گروه جنگ نرم مشرق_ انیمیشن «خانه» (Home) با بودجه 135 میلیون دلار توسط «تیم جانسون» در سال 2015 برای کمپانی «دریم ورکس» (DreamWorks Animation) و با اقتباسی از کتاب «معنی واقعی اسمکدی» (The True Meaning of Smekday)، نوشته آدام رکس ساخته شده است که در کارنامه این کمپانی به انیمیشن‌هایی مانند «پنگوئن‌های ماداگاسکار»، «آقای پیبادی و شرمن» و «توربو» می‌توان اشاره کرد. جانسون قبل از ساخت این انیمیشن، کارگردانی انیمیشن‌هایی مانند «آن سوی پرچین» و «سندباد: افسانه هفت دریا» و «مورچه‌ای به نام زی» را برعهده داشته است.

تاریخچه کمپانی «SGK»

کمپانی «دریم ورکس» یا «SGK» سال 1994 توسط سه چهره شاخص هالیوود از خانواده‌هایی یهودی، «استیون اسپیلبرگ»، «جفری کاتزنبرگ» و «دیوید گفن» افتتاح شد. در واقع SGK مخفف نام فامیلی این سه تن است. کمپانی انیمیشن‌سازی SKG «دریم ورکس» به مساحت شش هکتار و با بیش از هزار و 400 کارمند در کالیفرنیا قرار گرفته و وظیفه ساخت انیمیشن‌های سینمایی و همچنین برنامه‌های تلویزیونی را به عهده دارد.

ساخت هر انیمیشن در این کمپانی 3 تا 5 سال به طول می‌انجامد؛ کمپانی انیمیشن‌‍سازی «دریم ورکس» اگر چه در ابتدا توسط «اسپیلبرگ»، «گفن» و «کاتزنبرگ» به عنوان زیر مجموعه‌ای از کمپانی «دریم ورکس» تأسیس شد اما از سال 2004 به طور کلی از این کمپانی مستقل شد و ریاست آن را «دیوید کاتزنبرگ» یهودی به عهده گرفت.

قصه انیمیشن «خانه»

داستان انیمیشن (Home) مربوط می‌شود به یک سری موجود فضایی به نام «بو» (Boov) به رهبری کاپیتان «اسمک» (Smek) با صداپیشگی «استیو مارتین» است که همیشه در حال فرار از دست موجود فضایی دیگر به نام «گرگ» (Gorg) هستند و از سیاره‌ای به سیاره دیگر نقل مکان می‌کنند که آخرین سیاره مقصد برای فرار، «زمین» انتخاب می‌شود. دلیل فرار «بو»ها هم دزدیدن اتفاقی! سنگ عصایی از «گرگ»‌ها است که در آن سنگ، نسل آینده این موجودات وجود دارد.

«بو»ها پس از ورود به زمین، مردم ساکن آنجا را به منطقه‌ای خاص در استرالیا منتقل می‌کنند و خود در زمین مشغول به زندگی می‌شوند. در این میان یک دختر باهوش و تند و تیز به نام «تیپ» (Tip) با صداپیشگی «ریحانا» با یکی از «بو»ها به نام «اوه» (Oh) با صداپیشگی «جیم پارسونز» آشنا می‌شوند تا به کمک او بتواند مادر خود به نام «لوسی» با صداپیشگی «جنیفر لوپز» را پیدا کند.

بررسی ایده فیلم‌نامه

«خانه» نتوانسته برای کمپانی «دریم ورکس» موفقیت‌های انیمیشن‌هایی مانند «شرک»، «پاندای کونگ فوکار» و «چگونه اژدهای خود را آموزش دهید» را به ارمغان بیاورد؛ دلیل اصلی آن هم نبود ایده جذاب برای روند داستان است.

