به گزارش مشرق، با تكامل وب 1 و ورود وب 2، در كنار رشد فضاي سايبري و سهيم شدن كاربر اينترنتي براي انتقال و استفاده داده، به تدريج زمزمه تكامل وب 2 ميان متخصصين رواج پيدا كرد.

وب 3 اصطلاحی است که برای اشاره به وب آینده به کار می‌رود. پس از آنکه اصطلاح وب 2 برای تکامل اخیر وب رواج یافت، بسیاری از متخصصین، روزنامه نگاران و مسؤلان سايبري، اصطلاح وب 3 را بکار بردند تا فرضیاتی درباره موج آینده تغییرات اینترنت مطرح کنند.

نظرات پیرامون مرحله بعدی سیر تکاملی وب، بسیار متفاوت است، برخی معتقدند؛ پدیدار شدن تکنولوژی وب 3 يا وب مفهومی راه وب را تغییر خواهد داد و آنرا به سوی هوش مصنوعی خواهد برد. دیگر نظریه پردازان اظهار می­کنند که وب 3 افزایش سرعت اینترنت، اپلیکیشن­‌های تحت وب، یا پیشرفت گزینه­‌های دیگر است...

تاريخچه اجمالي وب:

ایده اولیه در مورد تارِ گيتی‌گستر (WWW) به سال   1980 برمی‌گردد. زمانی که در شهر سرن سوئیس، تیم برنرز لی شبکه "ENQUIRE” را ساخت که به Enquire Within Upon Everqthing CSS"" اشاره داشت و همنام کتابی بود که وی از جوانی خود به یاد داشت. اگرچه آنچه وی ساخت با وب امروزی تفاوت‌های زیادی دارد اما ایده اصلی در آن گنجانده شده است و حتی برخی از این ایده‌ها در پروژه بعدی برنرزلی پس از WWW یعنی وب معنایی به کار گرفته شد.[1]

  تیم برنرز

لی طراح وب

در مارس 1989، برنرزلی یک پیشنهاد را نوشت که به ENQUIRE اشاره داشت و یک سیستم اطلاعاتی پیشرفته را توصیف می‌کرد. وی با کمک رابرت کایلا، پیشنهاد طراحی تور جهان گستر را در 12 نوامبر 1990 ارائه كرد. اولین مرور وب جهان توسط برنرزلی با عنوان ”NEXTcube”مورد استفاده قرار گرفت و وی اولین مرورگر وب و تور جهان گستر را در سال 1990 طراحی کرد.[2]

رابرت کایلا

تولد وب 2

به تدریج کاربران با انبوهی از اطلاعات رو به رو شدند که خود یک مشکل محسوب می‌شد. باید راه حلی پیدا می‌کردند. از این جا بود که کم‌کم « نرم افزارهای مبتنی بر وب» به کمک کاربران آمدند.

« نرم افزارهای مبتنی بر وب» محیط وب را از صفحات ساده تبدیل به دنیایی چند بعدی کرده‌اند که امکان ارتباطات فردی و کارهای گروهی را فراهم کرده است. شبکه‌های اجتماعی به سرعت به وجود آمدند و با استقبال گسترده کاربران رو به رو شدند.

وب 2 در يك نگاه

یکی از بهترین تعاریف وب 2 این است که وب تبدیل به بستری شده که می‌توان همه جور نرم افزاری را بر پایه آن ساخت تا کاربران فارغ از نیاز به نصب آن بر روی کامپیوتر شخصی خود بتوانند از هر جایی به آن‌ها دسترسی داشته باشند؛ شايد بهترين تعبير براي وب 2، وارد كردن كاربر سايبري براي مشاركت در اكثر برنامه‌هاي اينترنتي است تا كاربر در كنار ديگر اعضا بتواند نظرات و يا خواسته‌هاي خود را در فضاي وب اعمال كند.[3]

به عنوان مثال Wikipedia یک سایت وب 2 است، یک دایره المعارف که ظاهراً هیچ مولف خاصی ندارد و با نیروی کاربرانش گسترش پیدا میکند. اما دایره‌المعارف بریتانیکا یک سایت وب 1 محسوب می‌شود. زیرا تعداد محدودی مولف هستند که مقالات این سایت را به روز می‌کنند و بر روی سایت قرار می دهند.

