به گزارش مشرق، «نیویورکر» مصاحبه‌ای با «برت مک گورک»، نماینده ویژه آمریکا در ائتلاف به رهبری واشنگتن برای مقابله با داعش ترتیب داده است.
انتشار این مصاحبه به معنای تایید ادعاهای این مقام آمریکایی نیست بلکه صرفا برای اطلاع خوانندگان از مواضع مقامات واشنگتن، بخش‌هایی از این گفت‌و‌گو ترجمه و منتشر شده است.
در متون زیر مصاحبه را بخوانید:
خبرنگار: داعش کجا است؟ رهبرانش؟ جنگجویانش؟ ارزیابیهای اطلاعاتی ادعا می‌کنند که حداقل ۲۰ درصد از جنگجویان به کشورهای خودشان برگشتند البته به جز برخی استثناها از قبیل بریتانیا که شاید این میزان ۵۰ درصد باشد. آنها کجا می‌روند در حالی که در حال مواجه شدن با شکست (در عراق و سوریه) هستند؟
مک گورگ: ما در سوریه ۴۰ هزار جنگجوی خارجی از بیش از ۱۱۰ کشور داشتیم که برخی از آنها از کشوری در فاصله‌ای دور مانند چین به سوریه آمده بودند. دلیل آنکه شرایط جنگ در موصل در سه هفته آخر به شدت سخت بود آن بود که صدها جنگجوی خارجی در بخش قدیمی شهر در مناطق مسکونی و در کنار غیرنظامیان سنگر گرفته بودند. دوستان ما می‌توانستند صحبت کردن آنها در رادیوهایشان را به زبان چینی، روسی، هلندی و فرانسوی بشنوند.
خبرنگار: آیا برخی از این جنگجویان خارجی قبل از بستن مرز (عراق) خارج شدند؟ جنگجویان خارجی که در عراق و سوریه هستند، دارند در این دو کشور کشته می‌شوند. موصل اکنون کارش تمام شده. رقه هم محاصره است.
مک گورک: نیروهای دموکراتیک سوریه (کردهای سوری) حدود ۴۰ درصد شهر (الرقه) را پاکسازی کرده‌اند. جنگجوبان داعش اکنون در حال تمرکز روی شهرهای کوچک در امتداد رودخانه فرات در مرز سوریه و عراق هستند. اینها زمانی در رقه حملات در پاریس و بروکسل و اعزام تیم به این شهرها را برنامه‌ریزی می‌کردند اما دیگر نمی‌توانند چنین کاری بکنند.
خبرنگار: چه تعداد از جنگجویان داعش هنوز هم زنده هستند؟
مک گورک: کارشناسان ما فکر می‌کنند که کادر فعال جنگجویان داعش در مجموع به ۱۲ هزار جنگجو چه بومی و چه خارجی کاهش یافته است. نیروهای دموکراتیک سوریه که ما با آنها کار می‌کنیم، خیلی شجاع هستند. آنها خانه به خانه، طبقه به طبقه وارد جاهایی می‌شوند تا این جنگجویان داعش را خارج کنند.
خبرنگار: آیا ابوبکر البغدادی خلیفه داعش زنده است؟ او چه کار دارد می‌کند؟
مک گورک: او فردی است که نمی‌تواند چهره‌اش را نمایان کند و ظاهر شود. او با نوارهای صوتی ارتباط برقرار می‌کند. مثل اینکه دوباره ما به دهه ۹۰ میلادی برگشته باشیم. اینکه او زنده یا مرده باشد، ما نمی‌دانیم اما فرماندهی و کنترل او بر سازمانش از بین رفته است.
خبرنگار: نقش ارتش آمریکا بعد از فروپاشی خلافت (داعش) چیست؟
مک گورک: ائتلاف ما یکصد هزار عضو نیروی امینتی عراق را که در سال ۲۰۱۴ فرو پاشیده بود، آموزش داده است. آنها (نیروهای عراقی) اکنون در حال جنگیدن در برخی از سخت‌ترین جنگ‌ها از زمان جنگ جهانی دوم بوده‌اند. ما در حال مذاکره با دولت عراق درباره نقش آینده ائتلاف برای آموزش و مشاوره است. در سوریه، ما در همین مدل از کار از طریق نیروهای بومی، پیشگام بوده‌ایم. این بومی‌های سوری هستند که مناطقشان را پس می‌گیرند. رد پاهای ما (رد پای آمریکا) کوچک است اما موثر است.
