به گزارش مشرق، در تاریخ سوم آبان سال ۱۳۹۷ (بیست‌وپنجم اکتبر ۲۰۱۸) بود که دکتر «مسعود سلیمانی» به‌عنوان یکی از دانشمندان علوم پزشکی ترمیمی و هماتولوژی (خون‌شناسی) و همچنین نخبه تحسین‌شده ایرانی چه در عرصه داخلی و چه در صحنه بین‌المللی، بعد از ورود به فرودگاه شهر شیکاگو در ایالات متحده با استفاده از ویزای معتبر J-۱ توسط نیروهای امنیتی و پلیس فدرال این کشور (اف. بی. آی) بازداشت شد.

تا کنون حدود ۱۱ ماه است که دکتر سلیمانی بدون برگزاری جلسه رسمی دادگاه و بدون اعلام جرم مشخص دادستانی آمریکا، در بازداشتگاهی نامناسب در شهر آتلانتا در کنار خلافکاران و بزهکاران خطرناک محبوس است؛ بدون اینکه به داروهای مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

همسر دکتر مسعود سلیمانی: پیگیری‌های وزارت خارجه بی نتیجه بوده است

علی‌رغم پیگیری مقامات دولتی ایران، خانواده و وکلای دکتر سلیمانی برای گرفتن پاسخی از واشنگتن درباره دلیل بازداشت یا زمان برگزاری دادگاه جهت تعیین تکلیف وی، آمریکایی‌ها هنوز واکنش جواب شفافی نداده و فقط به گفتن این ادعا که آقای دکتر قصد دور زدن تحریم‌های ایران را داشته بسنده کرده‌اند.

«لئونارد فرانکو» وکیل دکتر سلیمانی می‌گوید واقعا نمی‌فهمد چرا دولت آمریکا تصمیم به تحت پیگرد قرار دادن وی گرفته و به نظر می‌رسد اهداف سیاسی در این تصمیم دخیل بوده است.

ماجرای سفر دکتر سلیمانی به آمریکا و بازداشت وی اما از کجا شروع شد؟

دکتر سلیمانی که استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس و یکی از محققان برجسته حوزه سلول‌های بنیادی در جهان است، با موسسات مختلفی در کشورهای اروپایی و آمریکا همکاری می‌کرد. وی در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) برای ادامه فعالیتش به ایران بازگشت اما برای تکمیل تحقیقات به نوعی «پروتئین نوترکیب» (دی‌ان‌ای های نوترکیب) نیاز داشت که نه تنها تولید آن در ایران زمان‌گیر بود بلکه هزینه بالایی نیز داشت. در حالی که این پروتئین در ایالات متحده به‌صورت قانونی در داروخانه‌های بزرگ فروخته شده و هزینه آن نیز یک پنجم هزینه در ایران بود. (۸ هزار دلار در مقایسه با ۴۰ هزار دلار)

وی سپس با خانم دکتر «مریم جزایری» و «محبوبه قائدی» از دانشجویان پیشین خود دیدار کرده و متوجه می‌شود که آنها توانسته بودند شهروندی آمریکا را به‌دست بیاورند. دکتر سلیمانی سپس از آنها درخواست می‌کند که مواد شیمیایی مورد نظر را برای وی تهیه کنند و پول آن را نیز پرداخت می‌کند.

پیچ پیت وکیل دکتر جزایری

خانم دکتر قائدی که محقق و استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه «یِیل» در ایالت کِنِتیکت بود، مواد مورد نظر را در سال ۲۰۱۶ از یک شرکت تجهیزات پزشکی در آمریکا سفارش می‌دهد. او سپس مواد خریداری شده را به خانم دکتر جزایری، محقق بیوشیمی در دانشگاه «لوئیز ویل» در ایالت کنتاکی تحویل می‌دهد تا در سفری که قرار بود برای دیدار مجدد خانواده‌اش به ایران برود، به دست دکتر سلیمانی برساند.

دستگاه امنیتی و جاسوسی آمریکا که گویا از این مسئله بو برده بود، به افسران «اف. بی. آی» دستور داده بود مراقب دکتر جزایری باشند و زمانی که به فرودگاه می‌رود، وی را بازداشت کنند. دکتر جزایری در تاریخ ششم سپتامبر ۲۰۱۶ (شانزدهم شهریور ۱۳۹۵) به فرودگاه آتلانتا مراجعه کرد اما ماموران گمرک فدرال ضمن بازداشت موقت وی، مانع سوار شدنش به هواپیما می‌شوند.

