به گزارش مشرق، موضوع عرفان‌های نوظهور و کاذب یکی از مسائلی است که امروز اگرچه نمی‌توان آن را دغدغه‌ای اساسی خواند اما معضلی است که بسیاری از صاحب‌نظران از آن به برنامه‌های فلج‌کننده تعبیر می‌کنند. به همین دلیل ضرورت واکاوی علل گرایش برخی از افراد به این نوع عرفان‌واره‌ها علی‌رغم تعارض‌های آشکار با دین و نحوه جذب پیروان آن، از مسائلی است که بایستی به آن توجه شود. این امر از جایی ضرورت خود را بیشتر نشان می‌دهد که بدانیم زنان از مخاطبان اصلی این جریانات هستند.
 
آمار دقیق و واقعی در زمینه میزان گسترش مکاتب عرفان‌های نوظهور در کشور دردسترس نیست. گرچه فضای گسترش این عرفان‌ها در ابعاد برگزاری سمینارها و کلاس‌های متعدد است و با رصد فعالیت‌های آنها می‌توان میزان تنوع‌شان را مشاهده کرد اما نمی‌توان آمار دقیقی ارائه داد. اما براساس اعلام وزارت اطلاعات، حدود 130 فرقه انحرافی در کشور شناسایی شده است. این در حالی است که بسیاری از افراد که تحت‌تأثیر این فرقه‌ها قرار می‌گیرند، از ریشه‌های فکری آنها بی‌اطلاع هستند. کارشناسان معتقدند رشد عرفان‌های نوظهور و کاذب در سایه کم‌کاری و عدم‌معرفی عرفان‌های ناب و حقیقی به افراد جامعه به وجود می‌آید.
 
خودکشی، دیگرکشی، فسادهای اخلاقی و...

از مهم‌ترین فرقه‌های انحرافی که این روزها زیر پوست شهرها می‌خزد و رشد می‌کند، فرقه شیطان‌پرستی و بعد از آن عرفان‌های اوشو، سرخپوستی، رام‌الله، پائولوکوئیلو و دالایی‌لاماست. آمارهای رسمی ‌نشان می‌دهد که تنها در سال 90 ردپای عرفان‌های نوظهور در 34 فقره خودکشی و دیگرکشی دیده شده ‌است؛ به‌طوری‌که سخنگوی وقت کمیسیون امنیت ملی مجلس از تعداد بالای فساد و آسیب‌های گسترده درگروه‌های عرفانی ابراز نگرانی کرد و با بیان این‌که گزارش‌های متعدد‌ و تکان دهنده‌ای از حلقه‌ها و گروه‌های نوظهور به این کمیسیون رسیده است، خاطرنشان کرد: انواع فساد‌های اخلاقی و اقتصادی در جلسات این‌گونه گروه‌ها رخ می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که خانواده‌های متعددی از طریق این حلقه و گروه‌های نو‌ظهور کارشان به نابودی کشیده شده‌است.
 
همچنین براساس آمارها امروزه فرقه‌های نوظهور فضای مجازی را نیز مورد هجمه گسترده قرار‌داده و بیش از 4 هزار سایت و وبلاگ فارسی‌زبان، افکار و عقاید ضاله را در فضای اینترنت گسترش داده و از سوی دیگر کمپانی‌های فیلمسازی و نویسندگان رمان و داستان‌های کوتاه و بلند نیز فعالیت‌های زیادی را در این بخش انجام می‌دهند.
 
زنان خانه‌دار؛ بیشترین مخاطبان عرفان‌های نوظهور

حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی محمدی‌هوشیار، پژوهشگر و کارشناس مسائل فرق و ادیان در میزگردی با محوریت موضوع چرایی و چگونگی عرفان‌های کاذب که در رادیو گفتگو برگزار شد، بیشترین مخاطبان عرفان نوظهور را قشر زنان خانه‌دار معرفی کرد؛ به این دلیل که مشغله‌ای برای خود ایجاد کنند.
 
ظرفیت‌های معنوی زنان عامل گرایش آنان به مکاتب عرفانی جدید شده است

درباره گرایش زنان به این نوع مکاتب مي‌توان به ويژگي لطافت روحي آنان اشاره كرد. اصولاً در عرفان لطافت روحي بسیار مطرح است. اولياء خدا براي اين‌كه شاگردان خود را آماده كنند، ذكرهايي را به آنان آموزش مي‌دهند تا باعث تلطيف روح آنها شود. در زنان اين لطافت در درجه بالايي است، در نتيجه باعث مي‌شود تا زودتر در مسائل معنوي ارتقا یابند.

 

از روی دیگر، این ویژگی در زنان باعث سقوط سهل‌تر آنها نیز می‌‌شود و بايد به فكر تقويت نيروي خير و حفظ اين لطافت روحي باشند. موضوع دوم، به مسئوليت‌هاي زنان باز مي‌گردد، به هر حال فراغت زنان بيشتر از مردان است، پراكندگي مسئوليت‌هاي مردان را، زنان ندارند. زنان در كارهاي خانه ساعت كار و رفتن و آمد و غيره ندارند. بلكه با همه سنگيني كار، مديريت آن در اختيار خودشان است و مي‌توانند فرصت‌هايي را براي خود باز كنند.
 
موضوع بعدي به متنوع بودن تفريحات مردان در جامعه باز مي‌گردد، تفريحات براي زنان محدود است و شرايط عادلانه نيست، در نتيجه باعث جذب زنان به سمت تفريحات پشت پرده و مشكوك مي‌شود، برپايي جلسات خانگي، كلاس‌ها و نشست‌‌هايي كه مي‌تواند، اهداف نامطلوبي را به دنبال داشته باشد، خطري است كه از اين ناحيه جامعه زنان را تهديد مي‌كند.
 