خبرنگار: حملات هوایی ادامه می‌یابد؟
مک گورک: اگر ما یک رهبر داعش را یا موضعی از این دست را ببینیم، این حق را برای خودمان محفوظ می‌داریم.
خبرنگار: ۱۳ سال پس از مداخله آمریکا در سال ۲۰۰۳، عراق هنوز توافقی سیاسی برای مشارکت گروه‌های فرقه‌ای و قومیتی این کشور ندارد. با این اوصاف، چطور عراق موضوعی با این اهمیت برای آینده کشور را می‌تواند حل کند؟
مک گورک: من قدری با این ایده که هیچ توافق سیاسی در بغداد وجود نداشته و این سبب تصمیم سنی‌ها برای حضور در داعش شده، مشکل دارم. چنین موضوعی، ساده‌سازی مساله است. داعش وارد مناطق سنی شد و هر کسی را که با روایت منحرف آنها موافق نبود را به قتل رساند. سنی‌ها بزرگترین قربانیان داعش بودند.
دولت عراق سیاست و خط مشی تمرکززدایی و تفویض اختیار به افراد در سطوح محلی را دارد. عراق انتخاباتی را احتمالا در ماه مه سال آینده برگزار خواهد کرد. تقسیم بندی‌ها در جامعه عراق، اکنون تقسیم بندی به شیعه-سنی نیست. اختلافات بزرگی بین گروه‌های مختلف شیعه و همچنین بین سنی‌ها وجود دارد. البته باید صادقانه بگویم که برخی قبایل سنی در سال ۲۰۱۴ طرف داعش را گرفتند.
خبرنگار: حیدر العبادی نخست وزیر عراق گفت که نیروهای الحشد الشعبی اجازه حضور در موصل نداشتند اما من خودروهای آنها را در شهر دیدم. این موضوع تا چه حد مایه نگرانی است؟
مک گورک: الحشد الشعبی از دل فتوای آیت الله علی سیستانی در روزهای تاریک و بسیار بد سال ۲۰۱۴ پدید آمد؛ در روزهایی که به نظر می‌آمد بغداد هم سقوط می‌کند. او برای همه مردانی که توان داشتند فتوا داد تا کشور را نجات دهند. حدود ۸۰ درصد از آنها، نشان دادند و ثابت کردند که از روی انضباط و با دیسیپلین رفتار می‌کنند و تحت کنترل دولت عملیات می‌کنند. حدود ۲۰ درصد آنها این‌طور نیستند. این شامل برخی گروه‌های شبه نظامی شیعه می‌شود. با درنظر گرفتن سطح اراضی که باید در عملیات موصل پوشش داده می‌شد، برخی ضرورت‌ها برای بکارگیری الحشد الشعبی هم پیش آمد. این موضوعی است که دولت عراق باید از آن سر دربیاورد.
خبرنگار: از سال ۲۰۰۳ ایران نقش فزاینده‌ای در عراق ایفا کرده است. ارزیابی شما از اهداف و قدرتشان در قیاس با آمریکا در ادامه و آینده چیست؟
مک گورک: ایران دوست دارد که این‌طور مورد تملق قرار گیرد که گویی هر آنچه در عراق و سوریه اتفاق می‌افتد و انجام می‌گیرد، به خاطر نقش ایران است. چین موضوعی صحت ندارد. آیا آنها نفوذ زیادی دارند؟ بله که دارند. شما به یک نقشه نگاه کنید بعدش می‌فهمید چرا این‌طور است. اما تفاوتها حتی در درون جامعه شیعه در عراق و جامعه شیعه در ایران، تفاوت‌های عمیق و ژرفی هستند. نفوذ ایرانی‌ها (در عراق) غالب و مسلط نیست.
خبرنگار: القاعده مواضع خودش را در ادلب که آخرین استان خارج از کنترل رژیم (بشار اسد) است، تحکیم کرده است. ظهور و قدرت گیری القاعده در جهانی که در آن داعش در حال فروپاشی است، چقدر شما را نگران می‌کند؟
مک گورک: من درباره ادلب خیلی نگرانم. طی چند هفته اخیر تحولات و گرایش‌ها حاکی است که القاعده در حال کنترل گذرگاه‌های اصلی مرزی و مناطق پرجمعیت است. ما باید اطمینان حاصل کنیم که جنگجویان مرتبط با القاعده امکان وارد و خارج شدن نداشته باشند. ما باید با ترکیه‌ای‌ها و دیگران برای کاستن از میزان حضورشان کار کنیم. این موضوعی نیست که در حال گسترش باشد اما در داخل ادلب، القاعده شدیدا در حال تلاش برای قدرت گرفتن است.
