به گزارش مشرق به نقل از مهر، تمدن تاریخی جیرفت یا همان شهر دقیانوس مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح مملو از رازهای سر به مهری است که به دلیل متوقف شدن طرحهای باستانشناسی و کاوشهای تاریخی و همچنین کندی در رمزگشایی الواح به دست آمده در این محوطه همچنان در پرده ای از ابهام به سر می  برند.

نام تمدن ارت که مردم محلی از آن به عنوان تمدن دقیانوس یاد می کنند از زمانی بر سر زبانها افتاد که غارتگران میراث تاریخی به جان این محوطه تاریخی افتادند که در واقع از آن به عنوان قبرستان تاریخی مطوط آباد یاد می شود.

تمدن ارت؛ یکی از قدیمی ترین تمدنهای بشری

پس از اینکه دشتهای جیرفت سوراخ سوراخ شد و تعداد قابل توجهی از اشیاء منحصر بفرد تمدن چند هزار ساله ارت به دست غارتگران افتاد در نهایت مسئولان در آن زمان از حفاریهای غیر مجاز جلوگیری کردند و با اقدامات انجام شده بخشی از این اشیاء را از غارتگران باز پس گرفتند اما بخش قابل توجهی از این آثار نیز به تاراج رفت و در این میان 18 شی منحصر بفرد نیز از کشور انگلستان و شهر لندن سر در آورد و در معرض حراج در یکی از گالری های حراج آثار تاریخی بریتانیا قرار گرفت.

اشیاء تاریخی تمدن ارت به سفارت این تحویل داده شد

با پیگیریهای میراث فرهنگی و سفارت ایران و شکایت از گالری از حراج این آثار جلوگیری شد و هم اکنون پس از گذشت هفت سال از شکایت ایران سرانجام روز گذشته این 18 شی تمدن ارت در اختیار سفارت ایران در لندن قرار گرفت.

طبق اعلام سفارت ایران در لندن این اشیاء طی روزهای آینده به ایران باز گردانده می شوند.

این آثار که به صورت غیر قانونی از کشور خارج شده بودند بخشی مهم از تمدن و پیشینه تاریخی مردم جیرفت محسوب می شوند که باز گرداندن این آثار به موزه این شهر ضروری است.

لزوم توجه مسئولان به قدیمی ترین تمدن ایران

فرماندار جیرفت در گفتگو با مهر اظهارداشت: شهرستان جیرفت از مهمترین محوطه های تاریخی کشور برخوردار است که تلاش در جهت حفظ و نگهداری این آثار بسیار ضروری است.

ابراهیم غنچه پور ادامه داد: با توجه به راه اندازی موزه جیرفت و وجود محوطه های تاریخی کنار صندل، مطوط آباد و محوطه های اسلامی این شهرستان می تواند به قطب گردشگری کشور تبدیل شود که در همین راستا نیز هتل بزرگ شهر جیرفت ساخته شده است و زیر ساختهای در این خصوص در حال شکل گیری است.

وی خواستار توجه به محافظت از آثار تاریخی جیرفت شد و با اشاره به باز پس گیری  18 شی تاریخی جیرفت از یک گالری در کشور انگلستان که اشیاء تاریخی جیرفت را از طریق غیر قانونی از کشور خارج و قصد حراج آنها را داشت گفت:این مسئله برای تمدن و جیرفت بسیار امیدوار کننده است.

فرماندار جیرفت ادامه داد: باید اقدامات لازم برای نگهداری و حفاظت از اشیاء و محوطه های تاریخی در جیرفت انجام شود.

نگرانی کارشناسان از نحوه نگهداری محوطه های تاریخی جیرفت/ میراث فرهنگی بودجه ندارد

این درحالی است که وضعیت محوطه های تاریخی جیرفت مطلوب نیست و به خصوص سایتهای کنارصندل شمالی و جنوبی نا مناسب است و در جریان فرسایش شدید قرار گرفته اند با این وجود به دلیل آنچه که کمبود اعتبار گفته می شود طی سالهای اخیر فعالیتهای لازم در این مناطق صورت نگرفته است و این امکان با توجه به بارش های باران و وزش بادهای شدید در معرض شدید فرسایش قرار گرفته اند.

