به گزارش مشرق ، مشروح گفت‌وگوی تفصیلی فارس با محمد هاشمی رفسنجانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ذیل می‌آید:
به عنوان اولین سؤال لطفاً نظرتان را در خصوص فضای کلی کشور برای برگزاری انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی بفرمائید.
- هاشمی: با در نظر گرفتن این که ما در یک جامعه اسلامی زندگی می‌کنیم و بر اساس توصیه بزرگان دینی و مقام معظم رهبری و امام خمینی(ره) و همه مسئولان، باید در رخدادهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعه به ارزش‌های اخلاقی اسلام و مکتب‌مان توجه کنیم.
منظور من این است که ما مثل سایر کشورها نیستیم بلکه جامعه‌ای متعهد و مقید به ارزش‌های اسلامی هستیم؛ اگر ما این نکته را درنظر بگیریم، باید بگوئیم فضای کنونی کشور برای برگزاری انتخابات متاسفانه یک فضای مطلوب و در چارچوب ارزش‌های اسلامی نیست.
** کاندیدها به جای تخریب یکدیگر برنامه‌هایشان را ارائه دهند
از چه نظر می گویید که فضا مناسب نیست؟
- هاشمی: اگر شما به روزنامه‌ها و یا رسانه‌های گروهی و عمومی توجه کنید، می‌بینید که متاسفانه آن چیزی که بیشتر به چشم می‌خورد و آن چیزی که وجود دارد، به جای معرفی نامزدها یا تشکل‌ها و برنامه‌های آنها برای رقابت سالم بیشتر افراد و گروه‌ها دست به تخریب یکدیگر می‌زنند و شما این مسئله را در همه رسانه‌ها به خوبی می‌بینید و متاسفانه حتی برخی رسانه‌ها به وضع بسیار وقیح و بدی هم دست به تخریب و توهین می‌زنند و اتهام‌زنی را روال کار خود قرار داده‌اند درحالی که باید کاندیدها خودشان را معرفی کنند.
فضا اگر بخواهد اینگونه باشد، ممکن است در کوتاه مدت نتایجی داشته باشد ولی آثار منفی و مخربی را در پی خواهد داشت؛ بالاخره مردم توقع دارند که بعد از گذشت بیش از ۳۰ سال از انقلاب در اینگونه موارد و مخصوصا در این سطح، از مسئولین و نخبگان و کسانی که خودشان را داوطلب خدمت به مردم می‌کنند تا نماینده مجلس شوند و یا عده‌ای آنها را مطرح می‌کنند و از آنها حمایت به عمل می‌آورند، آداب و اصول اخلاقی و انسانی را رعایت کنند و از تخریب یکدیگر بپرهیزند و به جای تخریب رقیب خودشان و برنامه‌هایشان و اهدافشان را معرفی کنند لذا باید گفت که از این جهت فضای کنونی کشور فضای مناسبی برای جامعه اسلامی ما که می‌خواهد الگوی سایر کشورها باشد، نیست.
** این روزها هیچ کس مصون نیست
آیا شما راهکاری برای اصلاح این فضا دارید؟
- هاشمی: انقلابی در کشورمان رخ داده که زیربنای فکری این انقلاب مکتب اهل بیت(ع) و مذهب تشیع و به تعبیر حضرت امام خمینی(ره) اسلام ناب محمدی بوده است؛ در این مکتب برای همه موارد راهکار و دستورالعمل آمده است و خوشبختانه در این قضیه هم امام خمینی(ره) و همچنین مقام معظم رهبری و دیگر بزرگان دینی و علما و متفکرین توصیههای زیادی داشتند و عمده این توصیه‌ها این است که می‌خواهند در قالب چارچوب‌های اسلامی عمل شود و هیچ وقت رقیب به جای معرفی خودش و ارائه برنامه‌های خودش رقیبش را تخریب نکند و به اصطلاح روش تخریبی را در پیش نگیرد که البته شاید این مسئله در کشورهای دیگر خیلی هم رایج و متداول باشد.
اما تفاوت ما با کشورهای دیگر این است که ما دارای چارچوب و مکتب هستیم که این مکتب بسیار مترقی و دارای برنامه است.
