این ناوشکن روسی در سال 1986 میلادی خدمت خود را در ناوگان اقیانوس آرام نیروی دریایی ارتش شوروی سابق آغاز کرده و در فاصله دسامبر 1990 تا آگوست 1991 نیز در خلیج فارس به سر می برده است.
ناوشکن روسی " مارشال شاپوشینکوف " در بندر عباس
این شناور روسی در سالهای اخیر بیشتر در خلیج عدن حضور داشته و به عملیات بر علیه دزدان دریایی مشغول است. پرسنل این شناور در ماه می سال 2010 میلادی موفق شدند در طی یک عملیات موفق یک تانکر روسی که توسط دزدان دریایی ربوده شده بود را نجات دهند.
در طول سالهای جنگ سرد، نیروی دریایی اتحاد جماهیر شوروی سابق بخش عمده ای از توان یگان های سطحی خود را به بحث جنگهای ضد زیردریایی " Anti-Submarine Warfare: ASW " اختصاص داد. بسیاری از شناورهای روسی دارای سیستم های سونار نیرومندی برای کشف زیردریایی بوده و تعدادی از شناورهای روسی نیز به صورت اختصاصی برای جنگ ضد زیردریایی توسعه یافتند.
در حال حاضر یکی از اصلی ترین شناورهای ضد زیردریایی نیروی دریایی روسیه، ناوشکن های کلاس " Udaloy " به حساب می آید که ناوشکن "مارشال شاپوشینکوف" از جمله شناورهای این کلاس است؛ شناورهایی که قدمت آنها به دهه 1970 میلادی برگشته و امروزه هنوز 13 فروند از این شناورها در نیروی دریایی روسیه به خدمت مشغول هستند. این شناورها با طول 162 متر، عرض 20 متر و وزن 7900 تن در حالت بارگیری کامل، یکی از اصلی ترین شناورهای ضد زیردریایی نیروی دریایی روسیه به حساب می آیند.
ناوشکن روسی " مارشال شاپوشینکوف "
در زمان جنگ سرد نقش اصلی این شناورها انجام ماموریت ضد زیردریایی بود. این شناور به غیر از تسلیحات ضد زیر سطحی به تعدادی توپ و موشک ضد هوایی نیز مجهز شده اما عمدتا برای دفاع از خود در برابر تهدیدات سطحی و هوایی به شناورهای همراه خود متکی است.
این ناوشکن برای کشف اهداف زیرسطحی به دو سیستم سونار فرکانس پایین که در بدنه آن کار گذاشته شده مجهز شده است. این دو سیستم می توانند تهدیدات زیر آبی را تا شعاع 100 کیلومتری شناسایی کنند. اما با توجه به افزایش توان تهاجمی زیردریایی ها در دوران جنگ سرد و لزوم افزایش برد شناسایی ضد زیر سطحی در این شناور از دو فروند بالگرد کاموف 27 برای امور شناسایی، هدف یابی و جنگ ضدزیردریایی استفاده می شود.
بالگرد ضد زیردریایی کاموف 27
عموما این بالگردها خود به سامانه های سونار مجهز بوده و می توانند محموله تسلیحاتی به وزن 4000 کیلوگرم شامل: اژدر و بمب های ضد زیردریایی را با خود حمل کنند. برد این بالگرد نیز در حدود 1000 کیلومتر بوده که خود شعاع عملیاتی مناسبی را برای این بالگرد فراهم می کند. به غیر از این سامانه های سونار این ناوشکن به رادارهای جستجوی سطحی و هوایی و همچنین سامانه های اقدام متقابل الکترونیکی نیز مجهز شده است.
اما دو سلاح اصلی ضد زیردریایی این شناور به ترتیب سامانه های راکت انداز ضد زیردریایی " RBU-6000 " و موشک های سری " Metel " است. سامانه " RBU-6000 " یک راکت انداز 12 تایی کالیبر 212 میلی متری است که می تواند راکتهای هدایت شونده را تا فاصله 5800 متری پرتاب کند.
