به گزارش مشرق به نقل از فارس، در این نوشتار سعی داریم جریان معارضه سوریه در ابعاد مختلف و بر اساس طیف شناسی و گونه شناسی گوناگون گروه‌بندی و بررسی کنیم.
۱- بر اساس موقعیت جغرافیایی
می‌توان آنها را به معارضه در داخل و معارضه در خارج و معارضه اروپانشین و معارضه ترکیه نشین تقسیم بندی کرد.
۲ – بر اساس سوابق و پیشینه
می‌توان آنها را به معارضه سال ۲۰۱۱ یا معارضه تاریخی تقسیم‌بندی کرد و گروه‌بندی دیگری نیز وجود دارد و آن معارضه سنتی حزب بعث دوران حافظ اسد و معارضه نوگرا دوران بشار اسد.
۳- بر اساس مذهب و دینی
معارضه اسلام سیاسی، معارضه اسلام تندرو، معارضه سلفی بخشی از معارضه مذهبی و دینی هستند.
۴- بر اساس شیوه و روش کار و مبارزه
معارضه مسالمت‌آمیز، معارضه مسلحانه و تخریبی، معارضه اصلاح طلب و معارضه برانداز در سوریه وجود دارد.ادامه….
۵- بر اساس ایدئولوژیک و عقیدتی: بر اساس این معیاران سوریه به شرح ذیل هستند:
۱-۵ معارضه اسلامی: شامل معارضه اخوان‌المسلمین، معارضه سلفی، معارضه اسلامی و اصلاح‌طلب
۲- ۵ معارضه چپ‌گرا و سوسیالیستی: در این جریان انواع طیف عقیدتی چپ‌گرا مارکسیستی وجود دارد.
۳- ۵ معارضه لیبرالی و لائیکی: در این جریانات انواع معارضه پیرو مکاتب غربی وجود دارد و اغلب غرب تشکیل هستند.
۴- ۵ معارضه جدید: هنوز هویت ایدئولوژیکی آنها مشخص نیست و اغلب از جوانان فعال بحران سال ۲۰۱۱ هستند. آنها معارضه فیس‌بوکی هستند تا معارضه سنتی.
۵- ۵ معارضه عربی و ملی: طیف‌های زیادی در این جریان فعال هستند.
۶ – بر اساس قومی و نژادی
معارضه کردها و معارضه آشوری در این جریان حضور دارند.
علاوه بر گروه‌ها و سازمان‌‌های معارضه شخصیت‌های معارضه مستقل وجود دارند که جایگاهی در معارضه و روند منازعه با دولت دارند.
در جریان رخداد هشت ماه اخیر سوریه برخی از جوانان فعال سیاسی و حقوق بشری در قالب گروه‌هایی به نام «تنسیقیات” [هماهنگی‌ها] سازمان یافتند و گروه‌ها و احزاب سنتی از آنها بهره‌مندی می‌کنند. صحنه گردان معارضه همین جوانان هستند که به دنبال اصلاحات و زمینه‌سازی برای آینده بهتر برای سوریه هستند.
این گروه‌ها هم اکنون میان دو جریان بارز معارضه تقسیم و پخش شده‌اند:
۱- جریان گروه هماهنگی ملی نیروهای تغییر ملی دموکراتیک در سوریه (بزرگترین جریان معارضه در داخل سهمیه) و جریان شورای ملی سوریه (بزرگترین جریان معارضه سوریه در خارج)، گروه هماهنگی ملی در اواخر ژوئن ۲۰۱۱ در دمشق اعلام موجودیت کرد.
جریان تجمع ملی که "حسن عبدالعظیم رهبری این گروه را برعهده دارد، ساختار تشکیلاتی آن در دومین نشست اعضای آن در دمشق تکامل یافت و شورای رهبری وظیفه اجرائی آن در هرم رهبری یعنی گروه هستند. ۱۵گروه قومی، چپ و کردی و کمیته‌های هماهنگی‌های جوانان و برخی از شخصیت‌های مستقل معارض در این جریان حضور دارند، خط‌مشی آن بر سه "نه”(خیر) تاکید دارد. "نه با خشونت”، "نه به مداخله خارجی” و "نه به راه حل امنیتی”
از جمله احزاب و گروه‌های سازمان یافته در این ائتلاف می توان :
۱- حزب اتحادیه سوسیالیستی عربی دموکراتیک به رهبری حسن عبدالعظیم
۲- حزب سوسیالیست‌های عربی
۳- حزب بعث دموکراتیک
۴- حزب کار کمونیستی
۵- حزب چپ کردی
۶- تجمع مارکسیست‌های سوریه
۷- حزب اتحادیه دموکراتیک کردی
۸- حزب دموکرات کردی سوریه
۲- جریان شورای ملی سوریه (معارضه در خارج)
رهبران این جریان بر این باور که ۷۰-۸۰ درصد کل معارضه در زیر چتر این ائتلاف بزرگ است. این جریان با فشار آمریکا و اتحادیه اروپا و تسهیلات ترکیه و اعراب خلیج فارس، تشکل یافت.
شورای ملی سوریه پس از نشست استانبول یک،استانبول دو و آنتالیا در ترکیه، در نشست پاریس، نشست بروکسل، نشست وین و دو نشست در قطر و یک نشست در قاهره شکل یافت.
ستون فقرات این شورا از سه جریان عمده تشکیل شده است.
۱- جریان اخوان‌المسلمین که حدود ۴ دهه با حزب بعث و نظام سیاسی سوریه درگیر است در حوادث سال ۲۰۱۱ از امکانات قطر، سوریه و عربستان سعودی بخوبی بهره‌مند شد. در پرتو توافقات اخوان‌المسلمین – غرب عمل می‌کند و سعی دارد به لیبرال‌ها و لائیک‌های معارض امتیاز دهد تا پس از سرنگونی بشار اسد به مسند قدرت برسد.
۲- جریان اعلامیه دمشق که در سال ۲۰۰۵ سازمان یافت و در پی تحولات ۲۰۱۱ دوباره احیا شد. حدود ۵ گروه و حزب در جریان حضور دارند. خط مشی لیبرال و لائیکی دارد و اغلب رهبران این جریان تابعیت امریکایی و اروپایی دارند.
۳- ائتلاف لیبرال‌ها و لائیکی‌ها که در این اواخر توسط فرانسه سازمان یافتند، غرب و متحدان منطقه ای آن مانند ترکیه، قطر و عربستان سعودی سعی دارند این جریان را حاکم کنند زیرا با جریان "هماهنگی ملی” که با مداخله خارجی دوسویه مخالف است در اصول و سیاست در تضاد هستند.
شورای ملی سوریه در تحرک دیپلماتیک و خارجی خود تلاش دارد از غرب و کشورهای منطقه مشروعیت پیدا کند و به عنوان بدیل بشار اسد خود را معرفی کند، گرچه آمریکا، فرانسه و اتحادیه اروپا و ترکیه از تاسیس این شورا استقبال کرده ولی هنوز مانند شورای انتقالی لیبی به رسمیت شناخته نشده است.
بسیاری از گروه‌های معارضه مانند گروه مامون الحمصی و گروه عبدالحلیم خدام و جریان سلفی‌ها و معارضه داخلی هنوز شورای ملی سوریه به عنوان نماینده معارضه به رسمیت نشناختند.
