به گزارش مشرق، امروزه توجه به کشت و استفاده از گیاهان دارویی به عنوان منابعی با ارزش مادی بالا ،خواص بدون عارضه دارویی و مواد اولیه لوازم آرایشی در دستور کار بسیاری از کشورهای توسعه یافته قرار گرفته به صورتی که سرمایه گذاری های زیادی خصوصا توسط شرکت های مطرح داروسازی در این بخش به انجام رسیده است.
این نعمت خدادادی به دلیل شرایط آب و هوایی و اقلیم های متقاوت در کشور ما به عنوان گنج پنهانی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. موضوعی که برخی کارشناسان معتقدند به دلیل نیاز بازارهای جهانی به گیاهان دارویی سرمایه گذاری در این حوزه می تواند درآمد سرشاری را نصیب کشور کرده و بخش زیادی از مشکل بیکاری خصوصا در روستا ها را برطرف کند.
طبق اعلام مسئولان طرح توسعه گیاهان دارویی، تاکنون ۲ هزار و ۳۰۰ گونه گیاهی دارویی در کشور شناسایی شده که در مناطق مختلف کشور قابل کشت است.
مطابق آمار ارائه شده از سوی مسئولان این حوزه، سالانه به طور متوسط ۲۵ هزار تن گیاهان دارویی به صورت خام به کشورهای دیگر صادر می شود که ارزش آن ۴۵۰ میلیون دلار برآورد می شود و توجه بیشتر به این حوزه و راه اندازی صنایع تبدیلی، بسته بندی و فرآوری می تواند ارزش مادی این گیاهان را به چندین برابر افزایش دهد.
نکته حائز اهمیت دیگر در بخش گیاهان دارویی مقاومت بالای این گیاهان به کم آبی بوده که در شرایط بحرانی آب در برخی مناطق کشور کشت این گیاهان می تواند جایگزین راحتی برای محصولات مانند گندم و جو باشد.
تلاش برای صادرات گیاهان دارویی
در همین رابطه مدیر جهاد کشاورزی خراسان رضوی اظهار می کند: با توجه به خشکسالی و لزوم توجه به کشت محصولات با نیاز آبی کم، گیاهان دارویی می تواند در این شرایط درآمد قابل توجهی را برای کشاورز به ارمغان بیاورد.
مجتبی مزروعی می افزاید: گیاهان دارویی یک ظرفیت ملی است و باید با نگاه کلان به این بخش از کشاورزی نگاه شود و برای این حوزه اعتبارات ملی نیز در نظر گرفته شود.
وی بیان کرد: البته سازمان جهاد کشاورزی با استفاده از هنر مدیریت و علم، بدون توجه به مقدار اعتبارات به صورت جدی وارد این بخش از تولیدات کشاورزی شده است به صورتیکه کشت سنجد ، اناب ، گل محمدی ، فلفل و زیره سبزدر استان در حال گسترش است و رغبت کشاورزان برای کشت این محصولات افزایش یافته است چرا که محصولی مثل زیره سبز با حداقل آبیاری در سال درآمد قابل توجهی را نصیب کشاورز می کند.
مزروعی می گوید: می توان در بسیاری از مراتع از چرای بی رویه دام و طیور جلوگیری کرد تا بستر را برای کشت گیاهان دارویی را فراهم کنیم.
مدیر جهاد کشاورزی خراسان رضوی بیان می کند: در بحث بسته بندی محصولات طی چند سال اخیر پیشرفت قابل توجهی رخ داده است و در حال حاضر در این قسمت مشکلی نداریم ولی یکی از مهمترین نیاز بخش گیاهان دارویی صنایع تبدیلی و فرآوری است که باید در کنار بخش کشاورزی ایجاد شود تا محصول مورد پسند بازارهای بین المللی تولید و بتوانیم صادرات بیشتر و موفق تری داشته باشیم.
وی تصریح می کند: بسیاری از کشور های دنیا وارد تولید محصولات دارویی از قبیل زعفران شدند مثل اسپانیا ولی بعد از مدتی دیگر توان کشت این محصول را نداشتند چرا که این قبیل محصولات نیاز به شرایط آب و هوایی خاصی دارند و باید در محیط بازکشت شود و در گلخانه ها قابل کشت نیست.
