سرویس جهان مشرق - تدمر باستانی ترین شهر سوریه و از اولین شهرهای بنا گذاشته شده در جهان پنج شنبه برای دومین بار به دست ارتش سوریه و نیروهای حامی محور مقاومت در این کشور افتاد. گرچه گروه تروریستی داعش بعد از آزادسازی اولیه این شهر در بهار گذشته موفق شده بود بار دیگر آن را تحت کنترل خود بگیرد، اما آزادسازی اخیر در شرایط سیاسی و میدانی متفاوتی نسبت به قبل به وقوع پیوست و داعش در مناطق مختلف سوریه و عراق در حال افول و فروپاشی قرار گرفته است.

جزئیات عملیات نظامی برای تسلط بر تدمر

عملیات آزادسازی شهر تدمر بعد از اشغال یک و نیم ماهه این شهر از سوی نیروهای تروریستی داعش با حمایت هوایی روسیه و پشتیبانی نیروهای متحد منطقه ای سوریه انجام شد و در نتیجه این عملیات عناصر تروریستی داعش‌ بعد از دریافت خسارت‌ها و تلفات گسترده از این شهر و اطراف آن فرار کردند. آزاد سازی "جواهر صحرا"بعد از مجموعه ای از عملیات‌های موفق نیروی ارتش سوریه صورت گرفته است.

 

برخی رسانه های مخالف دولت سوریه اعلام کردند که در عملیات زمینی اخیر که منجر به بازپس گیری مجدد شهر تدمر شد، علاوه بر ارتش سوریه، نیروهای مستشار ایرانی و عناصر از جوانان داوطلب و مبارزان عراق و تیپ های فاطمیون و حزب الله لبنان و عراق نیز حضور داشتند. عملیات تسلط بر شهر تدمر از طریق محور اصلی مفرق جحار واقع در 34 کیلومتری غرب شهر تدمر انجام شد که به عنوان اصلی ترین محور عملیات مطرح بود و از زمان رسیدن به منابع نفت و گاز نزدیک تدمر به چند شاخه فرعی تبدیل شد. یکی از این محورها از دو منطقه نفتی و گازی حیان و جحار آغاز می شود که در شمال غربی تدمر قرار دارد. محور دیگر در جنوب غربی قرار دارد که با تسلط بر منطقه البیارات آغاز شده بود و ضمن در بر گرفتن قلعه های باستای و جبل الطار به داخل این شهر می رسید. شهر تدمر از طریق این محورها محاصره شده و تسلط آتش در این شهر باعث فلج  شدن عناصر داعش در داخل آن شد.
در محور جنوبی نیروهای مستشار ایرانی و عراقی موفق به تسلط بر کاخ الحیر الغربی در نزدیکی مسیر تدمر به دمشق شدند و به این ترتیب کنترل منابع فسفات در شرق السوانه و منابع منطقه خنیفس در جنوب تدمر از دست تروریست های داعش خارج شد. تشکیل سه محور برای حمله گاز انبری بر ضد داعش در شهر تدمر جهت جلوگیری از طرح احتمالی داعش برای دور زدن نیروهای مهاجم بود که با موفقیت انجام شد و در سریعترین زمان ممکن هدف نهایی عملیات یعنی آزاد سازی تدمر محقق شد.

اهمیت راهبردی آزادسازی تدمر
آزاد سازی تدمر علاوه بر این که شکست بزرگی برای داعش به شمار رفته و آن را یک گام دیگر به فروپاشی نفتی نزدیک کرده است، مانع بزرگی در مسیر اهداف و مطالبات غربی- آمریکایی مبنی بر تجزیه سوریه ایجاد کرد. اهدافی که با کلید واژه مبارزه با داعش این روزها به بحث داغ نیروهای مداخله جو در سوریه تبدیل شده تا از این ابزار برای جدا کردن اراضی سوریه از وحدت و تمامیت این کشور استفاده کنند.

