به گزارش مشرق به نقل از مهر، سند اشتغال جوانان در اواخر سال 83 و پيش از تدوين برنامه چهارم توسعه نوشته شد تا در برنامه توسعه مد نظر قرار گرفته و بر مبناي آن عمل شود. اين سند توسط شورايعالي جوانان بررسي و به تصويب رسيد اولين و مهمترين سند و برنامه عمل راهبردي ملي در حوزه اشتغال بيکاري جوانان بود که در برنامه چهارم توسعه از آن غفلت شد.
در حال حاضر نرخ بيکاري در رده سني 15 تا 29 سال حدودا دو برابر نرخ بيکاري است که در برنامه چهارم به عنوان هدف سند اشتغال جوانان پيش بيني شده بود. اگر چه در تمامي دنيا و حتي کشورهاي پيشرفته تعداد جمعيت بيکاران جوان نسبت به رقم عمومي بيکاري آن کشور بالاتر است ولي اين اختلاف رقم در ايران بسيار بالاتر و نگران کننده است. بر اساس استانداردهاي بين المللي، نرخ بيکاري جوانان به نرخ بيکاري کل کشور بايد 5/1 برابر باشد در صورتي که در شرايط فعلي اين نرخ در کشورمان بيش از دو برابر است. در واقع افزايش جمعيت جوان موجب رشد قابل توجه عرضه نيروي کار در کشور شده که با رشد ناچيز تقاضاي جذب نيروي کار بر عمق مشکلات اشتغال افزوده است به نحوي که در حال حاضر 9 ميليون و 800 هزار جوان واجد شرايط براي اشتغال در کشور وجود دارد.

افزايش نرخ بيکاري جوانان برخلاف اهداف سند اشتغال
گزارش مرکز آمار ايران درباره نرخ بيکاري جوانان 15 تا 24 ساله در سال گذشته نشان مي‌دهد که 24.7 درصد از فعالان اين گروه سني بيکار بوده‌اند. همچنين تغييرات نرخ بيکاري جوانان 15 تا 24 نشان مي‌دهد که اين نرخ نسبت به سال 1387معادل 1.7 درصد افزايش پيدا کرده است.
بررسي نرخ بيکاري جوانان 15 تا 29 ساله ( گروه سني داراي نرخ بيکاري بالا) حاکي است در بهار سالجاري 4/20 درصد از فعالان اين گروه سني بيکار بوده اند که نسبت به بهار سال گذشته اين نرخ 8/1 درصد افزايش يافته است.