این راکتهای ضد زیردریایی به وسیله سامانه های آشیانه یاب به سمت زیردریایی هدف جذب شده و به کمک سر جنگی 25 کیلوگرمی خود باعث غرق زیردریایی می شوند. این راکت توان نفوذ تا عمق 500 متری را دارد. بر روی این شناور 2 پرتاب گر از این مدل نصب شده است.
اما سلاح زیر سطحی به کار رفته دیگر در این شناور، سامانه " Metel " است. این سیستم شامل اژدرهایی با سیستم پیشرانه موشکی است. بعد از کشف هدف مورد نظر این موشک ها شلیک شده و در ارتفاع 400 متری از سطح دریا پرواز می کنند و پس از رسیدن به منطقه مورد نظر که زیردریایی دشمن در آنجا شناسایی شده است اژدر و یا خرج انفجاری همراه خود را به سمت هدف پرتاب می کند. سرعت این سامانه ضد زیردریایی در زمان حرکت در بیرون از آب در حدود 290 متر بر ثانیه، عمق عملیاتی آن 500 متر و برد آن 50 کیلومتر است.
در زمان جنگ سرد این موشک ها به طور معمول یا با خرج های انفجاری 185 کیلوگرمی و یا سر جنگ اتمی مسلح می شدند. امروزه با توجه به اتمام جنگ سرد و کاهش احتمال یک برخورد میان ابرقدرتها معمولا این شناورها تنها از سرهای جنگی شدید الانفجار بهره می برند.
ناوشکن های کلاس " Udaloy " از 2 پرتاب گر 4 تایی اژدر با کالیبر 533 میلی متری بهره می برد که می تواند اژدرهایی با سر جنگی متعارف و یا اتمی را تا فاصله 45 کیلومتری بر علیه اهداف سطحی و یا زیر سطحی پرتاب کند.
نمایی از توپهای 100 میلی متری و سامانه های موشکی SA-N-9 و Metel در جلوی ناو
در بخش دفاع هوایی این شناور به دو سامانه موشکی " SA-N-9 " و " SA-N-11 " مجهز شده است. سامانه اولی گونه دریایی از سیستم پدافند هوایی " Tor M1 " است که توان مقابله با تهدیدات مختلف تا فاصله حدودا 12 کیلومتری را دارد. این موشک می تواند با تهدیدات با سرعت 700 متر بر ثانیه و تا ارتفاع 3.5 کیلومتری درگیر شود. در حقیقت نقش اصلی این سامانه " SA-N-9 " درگیری و منهدم کردن موشکهای کروز ضد کشتی است.
لایه دیگر دفاعی این شناور روس 2 سامانه دفاع نزدیک "کاشتان" است. این سامانه مشتمل بر دو توپ 6 لول 30 میلی متری و دو پرتاب گر موشکی مدل " 9M311 " است. این سامانه می تواند به صورت همزمان با 6 هدف در ارتفاع 3500 متر و ارتفاع 8000 متری درگیر شود. نواخت تیر این توپهای 30 میلی متری در کنار هم در حدود 10 تا 12 هزار گلوله در دقیقه است. 4 توپ 6 لول 30 میلی متری دیگر به صورت مجزا و 2 توپ 100 میلی متری در بخش جلویی این ناو دیگر تسلیحات حمل شونده بر روی این ناو روسی هستند.
سامانه دفاع نزدیک کاشتان
این شناور روسی از 4 توربین گازی با توان 12 هزار اسب بخار نیرو می گیرد که سرعتی در حدود 30 گره و برد عملیاتی در حدود 19 هزار کیلومتر را برای آن به ارمغان می آورد. این شناور دارای 220 نفر خدمه می باشد.
به نظر می رسد حضور این ناو روسی و آشنایی افسران جوان نیروی دریایی ایران با تجهیزات و عملکرد این شناور، می تواند کمک شایانی به افزایش تجارب نیروهای مسلح کشورمان در مقابله با شناورهای دشمنان فرامنطقه ای و بیگانه کند.