گروه فرهنگ و هنر مشرق- بدون شک ماه مبارک رمضان بهترین فرصت برای انس با قرآن است. یکی از سنت های حسنه ای که در ماه مبارک رمضان اجرا می شود جلسات جزء خوانی قرآن کریم در مساجد و بارگاههای مذهبی شهرهای گوناگون و به خصوص حرمین مطهر حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام و حضرت معصومه سلام الله علیها است.
این گزارش به طور مختصر به چهار زاویه مهم از این جریان فرهنگی پرداخته است.
زنده کردن رکن ترتیل خوانی در جهت انس با قرآن
رهبر انقلاب در پیامی به مناسبت افتتاح اولین دوره ی مسابقات بین المللی حفظ و قرائت قرآن کریم از اهمیت پرداخت به قرائت، ترتیل و حفظ قرآن کریم این گونه سخن گفته بودند: «می‌دانیم که تلاوت و ترتیل و حفظ قرآن در صدر اسلام به عنوان وظایفی ارزشمند معمول بوده‌اند. امروز وظیفه‌ی ماست که این ارزش‌ها را زنده کنیم»1. به طور مشخص یکی از ویژگی های بارز این جلسات در حرمین مطهر ترتیل خوانی یک جزء قرآن در سطح بسیار قوی و مطلوب است که به نوبه ی خود می تواند سبب اشاعه این مهم در سطح جامعه شود.
معرفی قاریان برتر و تشویق قاریان جوان
طبیعتا یکی از شیوه های مهم جهت تشویق مردم برای روی آوردن به عادات مثبت اجتماعی، تقویت و معرفی نخبگان آن حوزه در اجتماع است. مراسم جزء خوانی در حرم مطهر رضوی و حرم حضرت معصومه سلام الله علیها طی سالهای اخیر همواره با حضور قاریان برتر بین المللی و قاریان جوان و برتر کشوری انجام شده است. محمد جواد اعلمی مسئول روابط عمومی جامعه قاریان در گفتگو با مشرق گفت: «در انتخاب قاریان حرم مطهر رضوی وسواس خاصی در نظر گرفته می شود و معمولا از قاریانی که مقام کشوری دارند برای حضور در این مراسم و تلاوت قرآن دعوت به عمل می آید.»
حضور در جمع و جزء خوانی
یکی از ویژگی های مهم مراسم جزء خوانی در حرمین مطهر حضور جمعی تعداد زیادی از مخاطبان در این مراسم است. فضای مطبوع و آرامش بخش حرم در کنار حضور قاریان برتر بین المللی و همچنین نظم و برقراری همه روزه¬ی جزء خوانی در این اماکن متبرکه خود مشوق عده زیادی از مخاطبان می شود و به نوبه خود می تواند سبب اقبال بیشتر توده های مردم به جزء خوانی قرآن کریم شود. خلیلی عضو کمیته مراسمات حرم حضرت معصومه سلام الله علیها در رابطه با جمعیت حضار شرکت کننده در مراسم جزء خوانی حرم حضرت معصومه در مصاحبه با خبرنگار مشرق گفت: « روزانه 6 الی 10 هزار نفر در مراسم جزء خوانی عمومی و حدود هزار تا دو هزار نفر نیز در جزء خوانی نوجوانان شرکت می کنند که به نسبت ایام مختلف این جمعیت تغییر می کند.» همچنین مهدی لسانی رئیس اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی در گفتگو با خبرنگار مشرق عنوان کرد: «در طول ماه مبارک رمضان جمعیتی بالغ بر دو میلیون نفر از مراسمات جزء خوانی و مراسمات مرتبط دیگر در حرم رضوی بهره می برند».
تاکید بر خواندن یک جزء قرآن در هر روز ماه مبارک
تاکید ویژه علما بر خواندن حداقل روزی یک جزء قرآن در ماه مبارک جهت الفت با قرآن بسیار سنت حسنه ای است. البته شاید این رویکرد حتی در غیر ماه مبارک نیز توصیه شده باشد مانند توصیه آیت الله قاضی که فرموده بودند: «بر شما باد به قرائت قرآن کریم در شب با صدای زیبا و غم انگیز، پس آن نوشیدنی و شراب مومنان است. تلاوت قرآن کمتر از یک جزء نباشد».2 و البته موارد متعدد دیگر که از حوصله ی این نوشتار خارج است. اما آنچه که در این رابطه حائز اهمیت است آن که این مراسمات جمعی به دلیل نظم و تاکید آن به خواندن یک جزء از قرآن کریم در یک ساعت مشخص از هر روز سبب تشویق مردمان جامعه به جزء خوانی قرآن کریم در طی ماه مبارک رمضان خواهد شد. در واقع قشر عظیمی از مخاطبان در حرمین مطهر از این برنامه بهره مند می شوند. و همچنین عدد بالایی نیز از طریق صدا و سیما و در محیط خانه به جزء خوانی می پردازند.
یک اتفاق تازه؛ جزء خوانی نوجوانان در حرمین مطهر
اما امسال اتفاق دیگری که با همکاری آستان قدس رضوی و شبکه کودک افتاده است ضبط مراسم جزء خوانی برای کودکان و نوجوانان بوده است. این حرکت البته به نظر می رسد در تشویق این گروه سنی به جزء خوانی قرآن کریم در ماه مبارک و انس هر چه بیشتر کودکان و نوجوانان با کلام وحی تاثیر ویژه ای داشته باشد. مهدی لسانی در این رابطه گفت: «امسال با همکاری شبکه کودک در ده روز آخر ماه شعبان برنامه¬ای با حضور قاریان نوجوان و حضار کودک و نوجوان با همکاری شبکه کودک تهیه شده است که در روزهای ماه مبارک رمضان به روی آنتن خواهد رفت.»