همچنین بر اساس مکتب ما در موارد اینگونه هدف خدمت به اسلام و مردم است و افرادی که نماینده مجلس می‌شوند، هم باید وفادار به اسلام و هم خادم مردم باشند و افراد باید با این دو هدف وارد عرصه شوند لذا وقتی که فرد برای یک هدف مقدس راه ناصوابی را انتخاب کند و برخلاف ارزش‌ها حرکت کند، تاثیر منفی بر روی مردم خواهد گذاشت.
اگر شما به گفت‌وگو‌ها و یا نوشته‌های برخی روزنامه‌ها و سایت‌ها توجه کنید می‌بینید که این روزها هیچکس مصون نیست؛ کسی که می‌خواهد انتخاب داشته باشد، اگر بخواهد به لیستی رای دهد به هر لیستی که نگاه می‌کند می‌بینید که یک سری اتهامات علیه آن لیست مطرح است و همچنین می‌بیند که تخریب‌هایی نسبت به آن لیست صورت گرفته است.
متاسفانه می‌بینیم که افراد بجای ارائه برنامه به تخریب رقیب می‌پردازند و از الفاظ توهینآمیز استفاده می‌کنند و اتهامات نامناسبی را به یکدیگر می‌زنند.
** نباید اسم اسلام را بیاوریم و خودش را نیاوریم
راهکار شما مشخصاً چیست؟
- هاشمی: در کل راهکار اصلی این است که ما در چارچوب موازین اسلامی و توصیههای امام(ره) و رهبر انقلاب و بزرگان حرکت کنیم و به دنبال شبیه‌سازی مثل کشورهای دیگر نباشیم؛ ما نباید تصور کنیم که یک کشور مثل کشور همسایه هستیم و بخواهیم هرطور عمل کنیم، ما چارچوب داریم و اصولا برای این انقلاب کردیم که ارزش‌های اسلامی در جامعه ساری و جاری باشد نه اینکه اسمش را بیاوریم و خودش را نیاوریم و نباید تنها شعار دهیم و عمل نکنیم.
** حضور مردم دشمن را مأیوس و دوستان را امیدوار می‌کند
این روزها همه بزرگان به مشارکت حداکثری تاکید دارند، نظر شما در این خصوص چیست؟
- هاشمی: اصولا در مناسبت‌هایی که ما مثل ۲۲ بهمن یا انتخابات داشتیم حضور مردم یک عامل بازدارنده برای دشمن و یک عامل امیدوارکننده برای دوستان به حساب می‌آید؛ حالا ممکن است این دوستان در داخل کشور و یا در خارج کشور باشند یعنی وقتی می‌بینند که مردم در صحنه هستند و از انقلاب و اسلامشان دفاع می‌کنند، این مسئله دشمن را مأیوس و دوست را امیدوار می‌کند.
** حضور در انتخابات یک فریضه ملی است
به اعتقاد من هرچقدر که مردم بیشتر در این صحنه‌ها شرکت کنند، می‌تواند روی هر دو عاملی که گفتم، تأثیر داشته باشد و از سوی دیگر هم حضور در انتخابات یک فریضه ملی است، بنابراین همه مردم وظیفه دارند که در این فریضه ملی به عنوان انتخاب‌کننده حضور داشته باشند.
در بحث انتخاب‌شونده یا نامزد بحثی در چارچوب ارزش‌های ما وجود دارد که به اصطلاح یک مسئله فقهی و دینی است که بر اساس آن حضور در انتخابات واجب کفایی است.
فرض کنیم من نگاه می‌کنم و می‌بینم افرادی که در انتخابات حضور پیدا کردند، برای نامزدی مجلس کفایت می‌کنند و واجد شرایط هستند؛ اینجا اگر خودم نیامدم نامزد شوم و یا نامزدی را معرفی نکردم، این بر اساس واجب کفایی، کافی است و من به تکلیفم عمل کردم چراکه من می‌گویم افرادی هستند که می‌توانند آن‌چیزی را که من می‌خواهم، عمل کنند.
ما در اسلام دو نوع واجب داریم؛ یک واجب عینی و یک واجب کفایی؛ اعمالی مثل نماز و روزه واجب عینی هستند و مواردی هم مثل امور اجتماعی و مسئله‌ای که ذکر کردم واجب کفایی است.
** مردم نشان دادند که همیشه به تکلیفشان عمل می‌کنند
صاحبنظران معتقدند که حضور پرشور مردم در راهپیمایی ۲۲ بهمن نویدبخش انتخاباتی پرشور است، شما چه نظری دارید؟
- هاشمی: انتخابات صحنه رقابتی است و با حضور در ۲۲ بهمن که یک یوم‌الله است و مردم برای دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی به خیابان‌ها می‌آیند، تفاوت دارد.
