هم حوزه، هم دانشگاه
او البته همزمان ضمن تحصيل در علوم طلبگي تا حدود سطح ، به فراگيري رشته علوم انساني در دانشگاه نیز اشتغال داشت.
آغاز فعالیت های انقلابی از جوانی
وي از نوجواني وارد تشکل نهضت اسلامي شد. 19 سال بیشتر نداشت که به اتفاق شهيد حاج صادق اماني، گروه شيعيان را تأسيس کرد و در کادر رهبري اين گروه به مبارزه مشغول گشت.
فعاليت اين گروه تا سال 1332 و کودتاي 28 مرداد ادامه داشت که البته فعاليت هاي آن بيشتر جنبه مذهبي و تا اندازه‌اي هم سياسي داشت.
با اختلاس کنار نیامد، اخراج شد!
در سال 1336وارد سازمان آب شد و در سال 1340 با مهندس روحاني، مدير عامل وقت سازمان آب(که از معدومين پس از انقلاب بود) به علت انحرافات مذهبي و اخلاقي و اختلاس مالي نامبرده، درگير و پس از اعلام جرم عليه وي اخراج و از کادر دولتي برکنار شد.
فعالیت سیاسی در موتلفه اسلامی
وي همگام با مبارزات مردم مسلمان عليه رژيم ملعون پهلوي در هيأتهاي موتلفه اسلامي در کنار شهيد اماني به فعاليت گسترده‌اي پرداخت. پس از رحلت آيت‌الله العظمی بروجردي و اعلام لايحه آمريکايي انجمنهاي ايالتي، ولايتي به همراه ديگر روحانيون، برنامه يک راهپيمايي را ريخت و در قم به اجرا گذاشت.
شهيد اسلامي پس از اعدام انقلابي حسن‌علي منصور، نخست وزير رژيم پهلوی، پس از آزادي از زندان ضمن پرداختن به برخي امور اجتماعي از قبيل تاسيس مدرسه رفاه،صندوق قرض الحسنه و برخي فعاليت‌هاي فرهنگي ديگر، از مبارزات سياسي نيز غافل نماند و به فعاليت خود در جمع برادران موتلفه اسلامي ادامه داد و در کنار اساتيدي چون آیت الله شهيد مطهري و آیت الله شهيد بهشتي در تداوم بخشيدن به مبارزه عليه رژيم طاغوتي پهلوي نقش بسزايي ايفاکرد.
همگام با شهید اندرزگو
سال 1355 بود که در کوران فعالیت های انقلابی، به همراه شهيد سيد علي اندرزگو عليه حکومت ستمشاهي به تشکيل يک گروه ضربت دست زد و به هنگام شهادت اندرزگو دستگير شد و مجدداً به زندان افتاد.
پس از آزادي باز هم، بار مبارزه را به اتفاق ساير همرزمانش از قبيل شهيد حاجي درخشان، عسگر اولادي و بادامچيان به دوش کشيد. شهيد اسلامي گيلاني، قبل از پيروزي انقلاب از رهبران موثر نهضت بود و مسؤوليت راه‌اندازي و هدايت اکثر راهپيمائي هاي عظيم را به اتفاق ساير همسنگرانش به عهده داشت.
او اولين کسي بود که قبل از شهادت حاج آقا مصطفي و در صحن حضرت عبدالعظيم(ع) در يک سخنراني، رسما از رهبر کبیر انقلاب به عنوان(امام خميني) ياد کرد. هنگام ورود امام(ره)به ايران به اتفاق شهيد سيد مهدي عراقي مسئول انتظامات کميته استقبال از امام(ره) بود و اين مسؤوليت در اقامتگاه امام(ره)نيز به عهده وي بود.
خدمتگزاری از حلقه حزب جمهوری اسلامی
پس از پيروزي شکوهمند انقلاب اسلامي، با تأسيس حزب جمهوري اسلامي به عضويت آن در آمد و تا هنگام شهادت از اعضاي کادر مرکزي حزب و نيز مسئول واحد اصناف حزب جمهوري اسلامي بود. پس از روي کار آمدن دولت مکتبي آقاي رجائي نيز به عنوان معاون فرهنگي و پارلماني وزارت بازرگاني به خدمت خود ادامه داد.
شهید اسلامي از ياران و آشنايان نزديک مرحوم آيت الله طالقاني و شهيد عراقي، شهيد بهشتي و به خصوص شهيد مطهري بود و اصولا علاقه خاصي به روحانيت به عنوان اصيل ترين حافظان مکتب اسلام داشت.
بگذار فدای اسلام شویم
از خصوصيات برجسته اين شهيد والامقام مي‌توان به تقوا، تواضع، خضوع، گشاده رويي، محبت و اخلاص اشاره کرد. در لابلاي سخنان اين شهيد عزيز در آخرين روزهاي حياتش چنين مي‌شنويم؛
«انقلاب ما در شرايطي به سر مي‌برد که نياز شديد به شهيدان و خون هاي پاک آنان دارد. بگذار تا ما ناقابل ها برويم و فداي اسلام شويم، تا آنهايي که در تداوم نهضت مؤثرترند باقي بمانند و اين بار گران را به سر منزل مقصود رسانند.»
از غیر خدا بپرهیزید
در بخش دیگری از وصيتنامه ایشان همچنین مي‌خوانيم:
«وصيت من به فرزندانم اين است که هدف خود را تقرب به خدا قرار دهند و بدانند که هر چيزي غير خدا شايسته هدف بودن نيست و نبايد مورد عنايت و خواست باشد و بپرهيزند از اينکه غير خدا در نظرشان جالب و زيبا باشد و توجه آنان را به خود جلب کند.»
سفر به افلاک با بهشتیان
سرانجام اين مبارز صدیق انقلاب، در شامگاه خونين هفتم تيرماه سال 1360 همراه شهيد مظلوم آيت الله بهشتي و72 تن از ياران صديقش در انفجار بمب سالن حزب جمهوري اسلامي به نور ابدي و سرچشمه لايزال هستي پيوست و پيکر مطهرش نیز در گلزار بهشت زهرا(س) قطعه 72 تن آرام گرفت.