گستره وب 2

وب 3

هنوز مدت زيادي از اظهارات Dale Dougherty درباره وب 2 نمي گذرد. این ایده در آغاز چندان جدی نبود تا اینکه در اواخر سال 2005 نخستین کنفرانس درباره وب 2 برگزار شد و روشن گردید که این استاندارد با خود انقلابی به همراه دارد.

وب 2 آمد تا هر کجا که به اشتراک گذاری داده‌ها لازم است به ما کمک کند و نتیجه آن را در بلاگ‌ها، دایره المعارف‌های اینترنتی و RSS feedها می‌بینیم کهWikipedia ، MySpace و YouTube نمونه‌های عملی آنها هستند. از آنجا که این استاندارد جنبه‌های گوناگونی را پوشش می‌دهد هنوز ارزش و سودمندی آن برای برخی روشن نیست. ما ناگزیریم که تاریخچه وب را به دو بخش تقسیم کنیم: امروز که وب 2را داریم و دیروز که از وب 1استفاده می‌کردیم.

اما اکنون پرسش این است که وب 3 دیگر چیست؟

البته هنوز خیلی زود است که بخواهیم با قاطعیت درباره آن صحبت کنیم. حتی وب 2 هنوز از برخی جنبه‌ها در حال پیشرفت است. اما هیچ شکی نیست که همین حالا نیز فناوری‌های تازه شبکه در دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و شرکت‌های پیشرو در دست بررسی و پایه‌گذاری‌اند. اگر به وب لاگ‌ها سری بزنید می‌بینید که گفتگو بر سر نسل بعدی بسیار داغ است. برای بسیاری، وب 3 یعنی Semantic Web این عبارت را Tim Berners- Lee یعنی همان کسی که سنگ بنای وب را گذاشت مطرح کرده. Semantic Web یا وب مفهومی جایی است که ماشین‌ها صفحات وب را همانگونه که ما می‌خوانیم می‌خوانند و موتورهای جستجو می‌توانند بهتر درون وب کاوش کرده و نتایج دقیق‌تری ارائه کنند.

"نوا اسپيواك" یکی از مدیران شرکت "Radar Netwroks" می‌گوید: «وب 3 مجموعه‌ای از استانداردهاست که فضای وب را به یک بانک اطلاعاتی بزرگ تبدیل می‌کند.[4]

نوا اسپيواك

وب 3 به زبان ساده

وب 3 چه شکلی خواهد داشت؟ کسی نمی‌داند اما امکانات زیر را باید محتمل بدانیم.

• وب مفهومی

یک فضای وب است که کامپیوترها می‌توانند در آن مانند ما صفحه‌های وب را بخوانند. کافی است از کامپیوتر بخواهید برنامه شما را با چیزی مثلاً یک پزشک یا پرواز هواپیما تنظیم کند.

• وب سه بعدی

فضایی است که می‌توانید بدون نیاز به حرکت از پشت کامپیوتر، درون آن قدم بزنید و ساختمان‌های آن را بازدید کنید.

• وب رسانه‌ای

فضایی است که می‌توانید با یک فایل رسانه‌ای فایل‌های دیگر را جستجو کنید. برای نمونه تصویری از یکی از نقاشی‌های مورد علاقه خود را به کامپیوتر می‌دهید و او تصاویر و فیلم‌های مرتبط با آن را پیدا می‌کند.