نیروهای امنیتی آمریکایی سپس چمدان‌های خانم دکتر را گشته و چند شیشه کوچک پروتئین‌ها نوترکیب (هورمون رشد و سلول‌های بنیادی) را که همراه خود داشت، مصادره می‌کنند. آنها سپس به بازجویی از وی پرداخته و پرسیدند این مواد دارویی را به چه دلیلی به ایران می‌برده و آیا اجازه‌نامه رسمی از دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا را برای این امر دارد دکتر جزایری که چنین نامه تاییدی نداشت،‌ به آنها گفت که طبق قوانین خارج کردن چنین موادی از آمریکا در صورتی که مصارف تجاری نداشته باشد، مشکلی ندارد.

با این حال افسران گمرک فرودگاه که به دنبال بهانه‌ای برای ممانعت از رسیدن سلول‌های بنیادی و هورمون رشد به ایران بودند، ادعا کردند انتقال این مواد دارویی به ایران شامل موارد دور زدن تحریم‌های ایران است و اجازه چنین کاری را ندارد. دکتر جزایری اما باز هم تاکید کرد که قرار است این مواد را برای مصارف پزشکی و انسان‌دوستانه مانند درمان سرطان و حفظ جان انسان‌ها به کار بگیرند. وی بعد از اینکه با تهدید آمریکایی‌ها مبنی بر بازداشت شدن در صورت تداوم اصرار مواجه شد، بدون مواد مذکور سوار هواپیما شد و به ایران بازگشت.

«پِیج پِیت» دادستان شهر آتلانتا و وکیل دکتر جزایری در این باره می‌گوید: «موکل من از تمام این قضایا کاملا سردرگم شده است... حتی اف.بی.آی در گزارش خود اذعان کرده که نتوانسته قصد شرورانه‌ای در پس درخواست دکتر سلیمانی برای انتقال آن مواد به ایران، پیدا کند. هدف تحریم‌ها این نیست که اجازه ندهد یک دانشجو برای استاد پیشین خود دارو ببرد».

پیت تاکید می‌کند که در سپتامبر ۲۰۱۶، چشم‌انداز تحریم‌ها علیه ایران کاملا متفاوت بود: «زمانی که هورمون‌های رشد را مصادره کردند، ایالات متحده در حال انجام توافق هسته‌ای بود».

جو وایتلی وکیل دکتر قائدی

هفده ماه بعد (سیزدهم فوریه ۲۰۱۸ مصادف با بیست‌وچهارم بهمن ۱۳۹۷) زمانی که دکتر جزایری به آمریکا بازگشته بود و مجددا قصد سفر به ایران را داشت، در فرودگاه آتلانتا بازداشت شده و با بی‌احترامی مورد بازجویی و تفتیش بدنی قرار گرفت. ماموران امنیتی آمریکا سپس از وی درباره موادی که سال ۲۰۱۶ از او کشف و ضبط کرده بودند سوال پرسیدند که دکتر جزایری نیز تاکید کرد آنها را به درخواست استاد خود و بدون منظوری برای مصارف تجاری به ایران می‌بُرد.

«بیونگ جین پاک» دادستان منطقه شمالی ایالت جورجیا کسی است که نقشه بازداشت سه پزشک ایرانی‌تبار را طراحی کرد. او در تاریخ دوازدهم ژوئن ۲۰۱۸ (بیست‌ودوم خرداد ۱۳۹۷) از دادگاه خواست تا کیفرخواستی را علیه دکتر سلیمانی و دو همکار وی صادر کند اما آن را محرمانه نگاه دارد. دلیل وی نیز این بود که دکتر سلیمانی در آن زمان در ایران به سر می‌برد و اگر پیش از سفر به آمریکا از آن با خبر می‌شد، قطعا به این کشور نمی‌رفت. پاک مدعی بود محرمانه ماندن این حکم، به دولت آمریکا این فرصت را می‌دهد تا به راحتی دکتر سلیمانی را خارج از ایران بازداشت کند.

از سوی دیگر در اقدامی که هنوز مشخص نیست توطئه‌ای برای کشاندن دکتر سلیمانی به آمریکا بوده یا واقعا دعوت به همکاری، کلینیک تخصصی مایو در ایالت «مینه‌سوتا» رسما دعوتنامه‌ای برای آقای دکتر ارسال کرده و از او خواست تا برای تکمیل تحقیقات و انجام مرحله نهایی ساخت دارو برای آسیب‌دیدگان سکته مغزی به آنجا برود.

نهایتا در تاریخ بیست‌وچهارم اکتبر ۲۰۱۸ (دوم آبان ۱۳۹۷) هیأت‌منصفه ارشد دادگاه آتلانتا مخفیانه حکمی را در محکومیت دکتر سلیمانی، جزایری و قائدی صادر کرد. این دادگاه خانم‌ها را به تلاش برای صادرات بدون مجوز محصولات به ایران و آقای دکتر را به تلاش برای دور زدن تحریم‌های ایران متهم و محکوم کرد.