ایده هجوم آدم یا موجود فضایی به زمین و انسان‌ها تکراری است و فقط فرق آن با دیگر داستان‌ها آن است که «بو»ها برای فرار و سکونت به زمین آمده‌اند و نه حمله، اما با این حال موجود فضایی «گرگ» به خاطر «بو»ها درصدد نابودی زمین برمی‌آید.

شخصیت‌پردازی

در شخصیت‌پردازی انیمیشن «خانه»، تغییر رنگ «بو»ها به هنگام احساسات ایده نویی بود و شخصیت «اوه» (Oh) هم تا حدود خوبی معرفی شده بود اما روابط میان شخصیت‌‌ها به دلیل روایت بسیار سریع داستان درست پرداخت نشده است؛ شاهد مثال هم رابطه «تیپ» با «اوه» است که خیلی سریع شکل می‌گیرد و با سرعت وارد ماجرای فرار این دو با یکدیگر می‌شود. نمونه دیگر شخصیت «کایل» (Kyle) با صداپیشگی «مت جونز» است که با وجود اینکه در قسمت‌های انتهایی داستان نقش پررنگی دارد اما از خصوصیات و ویژگی‌های اخلاقی او اطلاعاتی ارائه نمی‌شود.

اما بزرگ‌ترین ضعف شخصیت‌پردازی در داستان «خانه» برمی‌گردد به خانواده «تیپ» که فقط با مادر خود زندگی می‌کند و در پی یافتن او هست؛ مخاطب از پیشینه این خانواده فقط مادر را در یک کلیپ داخل گوشی «تیپ» می‌بیند که با دخترش در حال بازی است؛ اما این سوال برای کودک مخاطب این انیمیشن پیش می‌آید که پدر این خانواده کجا است و چرا به غیر از مادر، پدر نیز گمشده خانواده به حساب نمی‌آید؟ از طرفی همیشه پدر نماد استقامت و تکیه‌گاه جامعه یا خانواده است و او از همه محافظت می‌کند اما ما در این داستان دختر نوجوان (تیپ) را قهرمان می‌بینیم و آن هم به علت پیدا کردن مادر و نه نجات کره زمین از دست «گرگ»ها!

گرافیک

گرافیک و جلوه‌های بصری نقطه قوت انیمیشن (Home) محسوب می‌شود؛ اجزا و وسایل معلق روی هوا در شهر و خانه‌های سوراخ شده بسیار جالب از کار درآمده است؛ ترکیب رنگ‌های متنوع و نماهای آسمان در روز و شب بسیار خوب به تصویر کشیده شده و نماهایی که از بالا از جمعیت انسان‌ها یا «بو»ها نمایش داده می‌شود، فضای زیبایی را به تصویر درآورده است.

در انیمیشن «خانه» بسیار به جزئیات اهمیت داده شده و در نماهای خانه یا شهر همه چیز به خوبی قابل لمس و مشاهده گردیده که البته این موضوع در کارهای قبلی کمپانی «دریم ورکس» نیز قابل مشاهده است.

نگاهی به محورهای انیمیشن «خانه»

انسان‌های کره زمین، منفعل دربرابر هجوم «بو»ها

پس از تصرف کره زمین توسط «بو»ها و گردآوری انسان‌ها در منطقه‌ای خاص که توسط این موجودات با امکانات رفاهی و تفریحی زیادی مجهز شده است، نه ارتشی برای جنگیدن نشان داده ‌شده و نه مقاومت خاصی از سوی انسان‌ها در برابر اشغال سرزمین خود دیده می‌شود. حتی در صحنه‌های مختلف مردم و به خصوص کودکان به شادی و پایکوبی مشغول هستند و به غیر از بلند کردن تابلوهای «ورود بوها ممنوع» اعتراض خاصی نسبت به وضعیت بوجود آمده نمی‌کنند.