بيکاري در سنين پايين در وضعيت حادتري است
طبق گفته هاي معاون طرح هاي آماري مرکز آمار ايران در تابستان 85، نرخ بيکاري جوانان 15 تا 24 سال 9/20 درصد بوده که اين ميزان در تابستان 86 به 6/20 درصد کاهش يافته است. از سوي ديگر نرخ بيکاري جوانان 15 تا 29 سال در تابستان 85 به ميزان 7/18 درصد رسيده و در تابستان 86 به 8/18 درصد ارتقا يافته است.
محاسبات انجام شده در زمينه شاخص‌هاي اشتغال و بيکاري جوانان نشانگر اين است که در سال 1384نرخ بيکاري جمعيت جوان کشور 5/20 درصد بود. نرخ بيکاري جوانان در سال 1385 در گروه سني 19-15 ساله، 9/32 درصد، در گروه سني 24-20 ساله، 4/26 درصد و در گروه سني 29-25، ساله 9/14 درصد بوده است که به وضوح، حاد بودن مشکل بيکاري جوانان را در گروه‌هاي سني پايين‌تر که تجربه، مهارت و سواد کمتري دارند مشخص مي‌کند.
در سند اشتغال جوانان اولويت برنامه اشتغال براي جوانان 19-15 ساله کارآفريني و تقويت آن، براي جوانان 24-20 ساله توانمندسازي و گسترش دوره هاي کارورزي تخصصي و براي جوانان 29-25 ساله ايجاد فرصت هاي شغلي پيش بيني شده بود.
در اين سند اشتغال ظرفيت سازي در توليد و اشتغال با رويکرد استفاده حداکثري از فرصتها، شفاف سازي بازار کار جوانان با رويکرد کاريابي و ‌اطلاع رساني، فرهنگ سازي و اصلاح نگرش با رويکرد نهادينه کردن اخلاق کار در جوانان، توانمند سازي جوانان با رويکرد ارتقاء دانش و مهارت، ايجاد فرصتهاي برابر شغلي براي جوانان با رويکرد عدالت جنسيتي و منطقه اي، افزايش انگيزه کارآفريني در جوانان با رويکرد بسترسازي و اصلاح قوانين کار و تامين اجتماعي با رويکرد ارتقاي انعطاف پذيري و کاهش هزينه استفاده از نيروي کار جوان به عنوان راهکارهايي براي توسعه اشتغال جوانان پيش بيني شده بود.
جوان محوري در ايجاد فرصت هاي شغلي برابر ، متناسب سازي آموزش ها و مهارتها، تسهيل سازي قوانين و مقررات ناظر بر بازار کار، ارتقاي فرهنگ و اخلاق کار و کارآفريني، گسترش بخش خدمات مدرن بدليل اشتغالزايي قابل توجه اين بخش مانند توليد نرم افزار و فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات (ICT)، تشکيل صندوق سرمايه گذاري اشتغال جوانان، فراهم کردن زمينه اجرايي اعزام نيروي کار جوانان 29-20 ساله به خارج از کشور به ميزان حداقل پنج درصد فرصت هاي شغلي داخل کشور و عملياتي کردن تجارت الکترونيک در حوزه جوانان از برنامه هاي اجرايي پيش بيني شده در سند اشتغال جوانان است.
در سند اشتغال جوانان مصوب شورايعالي جوانان آمده بود که جمعيت بيکار جوان کشور از حدود دو ميليون و 500 هزار نفر در سال 83 به يک ميليون و 500 هزار نفر در سال 88 برسد.
همچنين پيش بيني شده بود در صورت اجراي اين برنامه نرخ بيکاري جوانان از 8/25 درصد در سال 83 به 5/12 درصد برسد و ساليانه به طور متوسط حدود 700 هزار فرصت شغلي براي جوانان ايجاد شود و 50 هزار جوان تحت پوشش برنامه ويژه اشتغال در طول سالهاي برنامه قرار گيرند.
رحيم عبادي رئيس اسبق سازمان ملي جوانان با بيان اينکه بايد 50 درصد فرصتهاي شغلي به جوانان گروه سني 15 تا 29 سال در طول برنامه چهارم و با تصويب شورايعالي جوانان اختصاص پيدا مي کرد گفت: بر اساس ايجاد اين ظرفيت، پيش‎بيني شد در طول برنامه چهارم سالانه 448 هزار شغل و در مجموع تا سال 88، تعداد دو ميليون و 241 هزار و 650 شغل به جوانان اختصاص ‎يابد که در صورت تحقق اين ظرفيت، نرخ بيکاري جوانان تا پايان برنامه چهارم توسعه به 3/17 درصد و نرخ مشارکت آنها از 41 درصد به 48 درصد مي رسيد.
وي با بيان اين که 33 درصد فرصت‎هاي شغلي يعني يک ميليون و 350 هزار شغل، در طول برنامه سوم توسعه به جوانان اختصاص يافته بود، افزود: نرخ رشد جوانان در طول برنامه سوم توسعه با 8/4 درصد بالاترين نرخ رشد جمعيت در تاريخ کشور بوده که در طي اين سالها ميانه سني از 5/19 سال در سال 75 به بيش از 22 سال رسيده بود.

وزارت کار مجري، سازمان ملي جوانان ناظر
در اين برنامه مسئوليت برنامه ريزي ، سياست گذاري و محل تمرکز و تقسيم بودجه هاي اجرايي سند اشتغال جوانان به سازمان ملي جوانان واگذار شد و وزارت کار نيز به عنوان مجري تعيين شده بود اما در طول اين سالها که سند اشتغال جوانان به اجرا درنيامد دستگاه ناظر يعني سازمان ملي جوانان نيز مسئوليت خود را در اين بخش به فراموشي سپرد.
مسئولان اين سازمان معتقدند سازمان ملي جوانان متولي مسايلي است که براي آن مسئول مستقيمي وجود ندارد مانند ازدواج و بحث هويت جوانان ولي در موضوعاتي که در کشور داراي متولي و دستگاه اجرايي است مانند بيکاري اين سازمان مسئوليتي ندارد.

