می‌شود صحبت کرد.
وی در ادامه افزود: ما اگر نقد اجتماعی‌مان بر اساس مچ‌گیری باشد در مسیر اصلاح حرکت نمی‌کنیم.
جیرانی گفت: آقای کوشکی گفتند از ونک به بالا سه درصد. اگر از ونک به بالا سه درصد بود این همه برج ساخته نمی‌شد این همه ماشین شیک وارد نمی‌شد این همه لباس فروشی‌های متعدد در بالای شهر ایجاد نمی‌شد این یعنی سرمایه‌داری اینقدر گسترش پیدا کرده است.
ده‌نمکی ادامه داد: این استدلال غلط است الآن در آمریکا وقتی بحث وال‌استریت مطرح می‌شود، می‌گویند یک درصد در برابر نود و نه درصد.
جیرانی گفت: این البته تیتر روزنامه‌های ماست!
ده‌نمکی ادامه داد: نه حرف‌های آن‌هاست که می‌آید در روزنامه های ما تیتر می‌شود، روزنامه‌های ما اگر اینقدر عرضه داشتند که برای آمریکایی‌ها تیتر بسازند که مشکل نداشتیم. اینها هر روز در تلویزیون‌هایشان دارد پخش می‌شود. توزیع نابرابر ثروت در جامعه است. آن بحث هزار فامیل را که زمان شاه طرح می‌کردیم. ممکن است الآن شده باشد ده هزار یا صد هزار فامیل.
جیرانی گفت: طبقه جدید متوسطی که از نظر فکری یکجور دیگر زندگی را می‌بیند در این جامعه حضور دارد ولی یک جور دیگر زندگی می کند چه کار کنیم این را؟
ده‌نمکی در پاسخ گفت: من فکر می‌کنم به جای نقد ملت به نقد دولت‌ها باید بپردازیم به جای اینکه مردم را با هم دیگر رو در رو کنیم باید فلش را ببریم به سمت نقد دولت. اتفاقا تا زمانی که مردم رودرروی همدیگر تو خیابان مشکلشان حجاب دخترهاست زیاد کاری با آنها ندارند. می‌گویند بگذار به همدیگر مشغول باشند. بگذار سر کار باشند. مثل استقلال پرسپولیس آنها دعوای خودشان را بکنند و ما هم کار خودمان را بکنیم. سیاستمدار از این درگیری مردم خوشحال می شود، چون فلش انتقادها به سمت خودش نمی‌روند. به نظر من به جای اینکه گشت ارشاد در خیابان بگذاریم که جوان‌ها را بگیرد باید به سراغ آن کسی برویم که باعث تربیت اینگونه جوان‌ها شدند.
جیرانی گفت: علما فیلم هم می‌بینند؟ ما مخلص علما هم هستیم اما علمایی که انتقاد می‌کنند می‌روند فیلم‌ها را می‌بینند یا کسانی بهشان توصیه می‌کنند؟
ده‌نمکی تصریح کرد: ممکنه بعضی‌هاشون ببینند. مثل سینماگرهای ما خیلی‌هاشون فیلمنامه نمی‌خوانند. یک کسی می خواند برایشان دو خطی داستان را تعریف می‌کند. بالاخره طرف معتمدش است. شما خودت هم همه فیلم‌ها را نمی‌بینی و البته ممکن است، بعضی‌ها ببینند.
ما به جوانی که از آکادمی‌ها و دانشگاه‌ها وارد سینما می شود چه چیزی ارائه داده ایم؟
ده‌نمکی در پاسخ گفت: من کاری به بحث مصداقی دوستان ندارم که یکی می‌گوید فساد در سینما است چون به من بازی نمی دهند. به بعضی از رسانه‌ها می‌گویم. بعضی از این‌هایی که این مسایل را مطرح می‌کنند، خودشان تا آخر فساد را رفتند یا حتی از آن‌هایی که می‌گویند، نیست هم مصداق این قصه‌اند. جوانی که می‌آید بازیگر می‌شود در آکادمی‌ها و دانشگاه‌ها چه چیزی به او ارایه دادیم که وقتی وارد سینما شد در برابر لذت شهرت فرو نریزد.
جیرانی ادامه داد: ده‌نمکی عزیز بیا صریح باشیم. من دارم درس می‌دهم. آکادمی بازیگری شده محل جوان‌هایی که فرصتی پیدا کنند که یک تفریحی بکنند. برای اینکه بیرون تو شهر این تفریح عمومی دچار مشکل شده است.
ده‌نمکی ادامه داد: این جادوی سینماست. همه دنیا هم هست. تو آمریکا تفریح همه جوره سالم و ناسالمش هست. اما عشق به بازیگری و جادوی سینما در ذات سینماست. این علاقه به جلوه گری هست. تمنای دیده شدن یک چیز دیگر است. وضع کلاس‌های بازیگری یک چیز دیگر است.