واکاوی دلایل رغبت زنان به این مکاتب

دکتر فاطمه مغیثی؛ دارای ‌دکتری تخصصی ادیان و عرفان و مدرس حوزه و دانشگاه در رابطه با همین موضوع بیان کرد: موضوع «نگرش عرفان‌های نوظهور به زن» آن‌قدر مهم و اساسی است که تحقیقاتی در این زمینه شکل گرفته است. کتاب «New Religious Movements» با رویکرد جامعه‌شناختی در یک مقاله مستقل به این مسأله جهانی پرداخته است؛ به‌طورکلی در عرفان‌های نوظهور نگاه‌های متفاوت و سیالی به زنان شده است.
 
او خاطرنشان کرد: این نگاه‌های متفاوت به زنان با توجه به نوع ادیان، مختلف است. گاهی ارزش وجودی‌شان را درجه دوم می‌داند؛ به‌طوری‌که زنان نمی‌توانند راهی به معنویت داشته باشد و گاهی آن را در حد پیرو و گاهی بالاتر می‌پذیرند. به‌خصوص در عرفان‌های نوظهور و جنبش‌های نوپدید دینی، در ظاهر سعی شده است نقش و جایگاه اجتماعی زنان را افزایش دهند و به رتبه رهبری ارتقا دهند.
 
این کارشناس حوزه ادیان و عرفان با ذکر این نکته که در تعالیم معنوی اسلامی‌در حرکت کمالی انسان نگاه جنسیتی لحاظ نشده است و عموم خطاب‌های قرآنی دلالت بر عدم تفکیک زن و مرد دارد، گفت: می‌توان گفت خداوند متعال در وجود زنان زمینه‌های رشد معنوی بیشتری نسبت به مردان قرار داده است و ساختار قرآنی و روایی اسلام کامل‌ترین و زیباترین بینش را نسبت به زن دارد. آیه 97 سوره مبارکه نحل، عمل نیکو- چه برای مردان و چه برای زنان- را شرط رسیدن به حیات طیبه می‌داند. علاوه بر این، در دیدگاه اسلامی ‌پذیرش و ایفای درست نقش همسری و مادری سکوی پرشی برای اوج گرفتن ساحت معنوی زن تعریف شده است.
 
او ادامه داد: در اکثر موارد زنان عضویت در فرقه داشته و تنها نقش مرید بودن را به‌عهده دارند و دستورات و آیین‌های رهبران را اجرا می‌کنند. در بعضی از جریان‌ها مثل اوشو می‌توانند به مقام رهبری و خدا‌گونگی برسند. در فرقه اوشو، عشق مترادف سکس بیان می‌شود و هرکس با بهادادن به آن می‌تواند به نوعی کشف و شهود برسد و خداگونه شود.
 
گرایش زنان به عرفان‌های نوظهور و کسب موقعیت اجتماعی جدید

مغیثی با بیان این‌که در عرفان‌های نو‌ظهور عضویت فعال زنان دیده می‏شود و یکی از علل گرایش زنان به این جنبش‌ها، یافتن موقعیت اجتماعی جدید در این فرقه‌هاست، گفت: زنان در این گروه‌ها با تمام توان و هستی خود وارد می‌شوند و به رهبر و مسؤولان گروه به شدت اعتماد می‌کنند. متأسفانه در اکثر موارد شاهد این هستیم که با آسیب‌های جدی در زمینه اعتقادی، روانی و حتی جنسی روبه‌رو هستند و در این شرایط به دلایل مختلف از شکایت و اظهار آسیب خود هراس دارند. با این وجود نمی‌توان آمار دقیقی در این زمینه داشت اما آن‌چه تحقیقات نشان می‌دهد این است که به‌طور قطع در سراسر جهان زنان حضور پررنگی در این فرقه‌ها دارند.
 
آسیب‌های پیروی از مکاتب عرفانی جدید در زنان و تأثیر آن در نهاد خانواده

او درباره تأثیر گرایش زنان به این مکاتب نوظهور در نهاد خانواده و تربیت فرزندان خاطرنشان کرد: زنان مهم‌ترین رکن نهاد خانواده هستند و خانواده مهمترین رکن سازنده جامعه است. از طرفی سردمداران استعمارگر عرفان‌های نوظهور به اهمیت نقش زنان در ایجاد تغییر و تحول جامعه پی‌ برده‌اند.

 

بنابر‌این برای جذب زنان، بیشترین سرمایه‌گذاری را داشتند و از هر راه ممکن به دنبال جذب حداکثری آنان هستند. از طرف دیگر آسیب‌های زنان در این زمینه بسیار دردناک است. عدم تعادل روانی مثل افسردگی‌های مزمن، اختلال دوقطبی و حتی خود‌کشی و... تنها بخش کوچکی از آسیب روحی زنان به شمار می‌رود. علاوه بر این آسیب‌های اعتقادی- بینشی و اجتماعی و گاهی آسیب اقتصادی در این زمینه مطرح است.

 

وقتی ستون اصلی خانواده متزلزل شود، به‌تبع آن همسر و فرزندان به شدت آسیب‌پذیر خواهند شد. ازهم‌پاشیدگی خانواده و بی‌توجهی به نیازهای فرزندان موجب زیر سؤال رفتن هویت خانواده می‌شود که البته این آسیب‌ها به سادگی هم قابل بازسازی و درمان نیست و تلاش بسیار می‌خواهد.

 

منبع: مهرخانه