گروه جهاد و مقاومت مشرق - ماه محرم و قیام امام حسین(ع) در طول تاریخ همواره الهام‌بخش مبارزه بوده است. انقلاب اسلامی نیز از این امر مستثنی نبود و از خرداد 42 تا پیروزی انقلاب اسلامی همواره ماه محرم به‌عنوان مهم‌ترین مقطع مبارزه با رژیم پهلوی محسوب می‌شد. البته این موضوع محدود به آن برهه تاریخی نبود بلکه در دوران دفاع مقدس نیز محرم و عاشورا نماد مبارزه و استقامت محسوب می‌شد به‌طوری که بزرگ‌ترین و مهم‌ترین عملیات نظامی در این ماه صورت می‌گرفت. عملیات «محرم» که در سال 1361 به انجام رسید یکی از این نمونه‌هاست. این عملیات در آبان‌ماه ۱۳۶۱ با رمز یا زینب(س) و در سه مرحله انجام شد.
عملیات 3 مرحله‌ای محرم
با فرارسیدن ماه محرم 1361، گردان‌های عزادار امام حسین(ع) با دسته‌های سینه‌زنی در خطوط جنگی و یگان‌ها به راه افتادند و با تاسی از عاشورا به مبارزه با دشمن متجاوز پرداختند. آوای سوگواری در همه جا می‌پیچید و نیروهای عراقی از وحشت حمله رزمندگان اسلام در ماه محرم به دستور فرماندهان خود در آمادگی کامل به‌سر می‌بردند و ماهواره‌های غرب نیز با پرواز در آسمان مناطق عملیاتی به رژیم بعث اطلاعات می‌دادند.
در این عملیات چهار تیپ سپاه پاسداران که مجموعا شامل 53 گردان می‌شد و یک تیپ از ارتش که در مجموع 13 گردان را شامل می‌شد حضور داشتند.
عملیات «محرم» در منطقه عملیاتی شرهانی و ارتفاعات حمرین طراحی شده و به اجرا درآمد. مشخصه مهم این منطقه وجود ارتفاعات حمرین بود که قبل از تجاوز رژیم بعث به‌عنوان خط مرزی قراردادی بین ایران و عراق به حساب می‌آمد. این ارتفاعات مشرف به محور وصولی و با اهمیت عین‌خوش، چم‌سری، شرهانی و زبیدات بود که به لحاظ ارتباطی و تدارکاتی بسیار مهم تلقی می‌شد. همان‌طور که گفته شد، دشمن بعثی به دلیل تجربه‌ای که از عملیات‌های قبل کسب کرده بود، نسبت به ماه محرم حساسیت ویژه‌ای داشت و کاملا در آماده‌باش به‌سر می‌برد. لذا از آنجایی که نمی‌شد از غافلگیری و بی‌خبری دشمن بعثی بهره‌برد، سرعت عمل در دستور کار فرماندهان و یگان‌های رزم قرار گرفت. به فرماندهان و نیروهای عمل‌کننده گفته شد که اگر سرعت عمل عملیات فتح‌المبین در کار باشد پیروزی چشمگیری حاصل خواهد شد. در ساعت 22 شب 10 آبان مرحله اول عملیات محرم در منطقه عملیاتی موسیان و شرهانی، زبیدات جنوب شرقی دهلران در غرب عین‌خوش با اهداف آزادسازی ارتفاعات حمرین در جنوب دهلران و تهدید و دسترسی به امکانات نفتی داخل عراق و شهرک زبیدات آغاز شد. در پایان این مرحله، 550 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی آزاد شد و 1970 تن از بعثیان نیز به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند. همچنین 90 دستگاه تانک و نفربر و 13 دستگاه خودروی رژیم بعث منهدم شد. علاوه‌بر این هفت فروند هواپیما ساقط شد و 45 دستگاه تانک و 100 دستگاه خودرو و مقادیر زیادی جنگ‌افزار و اسلحه به غنیمت رزمندگان اسلام درآمد.