ده‌نمکی ادامه داد: دو واحد اخلاقی که در دانشگاه هنر به دانشجو یاد می‌دهند چیست؟ همان چیزی است که بیرون یاد می‌دهند. عارف زمانه هم باشیم در موضع فلان بازیگر سوپر استار قرار بگیریم خیلی باید محکم باشیم که به خودمان نلرزیزم و اخلاقمان فرو نریزد.
این کارگردان ادامه داد: به جای اینکه چنگ بندازیم به صورت همدیگر برویم در یک اتاق فکر ببینیم چه بکنیم.
کسی نمی‌تواند بگویید سینمای ما پر از فساد و لجن‌زار است
ده‌نمکی ادامه داد: کسی نمی‌تواند بگوید سینمای ما عین فساد است. کسی نمی‌تواند بگوید سینمای ما لجن‌زار است. چون اگر عین فساد بود رهبری نمی‌نشست با همه کارگردان‌ها و نویسنده ها جلسه بگذارد. این نشان می‌دهد خیلی از آدم‌هایی که این حرف را می‌زنند، حرف‌هایشان حرف‌های نظام و رهبری نیست. حرف های خودشان است که البته در حد خودش هم قابل احترام است.
وی ادامه داد: رهبری به سینماگران می‌گوید شما در صف اول در مقابل جنگ نرم دشمن قرار دارید. ما به این سینمایی که قرار است در برابر ناتوی فرهنگی دشمن قد علم کند چه دادیم؟ چقدر بودجه دادیم؟ چقدر امکانات در اختیارش گذاشتیم؟ چقدر تولید اندیشه و محتوا برایش کردیم؟ چقدر متون درسی‌اش را تغییر دادیم؟ هیچ کاری نکردیم. این سینمای ما با همان بضاعت اول انقلاب بر اساس خلاقیت فردی دارد بعضی کارها را می‌کند. اگر اتفاقی هم افتاده بر اساس سیاست‌گذاری‌ها نبود است. بر اساس دغدغه‌ها بود است. حالا ما بیاییم بگوییم این سینما را نقد نکنید چون این دولت سرکار است؟ نه این آقا حق دارد نقد کند و اعتراض کند.
در صدور پروانه ساخت برخی آثار اشتباه شده است
ده‌نمکی گفت: به عنوان عضو شورای عالی سینما از روز اولی که فیلم‌ها را دیدم زنگ زدم به وزیر ارشاد و آقای شمقدری گفتم در استراتژی صدور پروانه ساخت این فیلم‌ها اشتباه شده است. من در کلیت فیلم‌های جشنواره چیزهایی را دیدم که می‌شد، مدیریتش کرد. خیانت زن به شوهر موضوع ممنوعه نیست اما باید مدیریت بشود.
جیرانی گفت: چرا این بحث را نمی‌کنیم که چرا هفت فیلم درباره خیانت ساخته شده؟
ده‌نمکی ادامه داد: من می‌گویم اگر قرار است این بحث طرح بشود نباید از این طرف پشت بام بیفتیم.
جیرانی: چرا همه نگاه‌ها در شورایعالی سینما وجود ندارد و تنها یک نگاه حاکم است؟
شورای عالی سینما شرکت سهامی نیست
ده‌نمکی در پاسخ گفت: وقتی به من زنگ زده شد که عضو شورایعالی سینما بشوم، گفتم من خودم را در این حد و اندازه‌ها نمی‌دانم. در مورد پست های دیگر هم همین را گفتم اما آنجا که شرکت سهامی نیست که بخواهیم تقسیم کنیم.
جیرانی گفت: شرکت سهامی نیست. اما 5 نفر هم تفکر و هم سلیقه که شورایعالی سینما نمی‌شود.
ده‌نمکی ادامه داد: مسعود جعفری جوزانی نگاهش با جواد شمقدری فرق می‌کند و جواد شمقدری با داوود میرباقری فرق می کند.
جیرانی: من منظورم طرفداران و مخالفان خانه سینما است...
ده‌نمکی گفت: من خبر دارم از بعضی‌ها دعوت شده برای حضور در شورایعالی سینما و نرفتند.
نباید اختلافات سیاسی به حوزه سینما کشیده بشود
جیرانی گفت: تحلیل تو از این دعوا در سینما چیست؟
ده‌نمکی ادامه داد: این ردپای سیاسیون در سینماست و سینما دارد، قربانی این منازعات سیاسی می‌شود. نباید اختلافات سیاسی به حوزه سینما کشیده بشود. تقسیم‌بندی سینماگران به دو طیف فکری سیاسی سینما را قربانی کرده است. یعنی اینها در تقابل با همدیگر قرار گرفتند و این دارد به سینما ضربه می زند.