• وب فراگیر

یک فضای وب است که همه جا وجود دارد؛ روی کامپیوتر شخصی، روی کامپیوتر جیبی، روی تلفن همراه و حتی روی لباس‌تان. حتی با ارتباط پنجره‌های اتاق‌تان و دریافت وضعیت هوا، پنجره‌ها در زمان لازم باز و بسته می‌شوند.[5]

اظهارات متخصصين و مسؤلين شركت‌هاي بزرگ سايبري درباره وب 3

• تیم برنزلی ـ مخترع وب ـ در ماه می سال 2006 گفت:

مردم مدام میپرسند وب 3 چیست؟ من فکر می‌کنم وقتی شما تعداد زیادی کاغذ کالک را روی هم میگذارید همه چیز ناهموار و چین خورده شده، مبهم به نظر می‌رسد. وب 2 و دسترسی به وب مفهومی، سراسر حجم عظیم اطلاعات را یکپارچه میکند، شما دسترسی غیر قابل باوری به منابع اطلاعاتی خواهید داشت.[6]

• در ماه می سال 2006 از اریک اسمیت ـ مدیر گوگل ـ خواسته شد تا وب 2 و وب 3 را تعریف کند. او پاسخ داد:

اگر بخواهید که حدس بزنم که وب 3 چه خواهد بود، خواهم گفت که «وب 3» راهی متفاوت در ساخت اپلیکیشن‌ها است. پیش بینی من این است که «وب 3» در نهایت در قالب اپلیکیشن‌هایی تحقق می‌یابد که تکه‌ای از یکدیگرند. شماری از ویژگی‌های آنها از این قرار است: اپلیکیشن‌ها نسبتا کوچک ، اطلاعات توده‌ای ، اپلیکیشن‌ها روی هر وسیله‌ای اعم از پی سی یا تلفن همراه قابل اجرا، اپلیکیشن‌ها بسیار سریع و بسیار قابل کاستومایز و اپلیکیشن‌ها توزیعی خواهند بود، بصورت لفظ به لفظ؛ با شبکه‌های اجتماع، با ایمیل. شما به فروشگاه نم‌یروید تا آنها را بخرید... آنها نوع بسیار متفاوتی از اپلیکیشن‌ها خواهند بود که ما هرگز در محاسباتمان ندیده‌ایم.[7]

اریک اسمیت در كنار باراك اوباما

• در نوامبر سال 2006، جری یانگ ـ بنیانگذار و رئیس یاهو ـ گفت:

وب 2 خوب مستند شده و درباره آن سخن گفته اند، نیروی اینترنت با امکاناتی که در مرحله شبکه میتوان انجام داد به نقطه بحرانی رسیده است، ما همچنین از چهار سال قبل شاهد ابزارهای قدرتمند هستیم، همچنین راه های قدرتمند تعامل با شبکه را نه تنها در سخت افزار مانند کنسول های بازی و ابزارهای همراه، بلکه حتی در شاخه نرم افزار مشاهده میکنیم، شما لازم نیست که متخصص کامپیوتر باشید تا یک برنامه ایجاد کنید. ما می بینیم که توسعه بزرگ در وب 2 و وب 3، توسط مانیفست صورت می گیرد، یک اشتراک حقیقی میانی ... تمایز میان حرفه ای، نیمه حرفه ای، و مصرف کنندگان محو می شود. ایجاد یک شبکه، تجارت و اپلیکیشن ها را نتیجه میدهد.[8]

جري يانگ يكي از بنيانگذاران ياهو

نوآوری هایی که با «وب 3» پیوند خورده اند

• تبدیل وب 3 به یک دیتابیس:

اولین قدم بسوی وب 3 ظهور «داده وب» است، ساختاری که اسناد در وب منتشر میشوند. فرمت های قابل استفاده، قابل کنترل و قابل جستجو همچون RDF، ICDL و microformats رشد اخیر تکنولوژی SPARQL استانداردی برای زبان جستجو و API یی برای جستجوی سراسر RDF، دیتابیسی توزیعی روی وب فراهم کرده است. داده وب مرحله جدیدی از داده های یکپارچه و اپلیکیشن های مشارکتی را فعال کرده و داده ها را قابل دستیابی باز و قابل پیوند همچون صفحات وب ساخته است. داده وب اولین قدم از راهی است که بسوی وب کاملا مفهومی میرود. در مرحله داده وب، تمرکز بیشتر بر روی تبدیل فرمت داده های در دسترس به RDF میباشد. وب مفهومی کامل، مرحله ای از وب است که تمام پهنای داده های فرمت شده و سنتی که قالب بندی نشده اند یا محتواهای نیمه فرمت شده، (همچون صفحات وب، اسناد و مانند آن) باید در دسترس RDF و OWL که فرمتهای مفهومی میباشند قرار گیرد. اجزای تمپلت وبسایت ها باید قابل استفاده مجری وب 3 باشد تا بیشتر بتواند اطلاعات جامعی درباره محتوای سازمان یافته وبسایتها بدست آورد.

• سیر تکاملی بسوی هوش مصنوعی:

همچنین وب 3 مسیر تکاملی وب را که به هوش مصنوعی منتهی میشود توصیف میکند، مسیری که وب را به شکل یک شبه انسان تبدیل میکند. برخی شکاکان معتقدند که این تصوری دست نیافتنی است. در هر صورت کمپانی‌هایی همچون آی بی ام و گوگل در حال تکمیل تکنولوژی‌های جدیدی هستند که اطلاعات شگفت انگیزی بدست می‌آورد مانند پیش بینی موسیقی از طریق اطلاعاتی که روی وبسایست‌های موزیک موجود است. اینجا همچنین بر روی اینکه نیرویی که وب 3 را به حرکت در خواهد آورد مناقشه است؛ آیا سیستم های باهوش خواهند بود یا هوشمندی از یک نوع سازمان دهی بیشتر پدیدار خواهد شد.

• وب مفهومی

در رابطه با مدیریت هوش مصنوعی، وب 3 میتواند تحقق و توسعه وب مفهومی باشد، تحقیقات علمی در جهت گسترش نرم افزار برای استدلال بر مبنای منطق تعریفی و عوامل هوشمند پیش می‌رود. بنابراین اپلیکیشن‌ها میتوانند عملیات استدلال منطقی را با استفاده از مجموعه قوانین منطق انجام داده و ارتباط میان مفهوم و داده روی وب را بیان کند.

• حرکت تکاملی بسوی سه بعدی

احتمال دیگر برای وب 3 این است که مسیر سه بعدی را طی کند، که توسط کنسرسیوم وب سه بعدی پشتیبانی می‌شود. این ممکن است وب را به یک دوره فضای سه بعدی وارد کند. مفهومی که به آینده ی Second Life مرتبط می‌باشد.

• وب اجرایی چند لایه

وب 1 فقط قابل خواندن بود، وب با تولید محتوا همراه بود و با آنچه که سایت ارائه میکرد سازمان می یافت. اما وب 2 بصورت «خواندنی ـ نوشتنی» توسعه یافت و کاربران نقش فعالی به عهده گرفتند. وب 3 میتواند این مرحله را با اجازه دادن به انسانها برای تغییرات در سایت و منابع آن بیشتر ادامه دهد. با نمای رشد ثابت قدرت رایانه، این غیر قابل باور نیست که نسل بعدی سایت ها مجهز به منابعی شوند که کد مشارکتی کاربران بر روی آنها اجرا شود.

لايه هاي مختلف وب 3

• تکنولوژی مشارکتی مقادیر

مفهوم وب 3 شامل مفهومی از وب است که «دنیای واقعی» را وب با احساس بازسازی میکند. وب 3 به این معنا پایان حلقه ی یکپارچه سازی تکنولوژی ها برای شبکه های دیجیتال است و پردازش، هضم و غیر قابل تجرید ساختن «دنیای واقعی» نوین است. در این معنا وب 3 بیولوژیکال، دیجیتال آنالوگ وبی خواهد بود که در آنجا اطلاعات از مجموعه ای از مقادیر دیجیتال آمیخته با حواس ساخته میشوند و بوسیله میانجی های آنالوگ به دنیای واقعی پیوند خورده اند.

