به گزارش مشرق، اگر کاغذ در سال‌های گذشته یکی از چالش‌های پیش‌ِروی صنعت چاپ و نشر بوده است، امروز به یک مشکل لاینحل برای بخشی از بدنه دولت که درگیر با آن هستند، تبدیل شده است. بیش از یک سال است که اقدامات دولتی برای سامان‌دهی برای بازار کاغذ می‌گذرد، اما امروز قیمت آن به بیش از نیم میلیون تومان رسیده است. اگرچه دلیل اصلی افزایش قیمت کاغذ، رشد صعودی نرخ ارز بوده است، اما این افزایش تناسب درستی با نرخ ارز ندارد. پس می‌توان گفت اقدامات دولتی برای سامان‌دهی این بازار چندان مثمر ثمر نبوده و تنها در حکم مسکنی برای بخشی از مصرف‌کنندگان به‌شمار می‌رود.
در این میان کارشناسان بسیاری راهکارهای مختلف برای برون‌رفت از وضعیت فعلی کاغذ را ارائه کرده‌اند؛ برخی حمایت از تولید داخلی به‌موازات واردات را چاره کار می‌دانند؛ راهکاری که به‌نظر می‌رسد در بلندمدت تأثیر خواهد داشت. برخی دیگر آزاد شدن واردات کاغذ و خروج وزارت ارشاد از موضوع واردات را راهکار حل بحران عنوان می‌کنند، اما آنچه مهم است این است که حباب بازار کاغذ رفته رفته آن‌قدر بزرگ شده که به این آسانی‌ها به وضعیت سابق برگشت‌پذیر نیست. امروز این حباب به بزرگترین مشکل ناشران که بخش قابل‌توجهی از مصرف‌کنندگان اصلی کاغذ در ایران هستند، تبدیل شده است؛ به‌گونه‌ای که مهمترین دغدغه آنها در بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه کتاب تهران، حل این معضل بوده است.
میثم نیلی، مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی، که در جریان بازدید به‌صورت مفصل این موضوع را در محضر رهبر انقلاب مطرح کرد، معتقد است که "واردات کاغذ اگرچه بخشی از راهکار حل بحران است، اما باز هم به‌درستی انجام نمی‌شود؛ چرا که شاهد افزایش روز به روز قیمت کاغذ در بازار هستیم". وی تولید را اصلی‌ترین راهبرد حل این مشکل می‌داند.
نیلی با اشاره به وضعیت فعلی نشر و مشکلات این صنف در حوزه کاغذ گفت: در حال حاضر مسئله گرانی کاغذ با یک سال تأخیر دارد خودش را در بازار نشان می‌دهد؛ البته به‌نظر می‌رسد هنوز هم به‌طور کامل ابعاد این موضوع بروز نکرده است، از جمله دلایل این امر را می‌توان خواب سرمایه در تولید کتاب دانست که گاهی تا دو سال طول می‌کشد تا یک کتاب به‌طور کامل به‌فروش برود و سرمایه آن بازگردد. در نمایشگاه کتاب امسال نیز خیلی از ناشران کتاب‌های چاپ‌شده در سال‌های ۹۶ و ۹۷ را عرضه کردند؛ کتاب‌هایی که با کاغذ، زینک و هزینه چاپ آن زمان قیمت خورده است، در واقع می‌توان گفت که گرانی کاغذ امروز بعد از یک سال از جهش ارزی خودش را در کتاب‌های چاپ ۹۸ نشان داده است و از این پس خرید کتاب برای مردم سخت‌تر هم خواهد شد.
خرید کتاب سخت‌تر خواهد شد
وی ادامه داد: یکی از ناشرانی که سی چهل سال سابقه فعالیت دارد، به من می‌گفت "اگر برای مؤلف، ویراستاری، گرافیک، چاپ، انبارداری و موارد دیگر هزینه پرداخت نکرده بودیم و به‌جای این کتاب‌ها، کاغذ سفید نگهداری کرده بودیم، الآن اوضاع بهتری داشتیم". شرایط برای ناشران خیلی دشوار است. این ناشران به‌خاطر تعلق خاطرشان به حوزه فرهنگ و نشر، همچنان کتاب منتشر می‌کنند و با مشکلات مواجه می‌شوند. در حال حاضر پرسش این است که؛ تا چه‌زمانی باید منتظر این باشیم که با یک جهش ارزی کل صنعت نشر کشور درگیر بحران شود؟ این روند در ادامه بر استقلال فرهنگی ما تأثیرگذار خواهد بود؛ زیرا این چرخه تولید آثار فرهنگی است که در بلندمدت ضربه خواهد خورد و در نهایت، این زیان و ضرر به نویسنده، مؤلف و صاحبان فکر نیز خواهد رسید، در مقابل، در چنین بازاری سود در کتاب‌سازی و ترجمه‌های بازاری خواهد بود.