در انتخابات اگر اقشار مختلف جامعه با تمام سلیقه‌ها و نیروها نماینده داشته باشند و بتوانند در عرصه حضور داشته باشند و شرایط به گونه‌ای باشد که چارچوب رقابت سالم وجود داشته باشد، صحنه رقابتی خواهد شد لذا این اصل می‌تواند بر کیفیت یا کمیت شرکت‌کنندگان تاثیر داشته باشد.
لزوما ما نمی‌توانیم انتخابات را با یک نمایش مانور و قدرت ملی مثل روز ۲۲ بهمن یا ایام دیگر مثل روز قدس مقایسه کنیم و بگوئیم که چون آن روز مردم با شور و هیجان آمدند، پس پای صندوق‌های رای هم با شور و هیجان می‌آیند.
اگر مردم انگیزه داشته باشند، یعنی اگر نامزد از همه سلیقه‌ها باشد و رقابت سالم باشد و کسانی که در صحنه هستند، انسان‌های صالحی باشند، فضا برای مشارکت بهتر خواهد بود لذا نمی‌توان این دو رویداد را با هم مقایسه کرد و بگوئیم که چون اولی اینگونه بوده دومی هم لزوما مثل آن خواهد بود.
البته مردم همیشه نشان دادند که به تکلیفشان عمل می‌کنند و در صحنه هستند ولی دو مسئله‌ای که ذکر کردید، متفاوت است.
به هرحال حضور در انتخابات هم به نوعی می‌تواند نشان‌دهنده قدرت ملی باشد.
- هاشمی: بله، همینگونه است، ولی یک شرایطی هم دارد.
** نوع اتهامات روزنامه‌ها به افراد توهینآمیز است
چه شرایطی؟
- هاشمی: به نظر من همانطور که اول گفتم فضا مناسب نیست؛ فضای سیاسی کشور با توجه به فضای کوچه و بازار و همچنین فضایی که در رسانه‌ها می‌بینیم متوجه می‌شویم که در بحث ورود به انتخابات به عنوان تشکیلات، اخلاق اسلامی رعایت نمی‌شود.
نوع اتهاماتی که روزنامه‌ها به افراد می‌زنند و حتی نوع الفاظی که بکار برده می‌شود، متاسفانه هم توهینآمیز است و همچنین در شأن یک مسلمان نیست که این نوع کلمات را بر زبان بیاورد و یا بنویسد.
** نمی‌دانم نظر آیت‌الله هاشمی درباره انتخابات چیست
نظر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در خصوص فضای انتخابات و مشارکت حداکثری چیست؟
- هاشمی: نمی‌دانم؛ من با ایشان صحبت نکردم ولی فکر می‌کنم چند هفته قبل بود که ایشان با گروهی که از قم آمده بودند و از اساتید قم بودند، دیدار داشتند و راجع به انتخابات در آنجا مفصل صحبت کردند و نظرشان را اعلام کردند.
نظر ایشان هم بر مشارکت حداکثری است؟
- هاشمی: سخنان آیت‌الله هاشمی در این دیدار توسط رسانه‌ها منتشر شد. ایشان تأکید بر حضور همه سلیقه‌ها و مشارکت حداکثری مردم داشت.
** عدم ورود برخی به انتخابات غیرعادی نیست/ کسی نگفته شرکت نمی‌کنیم
در حال حاضر اصولگرایان وارد عرصه شده‌اند؛ اصلاح‌طلبان نیز به عرصه ورود پیدا کرده‌اند؛ یکی طیفی هم تصمیم گرفتند وارد عرصه نشوند، نظر شما در این خصوص چیست؟
- هاشمی: کسی نگفته که ما نمی‌آییم؛ یک عده نامزد معرفی نکرده‌اند و آن هم به دلیل شرایط سیاسی بعد از انتخابات سال 88 بود که در کشور به وجود آمد که طی آن فضای کشور فضای سنگینی برای این نوع گروه‌ها شد و به همین دلیل بود که برخی نامزد معرفی نکردند اما کسی نگفته که در انتخابات شرکت نمی‌کند.
همانطور که گفتم شرکت در انتخابات دو مقوله دارد؛ یکی اینکه گروهی نامزد معرفی می‌کند و یکی دیگر اینکه مردم را دعوت به رأی دادن و مشارکت در انتخابات کنند.
