سرویس جهان مشرق - بررسی و رصد رسانه های ترک زبان بیانگر افزایش تحولات داخلی و بین المللی ترکیه در هفته گذشته و وقوع حوادث فراوانی است که در سیاست های این کشور نقشی اساسی داشته و می تواند مسیر سیاست این کشور را به کل دگرگون سازد.

مجموعه این تحولات را می توان به صورت زیر مورد واکاوی و بررسی قرار داد:

سفر سردار باقری به ترکیه:

سردار سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان سه شنبه گذشته در صدر یک هیات عالی رتبه نظامی به آنکارا سفر کرد و مورد استقبال رسمی ارتشبد حلوصی آکار رئیس ستاد ارتش ترکیه قرار گرفت. برخی فرماندهان و مسئولان عالیرتبه نیروهای مسلح ازجمله سردار محمد پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه، سردار قریشی معاون آماد وزارت دفاع، سردار محرابی معاون قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا، سردار قاسم رضایی فرمانده مرزبانی ناجا، امیر محمدحسن باقری معاون آموزش ستادکل، امیر رحیم زاده معاون طرح و برنامه ارتش، رئیس ستاد کل را در این سفر همراهی کردند.

سرلشکر باقری در جریان این سفر با ۴ مقام عالیرتبه ترکیه ازجمله رجب طیب اردوغان رئیس جمهور، ارتشبد حلوصی آکار رئیس ستاد ارتش، نورالدین جانیکلی وزیر دفاع و هاکان فیدان رئیس سازمان اطلاعات (میت) دیدار و در حاشیه این سفر از برخی مراکز دیدنی و مذهبی ترکیه در دو شهر آنکارا و استانبول نیز بازدید کرد.[۱]

خبرگزاری فرانسه در مطلبی، سفر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به ترکیه را «بی‌سابقه» عنوان کرد و روزنامه دیلی صباح (از رسانه‌های نزدیک به دولت ترکیه) از این سفر با عنوان یک «نقطه عطف» در روابط میان دو کشور نام برد.«دیلی صباح» نیز به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت که اشتیاق ایران و ترکیه در توافق برای حل بحران عراق و سوریه موجب این تحول برجسته شده است.

البته این سفر بسیار مهم محسوب می شود؛ چراکه ترکیه که عادت به استقبال از ژنرال های چشم آبی و یانکی ها را دارد و تاکنون از سرداران ایرانی کسی در ظاهر مهمان ارتش آتاتورکی نشده بود، هم اکنون سرلشکر باقری را به عنوان عالی ترین مقام نظامی ایرانی و با دعوت رسمی به آنکارا دعوت کرده است. نکته قابل توجه تر نوع رویکردی است که رسانه های ترک به این مساله دارند. به طوری که جز کردها کس دیگری هیچ اعتراضی به دعوت از سردار ایرانی و حضور یک مقام عالی رتبه نظامی ایرانی ندارند که شرایط موجود نشانگر یک نقطه عطف تاریخی در سیاست داخلی ترکیه و جایگاه منطقه ای ایران است.

در همین راستا لازم به ذکر است که سفر یک مقام ایرانی به ترکیه بیش از آن که سفر یک ایرانی به ترکیه باشد سفر یک آسیایی به ترکیه است و این یعنی یک ضربه به جبهه آتلانتیک(ناتو).[۲]

تهدید رسمی کردها:

مسئولان دولت ترکیه طی هفته ی گذشته در اکثر اظهارات خود تصمیم منطقه کردستان برای برگزاری همه‌پرسی را تصمیمی اشتباه و خطرناک خوانده و به‌رغم داشتن روابط بسیار خوبی با منطقه کردستان و مسعود بارزانی رئیس آن بر حفظ وحدت و تمامیت ارضی عراق تأکید کرده اند.