مزروعی اظهار کرد: با آستان قدس جلساتی داشتیم تا بتوانیم از ظرفیت آنها برای ایجاد صنایع فرآوری استفاده کنیم .همچنین با چندین شرکت دارویی نیز وارد مذاکره شدیم تا با کشاورزان برای تولیدات گیاهان دارویی وارد مذاکره و قرارداد شوند و زنجیره تولید و فروش شکل بگیرد.
مدیر جهاد کشاورزی خراسان رضوی می گوید: درسال ۹۶ سطح زیر کشت گیاهان دارویی خراسان رضوی ۱۹ هزار و ۳۳۵ هکتار بوده است که از این میزان ۶ هزار و ۱۸۵ آبی و ۱۳ هزار ۱۵۰ هکتار دیم بوده است. زیره سبز با ۱۰۶۹۴ ، گل محمدی با ۱۱۰۰ هکتار ، تخم شربتی با ۲۲۰۰ هکتار ، خاکشیر با ۵۵۰ هکتار ، نعنا فلفلی و زنیان و گلرنگ و باریجه بیشتری سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده اند.
وی می افزاید: به علت نیاز کم محصولی همچون زیره سبز به آبیاری تلاش داریم این محصول را هر چه بیشتر از قبل گسترش و جایگزین کشت هایی از قبیل گندم کنیم. سال گذشته ۱۰ هزار و ۶۴۲ تن انواع مختلف گیاهان دارویی در خراسان رضوی برداشت شده است.
مزروعی ادامه می دهد: در سال گذشته عمده محصولات صادراتی ما شامل زیره سبز ، گل محمدی ، گلاب ، آویشن ، زعفران ، باریجه ، شیرین بیان ، کتیرا و سایر اقلام از قبیل خاکشیر و تخم شربتی بوده است که به کشورهایی همچون کانادا، چین ، ژاپن و کشورهای اروپایی صادر شده است .البته زعفران نیز در تمام دنیا جزء گیاهان دارویی به حساب می آید ولی به علت کشت قالب، این محصول را در آمارها تفکیک می کنیم.
درآمد ۱۳ و نیم میلیاردی از گیاهان دارویی
در همین ارتباط مدیر کل منابع طبیعی و آبخیز داری خراسان رضوی نیز در این ارتباط اظهارمی کند: درآمد زایی گیاهان دارویی خراسان رضوی در سال گذشته بیش از ۱۳ و نیم میلیارد تومان بوده است.
علیرضا صحرایی بیان می کند: با توجه به خشکسالی های اخیر و محدود شدن برخی از کشت ها بهترین راهکاربرای مدیریت مصرف بهیه آب ، مقابله با خشکسالی ، افزایش تولید و بهره وری کشاورزی ارائه کشت های جایگزین از قبیل کرفس ، گزانگبین ،باریجه است.
وی خاطرنشان می کند: بیش از ۲۵۰ گونه گیاه دارویی در خراسان رضوی وجود دارد و برای ۲۷۰ هزار هکتار رویشگاه های گیاهان دارویی صنعتی خراسان رضوی طرح بهره برداری تهیه شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیز داری خراسان رضوی می گوید: بیش از ۱۴۳ هزار کیلوگرم آبغوره، باریجه ، پسته جنگلی، کتیرا در قالب طرح های بهره برداری تاکنون در استان برداشت شده است.
نگه داری ذخیره های ژنی در باغ گیاهشناسی
نکته مهم دیگر نگه داری ذخیره های ژنی و گونه های گیاهی در معرض نابودی در کشور است که این مهم خوشبختانه طی سال های گذشته در باغ های گیاهشناسی مورد توجه قرار گرفته و تلاش می شود این میراث گرانبها برای نسل های آینده نیز حفظ شود.
در حال حاضر بخش گیاهان دارویی در باغ گیاهشناسی مشهد راه اندازی شده و با جمع آوری حدود ۴۰۰ نمونه ژنتیکی، حدود ۱۸۰ گونه گیاهی دارویی و معطر از ۶۰ راسته گیاهی اقدام خوبی در این راستا به انجام رسیده است.
در پایان باید به این نکته توجه کرد که رونق حوزه تولید، فرآوری و صادرات گیاهان دارویی نیازمند کمک های دولت می باشد که در صورت تحقق این مهم می توان بسیاری از مشکلات حوزه کشاورزی را به حداقل رساند و زمینه اشتغال جوانان را فراهم کرد.
