سایت های اینترنتی بسیاری از سازمان ها و حتی برخی وزارت خانه ها به روز نیست و یا هیچ گونه امکانات خدماتی ندارد. حتی در برخی از این پایگاه ها جای گزینه" ارتباط با ما" خالی است.

از سال ۱371 ایران با فاصله ۱۸ ساله اقدام به توسعه کاربردهای فناوری اطلاعات در کشور کرد. هر چند که طی این سال ها می توانستیم این فاصله را با ایجاد زیرساخت هایی مانند تسهیل دسترسی مشتریان به خدمات الکترونیکی، تسهیل دسترسی مشتریان به اطلاعات از طریق جایگزین کردن مشتری مداری به جای بروکراسی اداری، بهبود وضعیت پاسخ گویی به مشتریان و تضمین پاسخ گویی در مورد نیازهای آنان، کاهش هزینه ها از طریق یکپارچه سازی و حذف سیستم های زاید و افزایش میزان خلاقیت از طریق به کارگیری روند بخش خصوصی در امور دولتی کم کنیم ولی به نظر می رسد فاصله ۱۸ ساله همچنان ادامه دارد و با ادامه این مسیر این فاصله بیشتر هم خواهد شد.

نگاهی به وضعیت خدمات الکترونیکی دستگاه های مختلف نشان می دهد از سال ۱۳۷۹ که موضوع ایجاد شهر الکترونیک در ایران، به دنبال طرح ایجاد پایلوت (آزمایش مقدماتی) شهر مجازی در جزیره کیش مطرح شد، ۱1 سال می گذرد ولی آمار نشان می دهد که نه تنها کیش با یک شهر الکترونیک فرسنگ ها فاصله دارد، بلکه از ارائه خدمات استاندارد الکترونیکی در کشور هم که از سال 1381 مطرح شد، خبری نیست. خدماتی که قول آن به صورت مکتوب داده شده بود.

به عنوان مثال خدمات الکترونیکی سازمان ثبت احوال شامل پی گیری درخواست تغییر نام، تغییر نام خانوادگی، صدور گواهی تجرد، پی گیری وضعیت صدور کارت شناسایی ملی و رهگیری درخواست کارت شناسایی ملی ایرانیان خارج از کشور می شود. در بخش حمل و نقل خدمات الکترونیکی در مورد موضوعاتی چون پی گیری کارت سوخت خودرو بنزینی و گازوئیلی، خرید اینترنتی بلیت اتوبوس و هواپیما و قطار، فروش اینترنتی خودرو، اطلاعات پرواز خروجی فرودگاه های مهرآباد و امام خمینی(ره)، پی گیری محموله دریایی، صدور گواهی نامه بین المللی و ثبت اطلاعات خودرو برای فروش است.

تهیه و تدارک انواع کود شیمیایی برای محصولات مختلف، معرفی متقاضیان تسهیلات بانکی، واگذاری اراضی منابع ملی ودولتی برای طرح های کشاورزی وغیر کشاورزی، صدور مجوز نقل وانتقال، ترهین، تفکیک، افراز و... اسناد مالکیت، صدور مجوز تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ ها به اضافه خدمات دیگری در بخش های قضایی، تامین اجتماعی و همچنین خدمات بانکداری الکترونیکی از دیگر عناوینی است که در حوزه خدمات الکترونیکی ارائه می شود.

شاید برخی از این خدمات به صورت ظاهری در حال ارائه است ولی وارد کردن اطلاعات و درخواست ها با مشکل مواجه می شود و پی گیری درخواست ها نیز تقریبا غیر ممکن. به گونه ای که در بسیاری از موارد اگر کارها به همان صورت سنتی پیش برود مردم راضی تر هستند.
شاید با توجه به همین وضعیت است که چند روز پیش وزیر اقتصاد تاکید کرد که "الکترونیکی‌کردن ظاهری کارها نمی‌تواند به بهره‌وری واقعی منجر شود."

"شمس‌الدین حسینی" با بیان این‌که بهترین عملکرد رشد اقتصادی در برنامه‌های قبلی حداکثر 6 درصد بوده است، گفت: در برنامه پنجم تاکید شده که این رقم باید به 8 درصد برسد و حدود یک سوم این رقم باید از محل بهره‌وری تامین شود.

وی با اشاره به این‌که به کارگیری فناوری جدید و فناوری اطلاعات به صورت فراگیر می‌تواند موج بهره‌وری در کشور ایجاد کند، افزود: اگر ما از این ظرفیت استفاده نکنیم دست یابی به رشد 8 درصدی ممکن نیست.

مهندس "صداقت خواه" کارشناس تجهیز و مکانیزاسیون چندین بانک کشور در این خصوص می گوید: مانند هر طرح زیربنایی دولتی، دولت الکترونیک می تواند طی مراحلی انجام گیرد و هزینه های پیاده سازی به فراهم بودن زیرساخت کنونی، توانایی های تهیه کننده و کاربر و روش های ارائه خدمات ( از طریق اینترنت یا خطوط تلفن و یا با ابزارهایی در مکان هایی مشخص ) بستگی خواهد داشت. هر چه نوع خدماتی که دولت می خواهد ارائه دهد پیچیده تر باشد،هزینه ها بیشتر خواهد بود. طرح های دولت الکترونیک باید از لحاظ مالی قابل تحمل باشد و باید در ابتدا از یک الگوی درآمدزا و کم هزینه استفاده کرد. طرح های کوچک تر که دارای درآمدی مشخص بوده و نیاز به کم ترین سرمایه گذاری اولیه دارد در درازمدت تحمل پذیرتر می باشد.

