سرویس اقتصاد مشرق - از سال گذشته که پیش‌نویس قراردادهای جدید نفتی پس از مدت‌ها پرده‌پوشی منتشر شد، کارشناسان نفتی و شماری از نمایندگان مجلس نهم به شدت نسبت به رویکرد این قراردادها انتقاد کرده و آن را برخلاف منافع کشور و به نفع شرکت‌های خارجی خواندند.انتقادات کارشناسان نسبت به الگوی جدید قراردادهای نفتی به حدی بالا گرفت که حساسیت نهادهای نظارتی از جمله دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور را نیز به خود جلب کرد.
* تغيير ظاهري قراردادها
با ورود نهادهای نظارتی، وزارت نفت جلساتی با این نهادها و همچنین کارشناسان منتقد برگزار کرد تا انتقادات آنها را گوش داده و در صورت ضرورت، متن قراردادها را اصلاح نماید.
پس از چندین جلسه میان تدوین‌کنندگان قراردادهای نفتی و منتقدان، دکتر احمد توکلی در نامه‌ای رسمی با عنوان «نقض حاکمیت ملی و توسعه خام فروشی با اجرای مدل جدید قراردادهای نفتی» از طرف کارشناسان شرکت‌کننده در جلسات فوق، دیدگاه آنان نسبت به نتایج این جلسات را اعلام کرد.
بر اساس اعلام دکتر توکلی، وزارت نفت به جای رفع ایرادات اصلی و اساسی قراردادها، برخی تغییرات ظاهری در آنها داده بود و مهمترین مشکل این قراردادها که منافع ملی را مورد هدف قرار می‌داد، باقی مانده بود.
اما پس از نامه دکتر توکلی، موج حملات رسانه‌های زنجیره‌ای دولت علیه وی آغاز شد و آنها با فرمان واحد به منتقدان قراردادهای نفتی حمله کردند.
خبرگزاری ایرنا در تاریخ 4 خردادماه در مطلبی به نقل از یک شخص گمنام ادعا کرد منتقدان قراردادهای نفتی پس از جلسات با مسئولان وزارت نفت، قانع شده‌اند و دکتر توکلی صرفا دیدگاه‌های شخصی خود را مطرح کرده است.
پس از آن نشریات زنجیره‌ای نیز وارد کار شده و حمله به منتقدان قراردادهای نفتی خصوصا دکتر توکلی را ادامه دادند.
* وقتي زنگنه به منتقدان حمله مي‌كند
هفته گذشته نیز نوبت بیژن زنگنه وزیر نفت بود که در گفتگو با خبرگزاری دولتی ایسنا توهین به منتقدان قراردادهای نفتی را در دستور كار خود قرار مي‌دهد.
زنگنه در آن گفتگو، منتقدان قراردادهای نفتی را به چند دسته تقسیم کرد و مدعی شد یک دسته از منتقدان چون معتقد بودند که بستن قرارداد های نفتی خیانت و جنایت بوده که با این افراد نمی توانستیم بحثی داشته باشیم.
زنگنه همچنین با حالت تمسخر بیان کرد که منتقدان قراردادهای نفتی، نگاه غیرواقع‌بینانه به شرکت‌های خارجی دارند. او مدعی شد که منتقدان، شرکت‌های خارجی را گرگ می‌دانند که در داخل، گرگ‌زاده به جای می‌گذارند.
عضو کابینه دولت یازدهم در این مورد با ادعای اینکه ایران پس از گذشت ۱۰۸ سال از استخراج نفت هنوز یک شرکت اکتشاف و تولید در داخل کشور ندارد ادامه داد: این نیز یکی از انتقاداتی است که به IPC میکنند و می گویند شرکت های خارجی که گرگ هستند به ایران می آیند و از خودشان گرگ زاده به جای می گذارند که به نظر من این ها توهین به ایران است.
زنگنه در نهایت مدعی شد که تا آخر تیرماه، اولین مناقصه بر مبنای قراردادهای جدید نفتی را برگزار خواهد کرد.
وی با بیان اینکه مناقصات ایران برای دو نوع میدان یعنی میادین مشترک و میادین در حال برداشت برای افزایش بازیافت به زودی اعلام می شود، ادامه داد: به طور کلی در مرحله اول مناقصات ۱۰ یا ۱۵ میدان را معرفی می کنیم و البته در مراحل بعد مناقصات برای اکتشاف نیز برگزار میکنیم کار را با میادین مشترک شروع خواهیم کرد.
وی درباره زمان احتمالی برگزاری اولین مناقصات عنوان کرد: تابستان امثال اولین مناقصه برگزار خواهد شد و شاید تا آخر تیر اولین اقدامات در این زمینه صورت گیرد که قرار ما نیز بر این بوده است.
* اتمام حجت رهبر معظم انقلاب اسلامي
تمامی تحرکات وزارت نفت در یک سال اخیر برای اجرایی کردن قراردادهای خسارت‌بار جدید نفتی و تخریب منتقدان، با فرامین صریح چند شب پیش مقام معظم رهبری مواجه شد.
"رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با دانشجویان، در پاسخ به انتقادات نسبت به قراردادهای جدید نفتی فرمودند: در مورد این قراردادهای جدید نفتی که حالا محل بحث است، هنوز چیزی در این زمینه تصویب نشده؛ هنوز هیچ چیز مسلّمی وجود ندارد.اوّل که این مسئله مطرح شد، ما یک تذکراتی دادیم به مسئولین؛ گفتیم خب شما برای اینکه بدانید اشکالات این مدل قرارداد و این شیوه قرارداد چیست، باید با کسانی که در اقتصاد نفتی واردند مشورت کنید. رفتند بحث کردند، یک جلسه‌ای تشکیل دادند و از کسانی از اقتصاددان‌ها دعوت کردند که آنها هم اشکالات را بیان کردند و بنا شد اصلاح بشود. یک نوشته‌ای به من دادند که ما بررسی کردیم، تحقیق کردیم، معلوم شد که این ویراست شانزدهم است، یعنی شانزده بار این کیفیت قراردادها و این گزارش ویراستاری شده؛ مدام اصلاح شده، تصحیح شده.
بعد که به دفتر ما مراجعه شد، دفتر ما گفتند این کافی نیست، چون بعد از این باز اصلاحات دیگری هم لازم بوده که انجام بگیرد که هنوز انجام نگرفته. بنابراین تا وقتی‌که این اصلاحات انجام نگیرد و این کار به معنای واقعی کلمه، مطابق منافع کشور نباشد این اتّفاق نخواهد افتاد و این نوع قرارداد بسته نخواهد شد.
ما هم گفته‌ایم که تا وقتی قضیّه نهایی نشده، هیچ قراردادی نباید بسته بشود. اتفاقاً در جلسه اساتید دانشگاه، یکی از کسانی که اینجا سخنرانی کردند، همان شخصیت محترمی بود که در آن جلسه مسئولین دولتی شرکت کرده بود و اینجا هم نظرات خودش را که نظرات کاملاً متین و مستحکمی بود، در اشکالات بر آن شیوه قرارداد مفصّل ذکر کرد. بعد هم یک راه‌حلی وجود داشت که آن راه‌حل را هم ایشان اشاره کرد که در آن نوشته‌ها هم آمده. یعنی این‌جور نیست که حالا اجازه داده بشود که هر جور می‌خواهند این قراردادها را انجام بدهند؛ نه."
* پیام‌های سخنان رهبری
فرامین صریح رهبر انقلاب، چند پیام مهم و قابل تامل به مسئولان وزارت نفت داشت:
1. ایرادات وارده به قراردادهای جدید نفتی، مربوط به تعداد محدودی از کارشناسان و نمایندگان مجلس نبوده که وزارت نفت و حامیان دولت، تمامی آنها را با چوب سیاسی‌کاری رانده‌اند. بلکه، در بالاترین مقام کشور نیز نسبت به ماهیت این قراردادها، نگرانی وجود داشته و به وزارت نفت برای اصلاح آنها تذکر داده شده است.
2. جلسات مسئولان وزارت نفت با منتقدان قراردادهای نفتی، ناشی از روحیه باز و انتقادپذیر آنان نبوده، بلکه پس از افشاي برخي از بندهاي قراردادها، رسانه اي شدن قرارداد، مطالبه عمومي و خواست مسئولان نظام، مجبور به برگزاری این جلسات شدند.
3. برخلاف اظهارات وزیر نفت و ادعاهای رسانه‌های حامی دولت همچون خبرگزاری ایرنا، ایرادات وارده به قراردادهای جدید نفتی پس از جلسات با کارشناسان، رفع نشده بود. بنابراین، حملات رسانه‌ای به نامه یک ماه پیش دکتر توکلی، کاملا سیاسی‌کاری و تخریبی و با هدف ساکت کردن منتقدان بوده است.
4. رهبر انقلاب با اشاره به سخنرانی دکتر مسعود درخشان اقتصاددان برجسته انرژی و از منتقدان اصلی قراردادهای نفتی، نظرات وی درباره ایرادات قراردادهای نفتی را «کاملاً متین و مستحکم» خواندند. این در حالی است که مسئولان وزارت نفت نسبت به رفع ایراداتی که دکتر درخشان مطرح کرده، عزم جدی نشان ندادند و رسانه‌های دولتی نیز به وی همچون سایر منتقدان هجمه وارد کردند.
5. دستور صریح رهبری مبنی بر این که تا وقتی متن قراردادها اصلاح نشود، هیچ قراردادی نباید بسته شود، اين نكته را يادآوري مي كند كه زنگنه بايد در اولين فرصت اظهارات یک هفته پیش خود مبنی بر برگزاری اولین مناقصه نفتی تا پایان تیرماه، را اصلاح و رسما حرف خود را پس بگیرد.