خبرنگار: رقه پایتخت خلافت (داعش) است. بعد از شکست داعش چه کسی بر آن حاکم می‌شود؟ آیا شبیه به موصل است که به کنترل دولت مرکزی یعنی رئیس‌جمهور بشار اسد برمی‌گردد یا شبیه به برلین می‌شود که در آن هر کسی برای کنترلش با دیگری رقابت می‌کند؟
مک گورک: با اینکه موصل شرایطش پیچیده است، شرایط رقه از موصل هم پیچیده‌تر است. یک شورای غیرنظامی رقه وجود دارد که ما با آن در عین عیسی حدود ۴۰ کیلومتری شمال رقه کار می‌کنیم. این شورا، گروهی از سوری‌های همان منطقه هستند. آنها از قبل تعهدشان را به انتخابات در رقه تا پیش از ماه مه آینده اعلام کردند. فرآیند این کار کاملا به خوبی طرح‌ریزی شده و در جریان است. اکنون حدود ۵۰ هزار غیرنظامی در رقه هستند به اضافه ۲۵۰ هزار نفر دیگر که بی‌خانمان شدند. راه حل بلندمدت برای جنگ داخلی سوریه، موضوعی است که در مدت طولانی‌تر باید بدان پرداخته شود.
خبرنگار: از نظر فنی و تکنیکی بخواهیم حرف بزنیم، آیا دولت اسد می‌تواند کنترل رقه را دوباره به دست آورد؟
مک گورک: ارتباطات بین دمشق و مناطق تحت کنترل اپوزیسیون از منظر پرداخت حقوق معلمان، پزشکان، هرگز به صورت کامل قطع نشد حتی در مناطق شدیدا مخالف دمشق. البته این مردم آن مناطق هستند که حرف برای گفتن دارند و سوری‌هایی که من با آنها در چنین مناطقی دیدار کردم، قبل از آنکه برای این جنگ داخلی راه‌حلی پیدا شود، خواهان بازگشت رژیم نیستند.
مرحله و فازی که ما اکنون در آن هستیم، فاز و مرحله شکست داعش، نابودی خلافت و به موازات آن کار به تدریج برای ایجاد منطقه کاهش تنش سراسری است و بر همین اساس، توافق ماه گذشته با روسیه در جنوب که رئیس‌جمهور پوتین و ترامپ نهایی کردند، موثر افتاده و پابرجا است. دو هفته و نیم از زمان این آتش بس گذشته و درگیری متوقف شده است.
خبرنگار: در ادامه و در آینده، وضعیت جهادگرایی چه می‌شود؟
مک گورک: این یک درگیری به رهبری آمریکا نیست. داعش تهدیدی برای عربستان سعودی، مصر، امارات عربی متحده و همه شرکای مسلمان ما است. ما طی یک سال گذشته، جدیتی واقعی برای مقابله با این جنگ ایدئولوژیک را شاهد بوده‌ایم.
خبرنگار: اما آیا اینها دولت‌های اقتدارگرا و کشورهایی نیستند که این ایدئولوژی در درجه اول از آنها بیرون آمده است؟
مک گورک: وقتی در سال ۲۰۱۴ ما شروع کردیم، تعداد پروپاگاندای آنلاین داعش از پروپاگاندای ضد داعش جلو زده و شش بر یک پیش بود. این درصد، اکنون برعکس شده است. توئیتر صدها هزار توئیت حامیان داعش را برچیده است. این تلاشی چند وجهی است و نه فقط مختص به دولت‌ها. بلکه به بخش خصوصی، مذهبی، جامعه مدنی هم مربوط می‌شود. افراد مسئول اجرای قانون، به اطلاعات نیاز دارند. وقتی ما در صحنه نبرد تلفن یا دفترچه آدرسی پیدا کنیم، می‌توانیم درباره نام‌ها راستی آزمایی کنیم. ما اکنون یک پایگاه داده از ۱۹ هزار نام شناخته شده از جنگجویان خارجی داریم؛ کسانی که برای الحاق به داعش تلاش کردند یا وابسته به داعش (و همفکرانش) هستند. ما این اطلاعات را با کشورهای میزبان (کشورهای موطن جنگجویان خارجی داعش) تبادل می‌کنیم و آنها هم آن را با اینترپل سهیم می‌شوند.
خبرنگار: ۱۹ هزار جنگجو، وابسته و هواداران داعش. آیا آنها هنوز زنده هستند یا اغلب کشته شدند؟
مک گورک: اغلب آنها زنده هستند.
