طولانی شدن مدت بیکاری که با عنوان شاخص «بیکاری بلندمدت» شناخته‌ می‌شود، به ویژه برای بیکارانی که قبلا شاغل بوده‌اند اثرات مخرب بیشتری دارد. علاوه بر این بیکاری بلندمدت می تواند هزینه های سنگینی را به دولت جهت تامین هزینه‌های بیمه بیکاری تحمیل کند.

نرخ بیکاری بلندمدت از تقسیم تعداد بیکاران در گروه سنی معین با طول مدت «بیکاری یکسال و بیشتر» بر جمعیت فعال همان گروه سنی محاسبه می‌شود. به عبارتی اگر دوره انتظار شغل برای یک فرد بیش از یکسال به طول بیانجامد این فرد در زمره بیکاران بلندمدت قرار می‌گیرد.

اگر طول مدت بیکاری مخصوصا مدتی که شخص تحت پوشش بیمه بیکاری یا حمایت‌های مشابه است طولانی شود اثرات سوء روحی و روانی به دلیل از دست دادن درآمد و نیز کاهش قابلیت جذب بازار کار برای وی به همراه خواهد داشت.

هر چند عوامل متعددی در بروز و رشد پدیده بیکاری بلندمدت نقش دارند اما به عقیده کارشناسان دو عامل بیشترین اثر را در بروز بیکاری درازمدت دارد؛ نخست رکود اقتصادی حاکی از سیاست‌های کلان دولت‌ها و دوم ناسازگاری مهارت افراد با نیاز بازار کار است. البته در مواردی نیز رفاه و مزایای دریافتی بیکاران بابت بیکاری منجر به افزایش تعداد بیکاران بلندمدت می شود چراکه در این شرایط افراد با توجه به دلگرمی که از حمایت‌های اجتماعی دارند، به امید یافتن شغل با مزایای بهتر، معمولا به مدت طولانی‌تری بدون شغل می‌مانند.

در همین زمینه براساس مطالعات و بررسی‌های پژوهشی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ویژگی‌های بیکاران بلندمدت در پنج گروه سنی «۱۰ ساله و بیشتر»، «۱۵ ساله و بیشتر»، «۱۵ تا ۲۴ سال»، «۲۵ تا ۲۹ سال» و گروه سنی «۳۰ ساله و بیشتر» طی سالهای ۸۴ تا ۹۴ مورد ارزیابی قرار گرفت.

بر اساس این گزارش، جمعیت بیکاران گروه سنی ۱۵ سال و بیشتر در سال ۹۴ به میزان ۲ میلیون و ۷۲۵ هزار و ۲۹۱ نفر بوده است که از این تعداد یک میلیون و ۴۷ هزار و ۴۹۴ نفر یکسال و بیشتر در انتظار شغل بوده‌اند.

همچنین ۷۶۵ هزار و ۱۷۰ نفر جمعیت بیکار گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال بر اساس آمار سال ۹۴ است که دوره انتظار بیکاری ۲۲۸ هزار و ۹۰۶ نفر بیش از یکسال بوده است.

در جمعیت ۲۵ تا ۲۹ سال نیز جمعیت بیکاری سال ۹۶ معادل ۸۸۱ هزار و ۲۱۰ نفر بود که دوره انتظار یافتن شغل برای نیمی از این جمعیت یعنی ۴۱۸ هزا رو ۷۸۲ نفر یکسال و بیشتر طول کشیده است!

اما یک میلیون و ۷۸ هزار و ۹۱۱ نفر در گروه سنی بالای ۳۰ سال در سال ۹۴ بیکار بودند که از این میزان ۳۹۹ هزار و ۸۵۹ نفر بیش از یکسال بیکار بودند.

۲۵ تا ۲۹ ساله‌ها؛ رکورددار انتظار برای شغل

تحلیل این مطالعات نشان می‌دهد، بیشترین نرخ بیکاری بلندمدت در میان مردان و زنان در بازه زمانی سال‌های ۸۴ تا ۹۴ مربوط به گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال است به طوریکه مدت زمان بیکاری ۴۷.۵ درصد از کل بیکاران در این گروه سنی «یکسال و بیش از یکسال» بوده است.

به نظر می رسد یکی از دلایل آن به اتمام رسیدن تحصیلات تکمیلی و توقع جهت کسب موقعیت شغلی بهتر و متناسب با تحصیلات تکمیلی باشد.

در عین حال کمترین نرخ بیکاری بلندمدت نیز در طی دوره مذکور مربوط به رده سنی ۳۰ ساله و بیشتر است؛ دلیل کمترین نرخ بیکاری در این گروه سنی به دلیل آن است که این گروه سنی داشتن شغل برایشان نسبت به ماهیت شغل از اولویت بیشتری برخودار است.

روند نرخ بیکاری بلندمدت از ۸۴ تا ۹۴

همچنین بررسی نرخ بیکاری بلندمدت در دوره ۱۰ ساله ۸۴ تا ۹۴ نشان می‌دهد که این نرخ طی سالهای ۸۴ تا ۸۹ روند صعودی داشته است به طوری که نرخ بیکاری بلندمدت از ۴.۳ درصد در سال ۸۴ به ۵.۲ درصد افزایش یافته و از سال ۹۰ نیز این نرخ سیر نزولی پیدا کرده به نحوی که در سال ۹۴ به ۴.۲ درصد رسیده است.

بر اساس این گزارش، مقایسه نرخ بیکاری بلندمدت در میان مردان و زنان نیز گویای آن است که زنان دارای نرخ بیکاری بلندمدت به مراتب بالاتری نسبت به مردان هستند و این نرخ به طور متوسط ۲.۸ برابر مردان در طی این دوره است.

نرخ بیکاری بلندمدت زنان از سال ۸۴ هم نشان می‌دهد این نرخ تا سال ۸۸ تقریبا ثابت بوده اما در سال ۸۹ با رشد دو درصدی مواجه شده  و در ادامه از ۱۰.۱ درصد در سال ۹۰ به ۱۰.۲ درصد در سال ۹۴ رسیده است.