• پیشنهاد توسعه تعریف:

نوا اسپیواک وب 3 را بعنوان سومین دهه وب (2020-2010) تعریف میکند، دوره ای که تعداد زیادی از تکنولوژی های بزرگ تکمیلی همزمان به مرحله جدیدی از کمال خواهند رسید. از جمله؛ دگرگونی شکل وب به شبکه اپلیکیشن ها و محتواهای جداگانه که یکپارچه و قابل مشارکت میشوند؛ اتصالات همه جا حاضر، پذیرش پهنای باند، اینترنت همراه و ابزارهای همراه در دسترس خواهند بود.

سخن آخر: 

اگر چه تا به حال درباره وب 3، مسائل فني و احتمالات و آرزوهاي بشري به ميان امده است و هيچكس از اهداف نهايي وب 3 سخني به ميان نياورده است، لكن با توجه به مسائل فني و اظهاراتي كه اشخاص مطرح اعم از متخصصان فني عرصه سايبري و متفكرين اين عرصه به ميان آمده است، وب 3 عرصه‌اي براي رصد لحظه به لحظه اشخاص، كنترل رفتار و هدايت انسان بنابر هوش مصنوعي و ربات‌هاي برنامه ريزي شده است.

با توجه به ويژگي‌هاي پيش روي كاربران در عرصه وب 3، انسان عملا با ورود به وب 3، خود را در درون فضاي مجازي ديده و امكان جدا شدن از اين فضا بسيار سخت به نظر مي‌رسد؛ بنابر اظهارات متخصصين سايبر، براي وارد شدن به عرصه وب 3 نياز به بسترها و ظرفيت‌هايي است كه تا ايجاد نشود، نمي‌توان از وب 3 استفاده كرد به تعبير ديگر اگر بخواهيم با مثالي درباره وب 3 صحبت كنيم، مثال ميان نحوه اتصال به اينترنت از طريف ديال آپ و اي دي اس ال شايد بهترين تعبير باشد، كارب سايبري براي مشاهده انلاين تصاوير ارسالي نياز به پهناي باند و سرعت بالا دارد و اين ويژگي با اتصال ديال آپ به اينترنت قابل استفاده نيست، بنابر اين بايد از روش‌هاي ديگري همچون اينترنت پر سرعت استفاده كرد.

احاطه انسان توسط ربات‌ها و هوش مصنوعي در وب 3

حال اگر وب 3 در هر مكاني قابل استفاده باشد، اين مسئله حاكي از كنترل اين فضا توسط وب 3 است به گونه‌اي كه تمام زندگي فرد مورد نظر تحت تأثير عرصه وب 3 قرار گرفته است و شخص براي تسهيل كارهاي خود ناچار است از وب 3 استفاده كند، لذا بر اساس خواسته‌هاي هوش مصنوعي هدايت شده و از طريقي كه هوش مصنوعي براي او انتخاب مي‌كند، به خواسته‌ها و كارهاي خود مي‌رسد.

از سوی دیگر، در عرصه وب 3 بشر به صورت کامل وارد فضای سایبر خواهد شد و تنها بواسطه هدف گذاری و مدیریت وب 3 کنترل می شود.

از زاويه دیگر، با توجه به ويژگي‌هاي جذاب و خيره كننده وب 3، احتمالا معناي واقعي زندگي دوم " Second Life" براي تمامي كاربران سايبري وب 3 ملموس شده و فرد بيش از پيش در عرصه سرگرمي‌هاي فضاي سايبري غرق مي‌شود و مجالي براي اعمال ديگر پيدا نخواهد كرد.

تطور بشر در عرصه رسانه - تصویر متعلق به مرکز بررسی‌های دکترینال امنیت بدون مرز

ادامه دارد...

براي مطالعه بيشتر:

1- ويژگي‌هاي وب 2 و وب 3

2- برنامه هاي كاربردي وب 3

3- قلمرو وب 3