جیرانی گفت: به هر حال مطالبات سیاسی در یک جامعه آزاد که معتقد به دموکراسی است وجود دارد.
ده‌نمکی ادامه داد: کار مطالبات سیاسی باید در حزب انجام بشود.
جیرانی گفت: وقتی حزب نباشد چه می‌شود.
ده‌نمکی گفت: حزب هست.
جیرانی گفت: حزب نیست دیگر.
ده‌نمکی تصریح کرد: حالا آسیب‌شناسی فضای سیاسی را نمی خواهیم اینجا داشته باشیم.
جیرانی گفت: کار حزب است اما در نبود احزاب صنوف شکل سیاسی پیدا می‌کنند.
فعالیت حزبی در کار صنفی هزینه‌های سیاسی دارد
ده‌نمکی گفت: اگر کار حزبی را آوردی در کار صنفی هزینه‌های سیاسی دارد. اطمینانی که باید به سینما بشود ،از آن می‌گیرد. شما اگر نتوانید به سمت جلب اعتماد نظام برای جلب حمایت از سینما و سینماگر بروید آن را هزینه رقابت سیاسی کردید و خیلی از آدم‌ها شانشان بالاتر از رقابت‌های سیاسی هست.
وی ادامه داد: به نظرم آدم‌های سینما هنوز قابلیت این را دارند که کنار هم بنشینند و مسائلشان را حل کنند. سیاستمدارهای ما بعد از کلی جنگ دعوا در جایی به نام مجمع تشخیص کنار هم نشستند بعد سینماگران ما نمی‌توانند؟
مهرجویی: نگاه پست مدرن و فلسفی در فیلم‌های جدیدم وجود ندارد
گفتگوی جیرانی با داریوش مهرجویی بخش بعدی برنامه بود. مهرجویی در این مصاحبه اختصاصی درباره دوران فیلمسازی‌اش و اینکه همیشه از شرایط جامعه برای ساخت فیلم‌هایش الهام می‌گیرد سخن گفت.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: در دوره جدید فیلمسازی‌ام با توجه به شرایط جامعه، از نگاه فلسفی و پست مدرن در فیلم‌هایم فاصله گرفته‌ام و به جامعه امروزی با نگاهی به گذشته توجه می‌کنم. در زمانه امروز فیلمسازان و رمان‌نویسان بزرگی چون ژان پل سارتر، ارنست همینگوی و مارکز وجود ندارند. چون بزرگان در واقع محلی شده‌اند و جهان شمول نیستند.
در بخش بعدی برنامه نیما حسنی‌نسب به همراه محمد باغبانی به بررسی جایگاه مهرجویی در سینمای ایران پرداختند. حسنی نسب ابتدا با بیان اینکه مهرجویی فیلمسازی است که بیشتر آثارش مورد توجه و محبوب هستند گفت: مهرجویی هیچگاه در دوره فیلمسازی‌اش درجا نزده چون فیلمسازی است که با اصول و چارچوب و دانش توانسته این کارنامه را بدست آورد. مهرجویی با سینما و ادبیات و فلسه روز آشناست و همیشه روایت تازه‌ای را در آثارش شاهد هستیم.
وی ادامه داد: مهرجویی در این دوره از فیلمسازی‌اش به یک اتوپیا و جهان آرمانی اعتقاد پیدا کرده‌است که در بیشتر فیلم‌های اخیرش به چشم می‌خورد.
باغبانی در این زمینه گفت: مهرجویی بعد از فیلم "بمانی" مضمون و فرمی ساده‌تر را وارد آثارش کرده‌است و در واقع رنج و درد از فیلم های مهرجویی خارج شده است. سینمای روشنفکری این روزها به یک فضای شوخ و شنگ و ابزورد نزدیک شده است. بخشی از این فضا شاید به مسائل ممیزی ربط داشته باشد که به نوعی تجربه‌گرایی منجر شده‌است.
حسنی‌نسب در این باره گفت: شاید فیلمسازان ما به دلیل ریزش مخاطب در این زمینه از فضای معمول و مورد علاقه‌شان فاصله گرفته و به سمت سینمای تجربی رفته‌اند.
در میانه صحبت‌های این دو منتقد بخش دوم گفتگوی اختصاصی با مهرجویی نیز پخش شد. وی در این قسمت از صحبت‌هایش بیشتر به فیلم "نارنجی پوش" اشاره کرد و مضمون این فیلم را که درباره احترام به طبیعت است توضیح داد.
نظر سنجی برنامه نیز اختصاص به انتخاب محبوب‌ترین فیلم مهرجویی از میان فیلم‌های "گاو"،"اجاره‌نشین‌ها"،" هامون"، "لیلا"، "مهمان مامان" و " نارنجی پوش" داشت که "مهمان مامان" در پایان محبوب‌ترین فیلم مهرجویی شناخته شد.