حمایت رهبر معظم انقلاب از تولید داخلی کاغذ
نیلی ضمن اشاره به تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر رونق تولید داخل و حل مشکل کاغذ از این طریق اضافه کرد: رهبر معظم انقلاب در بازدید خود از سی و دومین دوره نمایشگاه کتاب تهران درباره کاغذ و گرانی کتاب صحبت کردند. در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی این مسئله را خدمت ایشان طرح کردیم که قیمت ارز سه برابر شده اما کاغذ پنج و نیم برابر شده است و با توجه به این روند و ضرورت حفظ استقلال فرهنگی، نیازمند حرکت به‌سمت خودکفایی و تولید کاغذ در داخل کشور هستیم. ایشان نیز این موضوع را تأیید کردند و فرمودند که باید مسئله کاغذ را حل کرد و تأکید کردند که این مشکل با مشارکت و همکاری وزرای فرهنگ و صنعت رفع شود.
نیلی ضمن تأکید بر این نکته که تولید، اصلی‌ترین راهبرد حل مشکل کاغذ است، یادآور شد: ما ناشران امیدواریم که مسئولان باز هم راهکار را تنها در واردات نبینند. بله، باید واردات و توزیع تسهیل و نظارت شود که کاغذ واردشده را در انبارهای اطراف تهران احتکار نکنند، اما تولید کاغذ راهبرد اصلی و مهم است.
وی به ظرفیت‌های تولید کاغذ در داخل کشور اشاره و اضافه کرد: ما مدتهاست که پیگیر حل این مشکل هستیم، به همین منظور از طریق کمیسیون فرهنگی مجلس، با همراهی ناشران و با کمک صاحب‌نظران مدتهاست به این نتیجه رسیده‌ایم که تولید کاغذ در داخل کشور نه‌تنها امکان‌پذیر و به‌صرفه است که تمام نیاز کاغذ چاپ و تحریر یعنی نیاز نشر و کتاب‌های درسی و آموزش و پرورش را نیز برطرف خواهد کرد. نامه‌ای هم از سوی تشکل‌ها و انجمن‌های نشر به مسئولان دولتی فرستادیم و منتشر کردیم که پیگیری اولیه را انجام دادند.
مسئولان تنها چاره کاغذ را واردات می‌دانند
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه اراده‌ای برای حل مشکل کاغذ از طریق تولید داخل میان مسئولان دیده نمی‌شود، گفت: برای این کار نیازی به قطع درخت و جنگل مصنوعی و امثال آن هم نیست، مواد اولیه تولید کاغذ در کشور ما به‌واسطه مزارع وسیع کشت و صنعت نیشکر فراوان است، اما نه‌تنها از باگاس نیشکر استفاده‌ای نمی‌شود که آن را آتش می‌زنند. طبق آخرین اعلام رسمی، آمار تولید سالانه تفاله نیشکر یا همان باگاس دو و نیم میلون تن در سال است. نسبت تولید کاغذ به باگاس هم سه به یک و در بدبینانه‌ترین حالت پنج به یک است؛ یعنی حداقل می‌توان ۵۰۰ هزار تن کاغذ در داخل تولید کنیم، اما این اتفاق نمی‌افتد؛ چون اراده‌ای پشت آن نیست و برخی از مسئولان همه چاره مشکل کاغذ را در واردات می‌بینند؛ در حالی که حتی در همان واردات هم درست عمل نمی‌کنند. اگر واردات درست انجام می‌شد، ما امروز شاهد این میزان افزایش قیمت نبودیم. همین الآن هم اگر شما بخواهید که کاغذ را با ارز آزاد وارد کنید البته اجازه آن را نمی‌دهند قیمت هر بند کاغذ با تمام هزینه‌های واردات ۲۷۰ هزار تومان خواهد شد، نه ۵۰۰ هزار تومان فعلی.