 

داعش همچنین از طریق تسلط بر شهر تدمر سعی داشت استان‌های سوریه را با تسلط  بر نقاط اصلی مواصلاتی بین آنها منزوی کرده و ارتباط آنها با یکدیگر را قطع کند. به ‌این‌ ترتیب آزادسازی این شهر پایگاه اصلی انجام عملیات تروریستی و ارتباط بین یگان‌های داعش در بخش مرکزی سوریه و سایر بخش های آن در مرزهای عراق در شرق و اردن در جنوب تا مناطق الرقه ودیرالزور را دچار اختلال می کند.

 

اهممیت مواصلاتی و ارتباطی این شهر همانطور که محدودیت های را در مسیر حمل و نقل عناصر داعش ایجاد کرد، ارتباط میان بخش های مختلف ارتش سوریه در قسمت های شمالی و شرقی را آسان تر کرد و گام مهمی را برای اقدام نهایی ارتش برای تسلط بر الرقه و دیرالزور برداشت. بر همین اساس بود که این شهر پایگاه اساسی امدادرسانی به مناطق تحت سلطه داعش در دیرالزور و حمص نیز به شمار می رفت.

این شهر در 135 کیلومتری شهر حمص و 200 کیلومتری شهر دمشق قرار داشته و تنها 145 کیلومتر با کانون استقرار تروریست ها در سوریه و 190 کیلومتر با دیرالزور فاصله دارد. لذا می‌تواند به عنوان پایگاه لجستیکی نیروهای ارتش سوریه برای تدارک عملیات آینده جهت بازپس‌گیری شهرهای الرقه و دیرالزور مورد استفاده قرار گیرد. این شهر همچنین با مرزهای عراق 140 کیلومتر فاصله دارد.

 

یکی از مهم ترین ابعاد راهبردی آزادی سازی تدمر، موقعیت نمادین این شهر در میان افکار عمومی سوریه است. داعش در دو نوبت اشغالگری خود در این شهرجنایت‌های زیادی را در  قبال اهالی این منطقه و آثار باستانی ارزشمند آن مرتکب شده است. عناصر تروریست داعش در بار اول اشغالگری تدمر یک کشتار جمعی گسترده را بر ضد اهالی شهر انجام دادند که در نتیجه آن 400 نفر که بیشترشان زن و کودک و افراد سالخورده بودندرا به کام مرگ کشاندند.

شهر تاریخی تدمر در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است و در گذشته و پیش از بحران سوریه، میزبان شمار زیادی از گردشگران خارجی بوده است. تدمر یکی از شهرهای باستانی معروف جهانی است. این شهر به دارا بودن ستون ها رومی، معابد و بناهای تاریخی باستانی معروف است اما در اشغال توسط گروه تروریستی داعش بسیاری از این آثار باستانی تخریب شدند. معبد بل و معبد بعل شمین و ستون های باستانی این شهر تنها بخشی از اقدامات ویرانگر داعش در این شهر باستانی است.

 

این اقدام، خشم جهانی را برانگیخت به طوری که مدیرکل یونسکو با ابراز نگرانی از سرنوشت تدمر این موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع داد. تروریست‌های داعش همچنین برخی چاه های نفت را در میادین نفتی حیان و جزب به صورت گاه  بیگاه آتش می زدند. آنها سعی می کردند از این اقدام عنوان اهرمی برای فشار بر دولت سوریه استفاده کنند، چرا که پیش از این می‌دانستند تقریباً در سایه عملیات کگسترده ای که ارتش در دستور کار خود قرار داده‌اند، آزادی شهر تدمر قطعی است. آنها همچنین میدان نفتی توینان در صحرای سوریه و 80 کیلومتری شهر الطبقه را نیز به آتش کشیدند.

