سرویس اقتصاد مشرق - برقراری ارتباط بانکی با کشورهای دیگر پس از برجام همواره یکی از نقاط اختلافی میان مسئولان و کارشناسان بود. از طرفی دولتی‌ها همواره ادعا داشتند که این روابط بانکی برقرار شده و از طرف دیگر فعالان اقتصادی و کارشناسان و بعضا خود دولتی‌ها گلایه داشتند از این که برقراری ارتباط مالی با سایر کشور ها ممکن نیست.

امروز نیز حسن روحانی در جلسه سوال نمایندگان از رئیس جمهور به این مسئله اشاره کرد و گفت:

با ۲۷۸ بانک رابطه کارگزاری داریم و هزاران حواله رد و بدل می‌شود.

اما در طرف مقابل یادآوری برخی از سخنان نسبت به این موضوع می‌تواند در مواجهه بهتر با این ادعای رئیس‌جمهور موثر باشد.

** ظریف و افتتاح حساب بانکی

حدود یکسال قبل و در اواسط مهرماه سال 96، محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه در نشستی که با حضور وزرای خارجه 5+1 برگزار شده بود از عدم امکان ارتباط بانکی گلایه کرد. وزیر امور خارجه ایران در ابتدای این نشست فهرستی از گلایه‌های ایران را طرح کرده و گفته است که ایالات متحده آنطور که در توافق هسته‌ای مقرر شده، تحریم‌ها را رفع نکرده و «ما هنوز نمی‌توانیم در انگلستان یک حساب بانکی باز کنیم.»

** وزیر علوم و افتتاح حساب دانشجویان

تیرماه امسال روزنامه فرانسوی فیگارو خبر داد که بیشتر بانک‌های فرانسوی از باز کردن حساب برای دانشجویان ایرانی امتناع می‌کنند. این خبر البته با همراهی و واکنش مسئولان ایرانی نیز همراه شد بطوریکه وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با ابراز تاسف از اینکه اغلب بانک‌های فرانسوی به طور کلی از باز کردن حساب برای این دسته از دانشجویان امتناع می‌ورزند، تاکید کرد که این مسئله را با فردریک ویدال همتای فرانسوی خود درمیان گذاشته است.

به عبارت دیگر حتی فرانسوی ها نیز در برقراری ارتباط بانکی با ایران همکاری نمی‌کنند و نکردند.

اما مسئله به همین یک کشور ختم نمی‌شود و طبق اخباری که منتشر شده طی این سال‌ها کشورهای دیگری نیز نظیر امارت، ترکیه، گرجستان و چین نیز حساب های ایران را مسدود کردند.

** سیف و تقریبا هیچ

در اوایل اجرایی شدن برجام و در حالی که حدود 3 ماه از اجرای تعهدات ایران می‌گذشت، ولی‌الله سیف رئیس‌کل وقت بانک مرکزی در مصاحبه ای دستاورد برجام برای ایران را «تقریبا هیچ» عنوان کرده بود. وی در مصاحبه با بلومبرگ گفته بود:  با آنکه قرار است سپرده‌های ایران در بانک‌های خارج از کشور قابل دسترس باشند، بانک‌های اروپایی کماکان نگران نقض قوانین آمریکا و مواجه شدن با جریمه‌های سنگین این کشور هستند. 

** نظر رئیس‌کمیسیون اقتصادی مجلس درباره انتقال پول در پسابرجام

اردیبهشت ماه سال جاری محمدرضا پورابراهیمی در همایش مبارزه با قاچاق پوشاک در خصوص احتمال خروج آمریکا از برجام و تاثیر آن بر اقتصاد ایران گفت: یکی از شرایط کنونی ایران احتمال خروج آمریکا از برجام و حتی لغو آن است اما از آنجا که انتقال پول ما در سیستم بانکی تغییری نکرده و شاهد گشایش خاصی نبوده‌ایم، تغییر در شرایط و فرآیند برجام نیز فرقی به حال ما نمی‌کند.

وی در این سخن تایید کرد که انتقال پول در شبکه بانکی جهانی و ارتباط بانکی صورت نمی‌گیرد.

** آلمان هم ایران را محدود کرد

دویچه بانک آلمان اخیرا و در اواسط مردادماه قانونی را تصویب کرد که براساس آن انتقال پول به ایران ممنوع شد. براساس این سیاست مالی جدید، این بانک مانع انتقال مبلغ حدود 400 میلیون دلار به ایران می‌شود.

روزنامه آلمانی «بیلد» گزارش داد که دویچه بانک شرایط تجاری خودش را به نحوی توسعه داده که شامل بخش «انتقال پرداخت نقدی» نیز شود. بدین ترتیب انتقال مالی به شرکای این بانک، متوقف خواهد شد.

* صادر کنندگان و مشکل نقل و انتقال پول

محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات بهمن‌ماه سال گذشته و در پاسخ به سوالی در خصوص نحوه انتقال پول و ارتباطات بانکی گفته بود: هنوز نقل‌وانتقال‌ها توسط صرافی‌ها انجام می‌شود.

لاهوتی در خصوص وضعیت نقل و انتقال پولی برای فعالان اقتصادی گفت: برجام تاثیری در نقل و انتقال برای بخش خصوصی نداشته است البته معاملات راحت‌تر صورت می‌گیرد اما هنوز نقل و انتقال‌ها توسط صرافی‌ها انجام می‌شود و همان هزینه‌های زمان تحویل را دارد.

* واردات چمدانی روحانی

اما مهم‌ترین اظهارنظر در خصوص وجود نداشتن ارتباط بانکی را می‌توان از سخنان خود روحانی استخراج کرد. وی اخیرا و در جلسه مدیران دولتی به این مسئله اشاره کرد و گفت:

ممکن است برای بعضی ها خوشایند نباشد. من از سیستم ارز در گذشته چهار سال ناراضی بودم از سیستم فعلی هم خیلی خشنود نیستم. ما باید به سیستم سوم برسیم. چهار سال گذشته می رفتیم با گرفتاری فراوان اسکناس تهیه می کردیم در هواپیما می گذاشتیم، بیمه می کردیم در فرودگاه با ماشین مسلح ارز را در بانک مرکزی می آوردیم.

در واقع خود رئیس جمهور معترف به این است که طی این سال‌ها ارز با گونی و به صورت اسکناس وارد کشور میشده که بلاشک قائل به این است که امکان ارتباط بانکی وجود نداشته چراکه در صورت وجود نیاز به این نحوه انتقال پول نبود.

** همچنان دلخوش به برجام

فارغ از همه مسایلی که مطرح شد، برای بسیاری از مردم این روزها مشخص شده که برجام علی‌رغم اینکه در برخی حوزه‌ها موفقیت‌هایی داشت اما نتوانست به هدف اصلی خود که رفع تحریم‌ها بود برسد و در عین حال نخواهد توانست در حل مشکلات کشور نیز نقشی ایفا کند.

اما آنچه عجیب به نظر می‌رسد نگاه رئیس‌جمهور به این توافق است که ریشه آن را نیز باید در نگاه به خارج از مرزها برای حل مشکلات کشور جستجو کرد. گویی ایشان همچنان از برجام درس نگرفته و معتقدند از این دست توافقات همچون FATF و... میتواند در بهبود وضعیت کشور مفید باشد. در حالیکه ریشه اکثر مشکلات داخلی است و می‌توان با اقدام جهادی و تدبیر آن‌ها را رفع کرد.