اعتقادي به سندهاي تنظيم شده در امور جوانان نداريم
عليرضا مختاري مدير کل ساماندهي امور جوانان درباره علت اجرايي نشدن سندهاي تنظيم شده در حوزه جوانان که مبناي برنامه چهارم نير قرار گرفت گفت: در دولت هشتم سندهايي به تصويب رسيد که پيگيري نشد. برخي از اين سندها که سال 83 تنظيم شد بايد بر اساس برنامه چهارم تهيه مي شد اين در حالي بود که هنوز برنامه چهارم شروع نشده اين سندها مانند اشتغال و ازدواج جوانان تنظيم شد.
وي تصريح کرد: با عجله يکسري از اسناد و برنامه ها تنظيم شد که پشتوانه کارشناسي قوي نداشت در صورتي که اين اسناد مي بايست بر اساس نظام مديريت استراتژيک طراحي مي شد. در واقع در اين سندها شاخصهاي کمي پيش بيني نشده بود و اغلب عملياتي نيستند.
مختاري تاکيد کرد: رويکرد دولت نهم اين است که مصوبه هاي شورايعالي جوانان عملياتي باشد و اين مصوبه ها توسط سازمان و در سطح استانها از دستگاهها پيگيري مي شد.

بيکاري نيمي از دختران
نرخ بيکاري دختران جوان کشور نيز به مراتب بيشتر از نرخ بيکاري جوانان است. بيکاري دختران جوان 15 تا 24 ساله کشور در حالي که در سال 88 معادل 4/32 درصد بود امسال به 5/46 درصد افزايش يافته است. اين آمار نيز نشان دهنده بيکار شدن حدود 200 هزار دختر جوان در سه ماهه نخست امسال است. تعداد دختران جوان بيکار از 318 هزار نفر به 515 هزار نفر رسيده است.
اولياء علي بيگي نايب رئيس کانون عالي شوراهاي اسلامي کار کشور در مورد بيکار بودن نيمي از دختران جوان به استناد آمارهاي مرکز آمار مي گويد: به دليل اينکه بنگاه هاي اقتصادي کارهاي سنگين و سختي دارند و شرايط براي حضور دختران در اين بنگاهها مناسب نيست کارفرماها آنها را در واحدهاي خود به کار نمي گيرند. اصلا بخش خصوصي به دنبال بهره وري بيشتر است و به همين دليل جذب افراد با کارآرايي بيشتر را مدنظر قرار مي دهد.
از سوي ديگر عباس وطن پرور دبير شوراي هماهنگي کارفرمايان کشور اعتقادي به نرخ بيکاري 46 درصدي براي دختران جوان کشور ندارد و اين نرخ را خيلي بيشتر از اين رقم مي داند و در اين مورد عنوان مي کند: «با توجه به شرايطي که در نظام جمهوري اسلامي ايران به وجود آمده دختران مدارج علمي را طي مي کنند، اما متاسفانه فرصت هاي شغلي براي آنها در جامعه فراهم نشده است. علت آن هم در نگاه به جامعه زن و شرايطي است که براي کار زن قائل مي شوند.
وي با تائيد حفظ روند صعودي نرخ بيکاري زنان و دختران جوان، به نامناسب بودن فضاي کسب و کار کشور اشاره مي کند و هشدار مي دهد: اين نرخ بيکاري براي فصل بهار بود و در فصل هاي ديگر به صورت سنتي ميزان بيکاري بيشتري خواهيم داشت. چون ديگر شغلهاي فصلي ما از بين خواهند رفت و با اين روند برآورد مي کنم نرخ بيکاري دختران جوان 15 تا 24 ساله به بالاي 65 درصد برسد.