در همین راستا ترک ها اعلام نموده اند که ازنظر راهبردی از حمله به هیچ یک از سازمان‌های تروریستی چه در داخل و چه خارج از این کشور که امنیتش را تهدید می‌کنند، فروگذار نخواهند کرد و از برگزاری همه‌پرسی جدایی منطقه  کردستان از عراق و همچنین همه‌پرسی تجزیه سوریه به شدت برائت جسته و با آن برخورد خواهند کرد.[۳]

در حقیقت ترک ها در اظهارات اخیر خود تمامی کردهای منطقه را تهدید نموده و به آنها هشدار داده اند که درصورت تلاش برای استقلال و برگزاری همه پرسی باید با ارتش ترک روبرو شده و خود را برای یک جنگ تمام عیار با آن و هم پیمانان(رسمی و غیرسمی اش) آماده نمایند. اظهاراتی که باعث افزایش تنش ها در مناطق کردنشین ترکیه گردیده و منطقه هکاری را در وضعیت کاملا شبه جنگی قرار داده است، به گونه ای ده ها تن در عرض چند روز در این استان کشته و زخمی شده اند.[۴]

کردستان در حقیقت بین پنج دولت خاورمیانه‌ای، بین چهار سازه تمدنی و فرهنگی، بین چهار فلات ایران، عربستان، آناتولی و قفقاز و در مسیر گذرگاه میان قاره آسیا، اروپا و آفریقا قرارگرفته است. این منطقه محل تلاقی فرهنگ‌های ایرانی، ترک، عرب و همچنین گستره تلاقی ادیان زرتشت، یهود، مسیحیت و اسلام بوده است.[۵]. از جنگ چالدران به بعد  مناطق کردنشین تحت نفوذ دولت عثمانی قرار می‌گیرد و  آن در قلمرو خاک ایران باقی می‌ماند و پس از چهار قرن به دنبال فروپاشی این امپراطوری، کردستان عثمانی به دوقسمت اصلی، کردستان ترکیه و عراق و دو قسمت کوچک در شوروی سابق و سوریه تقسیم می‌شود.[۶] بنابراین مساله کردستان با فروپاشی امپراطوری عثمانی در پی جنگ جهانی اول شروع می‌شود و پس از جنگ جهانی دوم استمرار می‌یابد. در نتیجه باید فروپاشی امپراطوری عثمانی و شروع جنگ جهانی اول را، نقطه‌ای اساسی در تاریخ کردستان بدانیم. البته اصطلاح کردستان در گذشته اغلب برای اشاره به ولایت «وان»[۷] و «دیاربکر»[۸] در جنوب شرق «آناتول»[۹] و ولایت «موصل»[۱۰] در شمال عراق به کار برده می‌شد. ولی در نیمه دوم قرن ماضی، دولت عثمانی ایالتی به نام کردستان را ایجاد کرد که شامل تمامی ولایاتی بود که اکثریت آن را کردها تشکیل می‌دادند. (علی،۲۰۰۸،ص ۲۵)[۱۱]

چون ترکیه دارای ۲۰ میلیون کرد است و تقریبا یک/پنجم جمعیت آن را کردها تشکیل می دهند، هرگونه تحولی در مناطق کردنشین بر روی ترکیه اثرات مستقیم داشته و این کشور را در معرض نابودی قرار می دهد.

افزایش اختلافات درون حزبی در حزب عدالت و توسعه:

حزب عدالت وتوسعه (Adalet ve Kalkınma Partisi) حزب سیاسی حاکم در ترکیه  از سال ۲۰۰۲ تاکنون است. این حزب خود را جز احزاب راست گرای میانه معرفی می نماید.

حزب عدالت وتوسعه در ۱۴ اوت ۲۰۰۱ تاسیس شد. این حزب به شجره نامه احزاب جنبش اسلامی وابسته است که با حزب نظام ملی در سال ۱۹۷۰ آغاز و با حزب سلامت ملی در سال ۱۹۷۲، حزب رفاه در ۱۹۸۳ و حزب فضیلت در ۱۹۸۸ تدوام یافت. با افزایش اختیارات رجب طیب اردوغان در ترکیه و تلاش های او برای حذف تمامی رقیبان از صحنه سیاست، اختلافات در حزب بالا گرفته و در آستانه انتخابات آتی، زمزمه هایی از انشعاب در حزب به گوش می رشد؛ چنانچه در جشن ۱۵ سالگی حزب ، اختلافات به اوج خود رسید.[۱۲]