تحقق این پیروزی بزرگ که اتفاقاً هم‌زمان با برگزاری نشست مذاکرات ژنو 4 میان هیئت دولت سوریه و سه گروه از مخالفان دولت صورت گرفت، بار دیگر دست برتر را به نماینده دولت سوریه می دهد تا بتواند بیش از پیش بر اصول ملی و اتحاد کشور خود در این مذاکرات یا مذاکرات آستانه پافشاری داشته باشد. موضع نماینده دولت سوریه در این مذاکرات در حالی با بازپس‌گیری شهر تاریخی تدمر تقویت‌ شده که جبهه مخالفان همچنان دچار اختلاف و شکاف هستند و از مدیریت واحد مذاکرات متعدد برگزار شده در ژنو یا آستانه ناتوان هستند.

 

به این ترتیب به نظر می‌رسد ائتلاف ایران، سوریه و روسیه تلاش خود در عرصه سوریه را با پیشبرد همزمان دو استراتژی دنبال می‌کنند: اول: تلاش برای ادامه اجرای برنامه‌های نظامی برای بازپس‌گیری اراضی اشغالی سوریه و پیشبرد روند مبارزه با تروریسم. دوم: ادامه روند مذاکرات سیاسی برای رسیدن به راه حل مسالمت آمیز مبتنی بر حفظ اصول و ارزش های ملی و مردمی سوریه.

از لحاظ اقتصادی نیز شهر باستانی تدمر با توجه به دارا بودن چاههای نفت، گاز و معادن فسفات، یک پایگاه اقتصادی مهم برای سوریه به شمار می‌رود. این شهر منابع غنی از نفت و گاز و فسفات را در اختیار دارد.

همچنین هماهنگی میان روسیه و سوریه در عملیات بازپس‌گیری این شهر ، پیامی برای طرف‌های مختلف بود مبنی بر اینکه ائتلاف نظامی موجود بین روسیه و سوریه همچنان در میادین نظامی کارایی لازم را دارد و در اوج هماهنگی خود قرار دارد. این عملیات برنامه‌ریزی شده همچنین نشان داد که ارتش سوریه با وجود سالهای طولانی از مبارزه و عملیات، همچنان آمادگی عملیات‌های سازماندهی ‌شده و بزرگ برای بازپس‌گیری مناطق اشغال شده دیگر از جمله الرقه و دیر الزور را دارد.

 

عبدالباری عطوان تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در این زمینه می‌نویسد که موفقیت ارتش سوریه در بازپس‌گیری شهر باستانی تدمر از دست تروریست‌های داعش که با پوشش هوایی روسیه انجام شد، دستاورد بزرگی در ابعاد نظامی و سیاسی بر این کشور به شمار رفته و روحیه مقامات سوریه را در شرایطی که به آن نیاز داشتند، افزایش داد.

عطوان درمقاله خود می افزاید که زمان بازپس گیری شهر تدمر که همزمان با مراحل پایانی عملیات ضد داعش در موصل انجام شد، ابهامات در رابطه با جریان اصلی مقابله کننده با داعش در دیرالزور را به پایان برد. گروه‌های بین‌المللی مداخله جو در سوریه از جمله آمریکا و ترکیه و عربستان به دنبال آن هستند که عملیات بر ضد داعش در الرقه را به نیروهای دموکراتیک سوریه مورد حمایت آمریکا یا نیروهای سپر فرات مورد حمایت ترکیه بسپارند تا بتوانند از آن به عنوان گامی برای پیشبرد اهداف تجزیه‌طلبانه در سوریه استفاده کند. اما ارتش سوریه با این عملیات و اقدام اخیر در راستای بستن مسیر عناصر حامی ترکیه به سمت الرقه نشان داد که همچنان بهترین گزینه برای مقابله با داعش در الرقه بوده و به بهانه پاکسازی داعش، ‌اجازه استقرار نیروهای خودمختار و جدایی طلب در الرقه یا دیرالزور را نمی دهد.