وی مثال می زند: وب سایت ها یکی از آسان ترین و ارزان ترین راه های دست یابی به دولت الکترونیک به صورت موثر با کم ترین سرمایه گذاری می باشد. دولت الکترونیک در هر شرایطی باید مشی شهروند محوری را هدف خود قرار دهد. این به آن معنی است که دولت الکترونیک باید یک سرویس برخاسته از نیاز و تقاضای کاربر باشد.

وی می گوید: کاربران ایرانی در شرایطی که ترافیک سرور سایت های ارائه دهنده این خدمات بالاست، ناچارند ساعت ها از طریق اتصال "دایل – آپ" یا حداقل سرعت ۱۲۸ یا ۵۱۲ کیلوبیت برثانیه "ای دی اس ال" به اینترنت متصل شوند و در برخی موارد که امکان دریافت این خدمات به شیوه سنتی وجود داشته باشد، از امکانات الکترونیکی صرف نظر کرده و ترافیک سنگین شهری را به ترافیک سرور و سرعت پایین اینترنت ترجیح دهند.

وی در توضیح مرحله اول می گوید: این مرحله در واقع انتشار استفاده از ICT برای بسط دسترسی به اطلاعات دولت است. دولت ها حجم عظیمی از اطلاعات تولید می کنند و مقدار زیادی از آن بالقوه برای افراد و شرکت های تجاری مفید است. اینترنت و دیگر فناوری های پیشرفته ارتباطی می تواند این اطلاعات را بسیار سریع و مستقیم به شهروندان برساند.

وی می گوید: ادارات دولتی برای عقب نماندن از پدیده جدید که مورد استقبال شهروندان هم است، اقدام به ارائه اطلاعات یک سویه در قالب معرفی سازمان، طرح‌ها، بودجه، هزینه و ساختار و روسا و مسئولان سازمان، خدمات، محصولات، گزارش عملکرد، آدرس‌ها، اطلاعات تماس و... در نهایت پاسخ به برخی سئوال‌های معمول می‌کنند و حتی اطلاعات لازم برای نشان دادن نحوه دسترسی کاربران به خدمات ارائه نمی‌شود. در این مرحله بایستی حداکثر اطلاع‌رسانی مفید و موثر با حداقل امکانات به شهروندان ارائه شود. اکثر نهادهای دولتی این مرحله را به نوعی پشت سر گذارده‌اند ولی برخی هنوز اخبار و اعلامیه‌های مربوط به سال‌های پیش را در سایت اینترنتی خود دارند که میزبان آن هم بیشتر در خارج از کشور است.

وی خاطر نشان می کند: بسیاری از بخش‌های دولت در حال حاضر در این مرحله از دولت الکترونیکی قرار دارند و به کمک فرم‌های الکترونیکی "غیربرخط" اقدام به ارائه خدمات شهروندی می‌کنند. گاه این اقدامات هماهنگ با ساختار سلسله مراتبی نیست و برخی موازی‌کاری ها یا تداخل و تعارضات در فرآیندهای مورد پوشش نماد‌های دولت الکترونیکی در سطوح مختلف مشاهده می‌شود. در این مرحله بخشی از یک تبادل اطلاعات بین دولت و شهروند به صورت الکترونیکی است و بخش دیگر به صورت کاغذی. هنوز به امضای دستی برای تایید هویت و انکارناپذیری نیاز است و درجه اعتماد مردم و مدیران و کارکنان دولتی به سامانه‌های الکترونیکی پایین است. با این حال پایگاه به عنوان ارگان رسمی نهاد دولتی به شمار می‌آید.

"صداقت خواه" سپس به توضیح مرحله ۲ می پردازد: در این مرحله اثر متقابل توسعه مشارکت مردمی در دولت مد نظر است. سایت های «انتشار» هر اندازه غنی در محتویات، تنها قدم اولیه هستند. دولت الکترونیک این ظرفیت را دارد که شهروندان را در فرآیندهای سیاسی و حکومت داری، از طریق فعل و انفعال با سیاست گذاران، مشارکت دهد. دولت الکترونیک فعل و انفعالی نیاز به ارتباطی دو طرفه دارد که می تواند از طریق ابزارهایی مانند پست الکترونیک و یا فرم های بازخورد برای کاربران فراهم آورد. این مرحله از دولت الکترونیک همچنین ممکن است شامل ایجاد Forum های شهروند دولت باشد. چنین Forum هایی می تواند باعث ایجاد انجمن های آن لاین شود که مردم بتوانند عقاید خود را مبادله کنند، آگاهی عمومی را افزایش داده و شانسی جدید برای ازسرگیری فعالیت هایی که به وسیله فاصله محدود شده اند فراهم کند.
وی خاطر نشان می کند: به جای این همه سایت با دامنه‌های مختلف و گاهی شبیه به هم و پایگاه‌هایی که برخی هنوز در مرحله یک باقی مانده‌اند، یک درگاه تعاملی با دامنه رسمی دولتی (gov.ir.) که امکان ورود دانشجویان، استادان، کارکنان، مربیان، والدین دانشجو، مدیران و مسئولان وزارتخانه، و... با رعایت هویت‌شناسی الکترونیکی را مهیا می‌کند موجب کارایی بیشتر سیستم می‌شود.