فردای آن روز و بلافاصله، مرحله دوم عملیات محرم کلید خورد و چند روز بعد مرحله سوم و پایانی به اجرا درآمد. مرحله سوم عملیات محرم در ساعت 10 شب 15 آبان‌ماه با هدف تسخیر ارتفاعات غربی، دامنه‌های غربی جبال حمرین، جاده‌های تدارکاتی دشمن و تامین اهداف فتح شده در مراحل نخستین آغاز شد که طی آن رزمندگان اسلام محاصره دشمن را کامل کردند. در این مرحله ۳۰۰ کیلومتر مربع از خاک عراق شامل پاسگاه‌های زبیدات، شرهانی و ابوغریب و همچنین تاسیسات نفتی حدود ۳۵ حلقه چاه نفت به تصرف نیروهای ایرانی درآمد و به این ترتیب یک پیروزی بزرگ در ماه پیروزی خون بر شمشیر نصیب رزمندگان اسلام شد. خارج کردن جاده دهلران-عین‌خوش به طول 100 کیلومتر از زیر دید و تیر دشمن؛ تامین امنیت شهرهای موسیان، دهلران و پادگان عین‌خوش، دشت اژیه و دهکده‌های اطراف آن؛ آزادسازی سلسله جبال حمرین؛ به خطر انداختن جاده ارتباطی طیب-علی غربی و جاده نظامی بغداد-العماره؛ آزادسازی منابع نفتی موسیان، بیات و حدود 70 حلقه چاه نفتی؛ تامین قسمتی از مرز به طول 50 کیلومتر؛ آزادسازی بیش از 550 کیلومتر مربع از خاک ایران و اشغال 300 کیلومتر مربع از خاک عراق و به اسارت گرفتن 3400 نفر از لشکر دشمن بعثی تنها بخشی از نتایج و دستاوردهای عملیات محرم بود.
انعکاس عملیات محرم در رسانه‌های غربی
به دنبال پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات محرم، روزنامه گاردین نوشت: «حملات شدید ایرانیان آن چنان شکاف بزرگی در خط دفاعی عراق به وجود آورده که نیروهای عراقی را در مقیاس عظیمی وادار به فرار کرده است به‌طوری که ظرف 48 ساعت اول نبرد، چهار هزار سرباز عراقی مواضع دفاعی خود را بین خطوط منهدم شهرهای عراقی کوت و العماره ترک کرده و از صحنه نبرد گریخته‌اند.» روزنامه اکونومیست هم درباره فضای داخلی عراق پس از شکست محرم نوشت: «در بغداد فضای دلسرد کننده‌ای حکمفرماست و از تبلیغات پرشور و هیجان رادیو وتلویزیون عراق که قبل از فتح خرمشهر توسط نیروهای ایران وجود داشت دیگر خبری نیست. آنچه بیش از خبرهای جبهه جنگ باعث نگرانی و افسردگی عراقی‌ها شده، شواهد سیاسی حاکی از عزم راسخ ایران به ادامه جنگ است.»
تجلیل امام خمینی(ره) از رزمندگان اسلام پس از عملیات محرم
به دنبال پیروزی‌های پی‌درپی رزمندگان اسلام در عملیات محرم، امام خمینی(ره) در 13 آبان 61 در جمع اعضای شوراهای اسلامی روستاهای کشور و مهاجران جنگ تحمیلی ضمن تجلیل از رزمندگان اسلام فرمودند: «صدام در هر جبهه‌ای که سیلی خورده است و در هر جبهه‌ای که شکست خورده است، دنبال آن، یک دسته از این عراقی‌های بی‌چاره‌ای [را] که در تحت ظلم او هستند و دست‌وپا می‌زنند، از آنجا بیرون کرده است یا حبس کرده است و با سلاح‌های دور زن، خودش این افراد محروم جامعه را، این شهرهای عربی‌نشینی که محروم هستند، اینها را هدف قرار می‌دهد یا شهرهای دیگر ایران را. این همان مساله است. هر وقت شکست می‌خورد، یک همچو قضیه‌ای هست. الان هم که شکست فاحش را خورده است، منتظر باشید که باز اگر ـ خدای نخواسته ـ بتواند، او در شهرهای مرزی یک جنایتی بکند و دوستان و منافقین هم در داخل. و این برای این است که اذهان را از آن شکست بلکه بتواند منصرف کند. در عین حالی که در همین «عملیات محرم» که قوای مسلح ایران آنقدر پیشروی کردند و اینها را از کشور بیرون کردند، البته یک مقداری باز هست و قریب به دو هزار نفر از آنها را اسیر گرفتند که ۱۸۰۰ نفرش شاید در پشت جبهه‌ها آمده باشند و آن‌طور منهدم کردند بساط آنها را و آنقدر از مهمات آنها را گرفتند به غنیمت و از قراری که می‌گویند، تاکنون حدود 90 خودرو و امثال این را از آنها به غنیمت گرفته‌اند و بسیاری از [سلاح‌ها] را منهدم کرده‌اند. در عین حالی که این مسائل هست و این پیشرفت‌ها هست، صدام در نطق خودش می‌گوید که ایران حمله کرد، لکن ما آنها را شکست دادیم؛ ارتش ما آنها را شکست داد.»
*فرهیختگان
