مشرق- تاكيد كاترين اشتون رئيس سياست خارجي اتحاديه اروپا بر حق مسلم هسته اي ايران و جدي بودن براي مذاكرات و پايبندي بر معاهده NPT و الزامات بين‌المللي فرصت نويني براي ظرفيت هاي ديپلماتيك است، فاصله گرفتن غربي ها در مذاكرات استانبول از زبان زور و تهديد در نتايج سازنده و گام رو به جلو بسيار موثر بوده است.

البته ايران براي اعتماد سازي غرب نياز به گام هاي بيشتري در اصلاح رفتارها و رويكردهاي گروه 5+1 دارد. تاكيد سعيد جليلي بر همكاري جامع و پايدار بر مبناي معاهده  NPT و لزوم اعتماد سازي غرب با جبران رفتارهاي غلط گذشته در رويكردهاي آينده و صيانت از برنامه صلح آميز هسته اي ايران از دستاوردهاي مهم مذاكرات استانبول 2 محسوب مي شود.

توافق براي تهيه پيش نويس و نشست بعدي در سوم خرداد و تعيين بغداد به عنوان مكان مذاكرات آتي موفقيت شكلي براي تداوم ديپلماسي هسته اي ايران است و لذا به لحاظ شكلي و ساختاري نتايج استانبول 2 گام سازنده و پيش رونده تلقي مي شود.

علل اصلي موفقيت نشست استانبول 2 مي تواند به پايداري گفتگوها و نيل به فرآيند برد- برد عادلانه منجر شود. برآيند پنج مولفه در موفقيت مذاكرات استانبول 2 موثر بودند.
ايستادگي ملي، منطق، پيشرفت هاي علمي و فني و ديپلماسي كارآمد هسته اي ايران توامان با واقع بيني نسبي غربي ها و روند تحولات منطقه پنج عامل تاثيرگذار در تكوين و نتايج مذاكرات استانبول بود.

مواضع صريح و شجاعانه رهبر معظم انقلاب، يكپارچگي مردمي، جديت دولت و مجلس در صيانت از حقوق هسته اي و مشاركت 64 درصدي مردم در انتخابات مولفه ايستادگي در برابر فشارها و تهديدات را تقويت كرد كه اين مولفه بينادي تر از ساير مولفه هاي تاثير گذار است.

دستيابي به غني سازي اروانيوم براي توليد سوخت 20 درصد هسته اي و تامين نياز راكتور تحقيقاتي تهران جهت بر طرف شدن نياز اضطراري پزشكي هسته‌اي در توليد راديو داروها و ادامه فعاليت هاي تاسيسات هسته اي صلح آميز و دستيابي به نسل هاي جديد سانتريفيوژ، صفحه سوخت و ساير پيشرفت هاي علم و فن آوري به رغم تشديد تحريم ها و به موازات ابتكار عمل در بازار نفت و واكنش مبتكرانه در قبال تحريم نفتي از عوامل موثر در چرخش غرب به سمت گفتگو بود.
همچنين هوشمندي و ابتكار عمل تيم ديپلماسي هسته اي و تحريك منطقي و مقتدارنه در تكوين مذاكرات استانبول 2 بسيار موثر بود كه مبناي اصلي گفتگوها در استانبول 2 گفتمان و رويكردهاي ديپلماتيك تيم هسته اي ايران بود.

از سوي ديگر اكثر كشورهاي غربي بيش از گذشته به ناكامي در اعمال تحريم هاي ظالمانه و تحميل هزينه هاي متقابل سياسي، اقتصادي و اجتماعي به اين كشورها و محدوديت ها در اجرايي شدن تحريم ها و ساير فشارهاي سياسي و غير سياسي و افزايش هزينه هاي ناشي از همراهي ماجراجويي هاي رژيم صهيونيستي در واقع بيني نسبي غرب نسبت به چالش يا تعامل با ايران موثر بوده است.

در واقع غربي ها از مزيت ها و فرصت هاي تعامل با ايران از يك سو محروم شده اند و از سوي ديگر با هزينه هاي غير منطقي سياسي و اقتصادي در همراهي با فشار صهيونيست ها و ماجراجويي آنان مواجه هستند و در نهايت برآيند تحولات منطقه و تداوم بيداري به ارتقا موقعيت ايران و انقلاب اسلامي و تسريع در افول موقعيت غرب و بويژه آمريكا و هراس استراتژيكي صهيونيست صهيونيست ها منجر شده است و غرب براي حفظ موقعيت متزلزل خود در منطقه با محدوديت ها و تنگناهاي جدي مواجه شده است.

ناديده گرفتن نقش ايران به عنوان بازيگر مهم منطقه تنگناها و محدوديت هاي غرب در روند معادلات نوين افزايش خواهد داد و لذا غرب به تدريج به تعامل با ايران و پذيرش نقش راهبردي ايران در منطقه رو خواهد آورد و نتيجه گيري متعادل از مذاكرات ايران با گروه 5+1 مي تواند به تعامل فراگيرتر در تحولات و معادلات منطقه كمك كند.

رفتارها و ميزان فاصله گيري غرب از ماجراجويي صهيونيست ها و فضاي ناشي از انتخابات فرانسه و آمريكا و نيز جنبش اقتصادي و اجتماعي ضد سرمايه داري در واقع بين تر شدن غربي ها نسبت به ايران و منطقه و روند مذاكرات بعدي موثر خواهد بود.

رضا طلايي نيك/ كارشناس مسائل راهبردي