توقف کاوشهای باستانی در جیرفت/ لزوم رمزیابی سریع لوحهای باستانی

همچنین کاوشها در محوطه های تاریخی جیرفت نیز از مدتها قبل متوقف شده است و بخشهایی از کنار صندل جنوبی که از زیر خاک خارج شده اند نیز وضعیت نامناسبی دارند.

تمدن ارت طبق گفته باستانشناسان همزمان با تمدن سومر و شاید با قدمت بیشتر بوده است و با توجه به کشف الواحی با نوعی خط میخی نشان می دهد که مردمان ارت توانسته بودند پیش از عیلامی ها خط را کشف کنند اما نکته تامل برانگیز این است که پس از گذشت سالها از کشف این لوحها و ارسال این خطوط به ایتالیا هنوز پیگیریهای لازم در خصوص رمز گشایی این الواح صورت نگرفته است و این درحالی است که اگر این امر ثابت شود باید بسیاری از پایه های علمی باستانشناسان تغییر کند.

در واقع کنار صندل که مرکز این تمدن بوده است هزاران سال پیش از میلاد مسیح مرکز تجارت کشورهای شرقی و تمدنهای غرب بوده است و شهر شامل مرکز حکومتی و خانه های عادی مردم بوده است که پس از سالها به صورت تپه ای در حاشیه رودخانه بزرگ هلیل رود تبدیل شد و و امروز نیز پس از اینکه بخشهایی از آن سر از خاک بیرون آورده شد بار دیگر به دلیل کمبود بودجه و کم توجهی به فراموشی سپرده شده است این درحالی بود که در ابتدای کشف این تمدن عقاب به عنوان نماد این تمدن زینت بخش مجله های تخصصی باستانشناسی جهان شده بود اما امروز در کمال تعجب آثار بجای مانده از شهر دقیانوس در معرض فرسایش و تخریب قرار دارد.
 
مدیر پایگاه باستان شناسی جیرفت در گفتگو با مهر در خصوص وضعیت نگهداری از آثار بجای مانده از تمدن ارت با اشاره به میزان بودجه در اختیار این پایگاه اظهارداشت: هم اکنون با اقدامات صورت گرفته توانسته این چندین پایگاه ایجاد کنیم و میزان حفاری غیر مجاز به صفر رسیده است اما برای نگهداری مطلوب از آثار بجای مانده نیاز به امکانات و اعتبار بیشتر داریم.
 
نادر علیدادی سلیمانی ادامه داد: همچنین امکانات و اعتبار کنونی نیز برای ادامه حفاریها مناسب نیست و تنها کاری که می توانیم انجام دهیم کاهگل بر روی آثار بیرون آمده از خاک آنها را تا حدی در مقابل فرسایش محافظت می شود.
 
نیم تنه کنار صندل جنوبی در معرض تخریب
 
وی ادامه داد: یکی از مهمترین آثار نیم تنه موجود در کنار صندل جنوبی است که برای حفاظت از آن نیاز به امکانات ویژه و توجه مسئولان است اما هم اکنون تنها از اعتبار استانی بهره می گیریم و از اعتبار ملی خبری نیست.
 
علیدادی با اشاره به ارزش علمی کاوش در این محوطه ابراز امیدواری کرد بار دیگر کاوشها در شهر دقیانوس آغاز شود.
 
استان کرمان سرشار از محوطه های باستانی پیش از میلاد است که به دلیل کمبود اعتبار رها شده اند که می توان به محوطه تاریخی "خبیص" در شهداد، محوطه تاریخی بم که به تازگی کشف شده است و محوطه های تاریخی دقیانوس در جنوب کرمان اشاره کرد این درحالی است که این تمدنها کمتر مورد توجه مسئولان ملی قرار گرفته است بطوریکه میراث فرهنگی استان کرمان بعد از گذشت بیش از یک سال همچنان با سرپرست اداره می شود و هیچ اقدامی در خصوص معرفی مدیرکل میراث فرهنگی بزرگترین استان کشور صورت نگرفته است.