ما هنوز به بحث دوم که گفتم، نرسیده‌ایم و کسی نگفته که در انتخابات شرکت نمی‌کنیم ولی در بخش اول که معرفی نامزد است، بخشی ورود نکرده‌اند که البته این یک مسئله متداول بوده که بر اساس آن در گذشته هم بعضی تشکل‌ها نماینده معرفی نمی‌کردند؛ لذا این یک مسئله غیرعادی نیست.
اما این روزها ما نمی‌بینیم آن طیفی که به عرصه انتخابات ورود نکرده‌اند، به مشارکت حداکثری تشویق کنند.
- هاشمی: برای اینکه هنوز به موعدش نرسیده‌ایم؛ من بعضی از شخصیت‌ها را دیده‌ام که به انتخابات و مشارکت حداکثری دعوت کرده‌اند.
** نه دیده‌ام و نه شنیده‌ام که کسی انتخابات را تحریم کند
اما شاهد بودیم که برخی تشکل‌های منحل شده حتی برای تحریم انتخابات بیانیه دادند.
- هاشمی: من چنین چیزی را نه شنیده‌ام و نه دیده‌ام.
** من اصولاً وارد مقوله اصلاحات و جبهه اصلاحات نمی‌شوم
به نظر شما این اصلاح‌طلبانی که وارد عرصه شده‌اند، می‌توانند مطالبات جریان اصلاحات را در عرصه سیاسی برآورده کنند؟
- هاشمی: نمی‌دانم؛ من اصولاً وارد مقوله اصلاحات و جبهه اصلاحات نمی‌شوم و نمی‌دانم که افراد حاضر در صحنه در گذشته چگونه بوده‌اند و ضریب نفوذشان چقدر است و چه برنامه‌هایی دارند، لذا اظهارنظری در این‌باره نمی‌کنم.
** کارگزاران نامزد ندارد
در مورد کارگزاران چطور؟
- هاشمی: بعد از انتخابات 88 حزب کارگزاران هیچ جلسه و گردهم‌آیی در سطح شورای مرکزی و شورای مدیران نداشته که دلیلش را هم گفتم.
دلیلش همین فضای سنگینی بود که در فضای کشور وجود داشت و چون ما هیچ گردهمایی و جلسه‌ای نداشتیم، لذا نامزدی هم برای انتخابات معرفی نکردیم.
در واقع شما برای انتخابات آینده کار حزبی و تشکیلاتی منسجم ندارید؟
- هاشمی: نه؛ ما اصلاً نامزد معرفی نکردیم.
** توصیه گروه‌های مخالف خارج‌نشین بر مردم اثر معکوس دارد
این روزها می‌بینیم که اپوزیسیون خارج نشین باز هم دم از تحریم انتخابات می‌زنند، به نظر شما این طیف چه هدفی را دنبال می‌کنند؟
- هاشمی: باید از خودشان بپرسید؛ اصولاً این مسائل در کشور ما اگر به روال گذشته باشد، اثر معکوس دارد، در دوره‌های گذشته عده‌ای که در خارج حضور داشتند و عضو گروه‌های مخالف بودند، هر توصیه‌ای که به مردم کردند، نتیجه عکس داشت و نتوانستند روی مردم تأثیرگذار باشند.
** من که حتماً رأی می‌دهم
شما خودتان 12اسفند پای صندوق رأی می‌آیید؟
- هاشمی: من که حتماً رأی می‌دهم؛ ما همیشه در همه انتخابات شرکت کرده‌ایم و رأی داده‌ایم و در این انتخابات هم انشالله اگر زنده باشیم، شرکت می‌کنیم.
احیاناً کسی به شما توصیه نکرده که در انتخابات شرکت نکنید؟
- هاشمی: نه، هیچکس چنین توصیه‌ای نکرده است. اصولاً فضای اطراف ما فضای اینگونه نیست؛ شما گفت‌وگوهای من را در رسانه‌ها و در طول دوران همیشه رصد کرده‌اید یا می‌کنید.
** ما اصولاً به انقلاب و نظام پایبندیم
ما اصولاً نسبت به انقلاب و نظام پایبند هستیم و به طور کلی در فضای ما کسی چنین نگرشی ندارد.
ما از همان ابتدای انقلاب با امام بودیم و انشالله تا روزهای آخر عمر هم روالمان را ادامه می‌دهیم.