شخصیت قهرمان داستان یعنی «تیپ» نیز همان‌طور که در سطور قبل اشاره شد، هیچ ناراحتی و دغدغه‌ای از تصرف سرزمین خود ندارد و فقط پیدا کردن مادرش در اولویت قرار دارد. این روند داستانی به طور قطع هیچ ظرفیت جدیدی به نام «غیرت و مقاومت» را در ذهن کودک پدیدار نمی‌کند و کودک را نسبت به اتفاقات سرزمین و «خانه»‌اش بی‌تفاوت بار می‌آورد.

 معرفی «جهان بی‌خدا» به کودکان

در بسیاری از بازی‌های کامپیوتری، فیلم‌های سینمایی و انیمیشن‌ها داستانی از موجودات فضایی به تصویر می‌کشند که به نحوی با زمین و انسان‌ها در ارتباط هستند و یا انسان‌ها با رفتن به سیارات دیگر با آنها به تعامل می‌پردازند؛ شاید در نگاه اول این نوع از داستان‌ها به دلیل خلاقیت در ژانر علمی- تخیلی مورد تحسن قرار بگیرد اما در متن بعضی از این داستان‌ها هیچ اشاره‌ای به وجود خدا نمی‌شود و جهان بی‌خدا به تصویر کشیده می‌شود. القای مفهوم آتئیسم (Atheism) یا «خداناباوری» در لایه‌های پنهانی این گونه آثار، اعتقادات دینی را به حاشیه کشانده و اصل پارادایم معنویت را نفی می‌کند.

خداناباوری یا بی‌خدایی یا خداانکاری در معنای عام، رد باور به وجود خدا است؛ واژه آتئیسم در زبان انگلیسی از واژه یونانی (atheos) گرفته شده است که به معنای بی‌خدایان است. این واژه در گذشته با دلالت ضمنی منفی، در اطلاق به کسانی به کار رفته که بی‌اعتقاد به خدایانی می‌شدند که در جامعه در سطح گسترده مورد پرستش قرار می‌گرفته ‌است، اما کاربرد این اصطلاح به مرور، محدودتر و هدفمند شد به گونه‌ای که نخستین افرادی که به طور رسمی خود را با واژه «بی‌خدا» تعریف می‌کردند، در قرن ۱۸ام بودند. البته آیین‌هایی مانند آیین چین و آیین هندو خداباور نیستند و این فرهنگ بی‌خدایی در غرب هم گسترش پیدا کرده است. در زبان فارسی، واژه «بی‌خدایی» به عنوان برابر آتئیسم، در سال‌های اخیر با توجه به کاربردهای اینترنتی رواج پیدا کرده‌است.

به تصویر کشاندن موجودات غیرطبیعی و عجیب و غریب مانند «بو»ها در انیمیشن «خانه» برای کودکان در وهله اول جذاب به نظر می‌رسد اما باید آگاه باشیم که این دست از آثار با فرهنگ و اعتقاد ما سازگاری ندارد و با عادی‌سازی موجود موجودات فضایی، به طور قطع در ذهن حساس کودک ایرانی، «جهان بی‌خدا» تعریف خاصی پیدا می‌کند که این امر مراقبت والدین محترم را در زمان تماشای این کارتون‌ها می‌طلبد تا با گوشزد کردن موضوع وجود پروردگار به کودکان خود، خطر این شبهه فکری را از کودک دور کنند.

Home انیمیشنی متوسط

«خانه» (Home) را باید در ردیف انیمیشن‌های متوسط در نظر گرفت که تمام طیف سنی مخاطب خود را به وجد نمی‌آورد اما با کمک بعضی شوخی‌های بامزه و موسیقی‌های باکلام، تحمل تماشا کردن فیلم را تا انتها به مخاطب می‌دهد؛ البته نباید شانسی برای موفقیت در اسکار 2016 برای انیمیشن(Home) قائل شد زیرا که رقیبان سرسختی مانند انیمیشن «درون و برون» (Inside Out) را در مقابل خود دارند.

منبع: سینما رسانه