دکتر سلیمانی بی‌خبر از این توطئه‌ها، مقدمات برای سفر به ایالات متحده را فراهم کرده و در تاریخ بیست‌وپنجم اکتبر (سوم آبان ۱۳۹۷) به فرودگاه شیکاگو می‌رسد. بلافاصله نیروهای امنیتی آمریکا گویی که مجرم خطرناک تحت تعقیبی را بعد از سال‌ها یافته باشند، به آقای دکتر حمله‌ور شده و او را بازداشت می‌کنند. همزمان دولت آمریکا نیز ویزای معتبر J-۱ دکتر سلیمانی را لغو کرده و دستور انتقال وی به بازداشتگاهی در جنوب آتلانتا را صادر می‌کند.

بی. جی. پاک طراح بازداشت محققان ایرانی

دکتر جزایری نیز در پنجم نوامبر ۲۰۱۸ (چهاردهم آبان ۱۳۹۷) زمانی که از ایران به آمریکا بازگشت، برای بار سوم بازداشت شد؛ روزی که دولت ترامپ بعد از خروج از توافق هسته‌ای، تمام تحریم‌های ذیل برجام را مجددا اعمال کرد. این بار ماموران آمریکایی که حکم بازداشت کامل او را داشتند، از او درباره ارتباطش با دکتر سلیمانی بازجویی کرده و سپس به بازداشتگاه منتقل کردند.

بعد از این دو، نوبت به دکتر قائدی رسید تا به بهانه‌های واهی توسط دستگاه قضایی آمریکا بازداشت شود. البته اکنون بعد از گذشت یازده ماه، دکتر قائدی با وثیقه ۲۵۰ هزار دلاری و دکتر جزایری با وثیقه ۲۰۰ هزار دلاری آزاد هستند اما دکتر سلیمانی همچنان بدون قرار وثیقه در وضعیت نامناسب بازداشتگاه حضور دارد.

«جو وایتلی» دادستان پیشین شهر آتلانتا و وکیل دکتر قائدی در دادخواستی که جهت لغو محکومیت خانم دکتر ارائه کرده، نوشته است هورمون رشد یک ماده بیولوژیک است که در تحقیقات پزشکی کاربرد داشته و طبق قوانین ارسال هورمون رشد انسانی به ایران از تاریخ هفتم آوریل ۲۰۱۴ تا بیست‌ودوم دسامبر ۲۰۱۶ مجاز بوده و شامل تحریم نبوده است.

علی‌رغم اینکه هورمون رشد طبق قوانین آمریکا، جزو مواد دارویی حساب می‌شود، بهانه واشنگتن برای رد درخواست‌های تجدیدنظر وکلای محققان ایرانی است که پروتئین‌های نوترکیب نه تنها دارویی نیستند بلکه کمپانی فروشنده آن نیز در وبسایت خود نوشته که این مواد فقط برای مصارف تحقیقاتی هستند نه تشخیصی یا درمانی!

وکلای بسیاری که در حوزه مسائل امنیت ملی ایالات متحده تخصص دارند از اینکه دولت آمریکا بجای تعیین جریمه و بررسی موضوع به عنوان یک مسئله نظارتی، اتهامات جنایی را علیه محققان ایرانی مطرح کرده، شگفت‌زده هستند. «کلیف بِرنز» وکیل موسسه «کرووِل اند مورینگ» در واشنگتن به نشریه «نِیچر» گفت: «من هیچ مدرکی از اینکه نیّت مجرمانه‌ای در پس این کار بوده، نمی‌بینم. دادستان‌ها هیچ مدرکی از اینکه دانشمندان ایرانی سعی در مخفی کردن شیشه‌های آزمایشگاهی داشتند – مثلا به عنوان ماده دیگری آنها را جا بزنند – ارائه نکردند».

«کوین وُلف» وکیل موسسه «آکین گامپ» در واشنگتن نیز می‌گوید پرونده‌های نقض مقررات دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری را معمولا بیرون از دادگاه و با بریدن جریمه نقدی فیصله می‌دهند. ولف تاکید می‌کند که در موارد نقض کنترل صادراتی، دولت موظف است به دادگاه ثابت کند که متهمان با آگاهی از دور زدن تحریم‌ها اقدام به آن کرده‌اند.

اگر دستگاه قضایی آمریکا با هر دسیسه‌ای که شده بتواند اتهامات ادعایی مطرح شده علیه دکتر سلیمانی را ثابت کند، او (به همراه دکتر جزایری و قائدی) احتمالا به ۲۰ سال حبس محکوم خواهد شد. در هر صورت اکنون یازده ماه از بازداشت خودسرانه و بدون برگزاری دادگاه دکتر سلیمانی می‌گذرد و نه تنها مقامات آمریکایی هیچ پاسخ شفافی در این باره نمی‌دهند بلکه مجامع بین‌المللی و دیگر کشورها نیز در قبال این نقض حقوق بشر سکوت کرده‌اند.

دانلود