افزایش اعتراضات به حجم فساد:

عبدالرحمن دلپاک، از نویسندگان مشهور اسلامگرا و نزدیک به حزب حاکم برای دومین بار درهفته گذشته با ابراز نگرانی در مورد افزایش حجم فساد مالی در حزب حاکم از نگرانی خود در مورد تداوم وضعیت موجود خبر داد. دلپاک روز گذشته در یادداشت خود در روزنامه یئنی آکیت با بیان این که این دولت از طریق شهرداری ها روی کار آمده و از طریق شهرداری ها هم میتواند که از کار برکنار شود، از رشوه های مختلف در طرح های شهرداری ها خبر داد و از دولت خواست تا این رشوه گیران را دفع کند.

وی با بیان این که این رشوه گیرها نماز میخوانند، حج هم میروند گفت: این بی اخلاق ها در حیاط مسجد در مورد رشوه هایی که میگیرند چانه زنی میکنند.

دلپاک تاکید کرد: در مورد این رشوه ها به حزب هشدار بدهیم، اگر لازم است کار را به دادگاه بکشانیم، اما در مقابل این افراد پست کوتاه نیاییم. اگر جایش افتاد این افراد دولت را هم خواهند فروخت. اگر لازم شد برای ثروت شخصی شان کشور را هم خواهند فروخت. این افراد با پ.ک.ک و گولنی‌های چه فرقی دارند؟ ... تنها مبارزه با پ.ک.ک و گولنی ها کافی نیست، اعضا نسبت به حزب خود حساس باشند و این کثافت ها را از حزب دور کنند.[۱۳]

اعلام کاندیداتوری زن آهنین:

افزایش حضور پر قدرت آکشنر در انتخابات در طی این هفته تبدیل به یکی از مهمترین مشکلات حزب حاکم در انتخابات پیش رو شده است. شرکت نظرسنجی و پیش بینی SONAR از مهمترین و معتبرترین شرکت های نظرسنجی در ترکیه چندی پیش اعلام کرد: در صورت حضور آکشنر در انتخابات آراء حزب حاکم به مرز ۴۰ درصد خواهد رسید.

بر اساس قوانین جدید حزب حاکم باید رایی بالاتر از ۵۰ درصد بیاورد. به نظر میرسد جناح مخالف در نظر دارد تا در گام نخست انتخابات را وارد مرحله دورم کرده و در مرحله دوم با بسیج توان« ۴۹ درصدی "نه" رفراندوم ۱۶ آوریل» و همراه کردن بخشی از قشر خاکستری جامعه به حضور AKP در صحنه قدرت پایان دهد.

چندی پیش مجله تایم آمریکا در گزارشی آکشنر را "زن آهنین" ترکیه معرفی کرده و او را به عنوان کسی که اردوغان را به چالش خواهد کشید معرفی کرده بود که نشان از نگاه مثبت مراکز قدرت در اروپا به او دارد.

ائتلاف مخالفان اردوغان:

«دوغو پرینجک» دبیر کل حزب وطن و از مخالفان اصلی اردوغان در تازه‌ترین اظهارت خود اعلام نمود که دو حزب بزرگ  «جمهوری‌خواه خلق» و «دموکراتیک خلق» با ائتلاف در انتخابات آینده حاضر خواهند شد. هدف از این اقدام مبارزه با استبداد اردوغانی و پان اردوغانیسم و تجدید میراث دموکراسی در این کشور بیان شد.

بسیاری از مخالفان اردوغان معتقدند که ائتلاف دو حزب بزرگ ترکیه بر ضد اردوغان می‌تواند آن‌ها را برای پیروزی و رسیدن به رأس هرم قدرت سیاسی در ترکیه یاری رساند. این اقدام باعث افزایش نگرانی های حزب حاکم شده است که چراکه اردوغان نگران است با ائتلاف مخالفان اکثریت را از دست بدهد.

بنابراین ترکیه در هفته گذشته تحولات بزرگی را شاهد بوده که باید منتظر نتایج آن بر سیاست هایش و اثرات منطقه ای این تحولات پیچیده در کوتاه مدت بود.