همچنین صادق فلاح پور مسئول دفتر معارف قرآن و عترت حرم حضرت معصومه سلام الله علیها عنوان کرد: «در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها سه برنامه بزرگ جزء خوانی قرآن کریم داریم که یکی از آنها چند سال پیش راه افتاده است و با حضور نوجوانان انجام می شود. هدف اصلی در این مراسم شناسایی نوجوانان و برنامه ریزی برای آنها است.می شوند.»
به نظر می رسد این تمرکز بر نوجوانان خود می تواند سبب انس بیشتر این گروه سنی با قرآن شود. این تمرکز که در سال های اخیر شکل گرفته است احتمالا یکی از مهمترین اتفاقات سالهای اخیر در مراسم جزء خوانی حرمین مطهر می باشد.
با توجه به موارد ذکر شده به نظر می رسد اگر انس با دو ثقل اکبر و اصغر وظیفه مسلم مسلمانان است؛ مراسم جزء خوانی قرآن در حرم های مطهر علاوه بر تمرکز بر انس با ثقل اکبر یعنی قرآن به دلیل بهره بردن از فضای معنوی و ملکوتی حرم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام و حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها خود منشا انس با اهل بیت نیز می باشد.
پی نوشت:
1- http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=19402
http://hozeh.tebyan.net/newindex.aspx/comment/index.aspx?pid=260382
این گزارش به طور مختصر به چهار زاویه مهم از این جریان فرهنگی پرداخته است.
زنده کردن رکن ترتیل خوانی در جهت انس با قرآن
رهبر انقلاب در پیامی به مناسبت افتتاح اولین دوره ی مسابقات بین المللی حفظ و قرائت قرآن کریم از اهمیت پرداخت به قرائت، ترتیل و حفظ قرآن کریم این گونه سخن گفته بودند: «می‌دانیم که تلاوت و ترتیل و حفظ قرآن در صدر اسلام به عنوان وظایفی ارزشمند معمول بوده‌اند. امروز وظیفه‌ی ماست که این ارزش‌ها را زنده کنیم»1. به طور مشخص یکی از ویژگی های بارز این جلسات در حرمین مطهر ترتیل خوانی یک جزء قرآن در سطح بسیار قوی و مطلوب است که به نوبه ی خود می تواند سبب اشاعه این مهم در سطح جامعه شود.
معرفی قاریان برتر و تشویق قاریان جوان
طبیعتا یکی از شیوه های مهم جهت تشویق مردم برای روی آوردن به عادات مثبت اجتماعی، تقویت و معرفی نخبگان آن حوزه در اجتماع است. مراسم جزء خوانی در حرم مطهر رضوی و حرم حضرت معصومه سلام الله علیها طی سالهای اخیر همواره با حضور قاریان برتر بین المللی و قاریان جوان و برتر کشوری انجام شده است. محمد جواد اعلمی مسئول روابط عمومی جامعه قاریان در گفتگو با مشرق گفت: «در انتخاب قاریان حرم مطهر رضوی وسواس خاصی در نظر گرفته می شود و معمولا از قاریانی که مقام کشوری دارند برای حضور در این مراسم و تلاوت قرآن دعوت به عمل می آید.»
حضور در جمع و جزء خوانی
یکی از ویژگی های مهم مراسم جزء خوانی در حرمین مطهر حضور جمعی تعداد زیادی از مخاطبان در این مراسم است. فضای مطبوع و آرامش بخش حرم در کنار حضور قاریان برتر بین المللی و همچنین نظم و برقراری همه روزه¬ی جزء خوانی در این اماکن متبرکه خود مشوق عده زیادی از مخاطبان می شود و به نوبه خود می تواند سبب اقبال بیشتر توده های مردم به جزء خوانی قرآن کریم شود. خلیلی عضو کمیته مراسمات حرم حضرت معصومه سلام الله علیها در رابطه با جمعیت حضار شرکت کننده در مراسم جزء خوانی حرم حضرت معصومه در مصاحبه با خبرنگار مشرق گفت: « روزانه 6 الی 10 هزار نفر در مراسم جزء خوانی عمومی و حدود هزار تا دو هزار نفر نیز در جزء خوانی نوجوانان شرکت می کنند که به نسبت ایام مختلف این جمعیت تغییر می کند.» همچنین مهدی لسانی رئیس اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی در گفتگو با خبرنگار مشرق عنوان کرد: «در طول ماه مبارک رمضان جمعیتی بالغ بر دو میلیون نفر از مراسمات جزء خوانی و مراسمات مرتبط دیگر در حرم رضوی بهره می برند».
تاکید بر خواندن یک جزء قرآن در هر روز ماه مبارک
تاکید ویژه علما بر خواندن حداقل روزی یک جزء قرآن در ماه مبارک جهت الفت با قرآن بسیار سنت حسنه ای است. البته شاید این رویکرد حتی در غیر ماه مبارک نیز توصیه شده باشد مانند توصیه آیت الله قاضی که فرموده بودند: «بر شما باد به قرائت قرآن کریم در شب با صدای زیبا و غم انگیز، پس آن نوشیدنی و شراب مومنان است. تلاوت قرآن کمتر از یک جزء نباشد».2 و البته موارد متعدد دیگر که از حوصله ی این نوشتار خارج است. اما آنچه که در این رابطه حائز اهمیت است آن که این مراسمات جمعی به دلیل نظم و تاکید آن به خواندن یک جزء از قرآن کریم در یک ساعت مشخص از هر روز سبب تشویق مردمان جامعه به جزء خوانی قرآن کریم در طی ماه مبارک رمضان خواهد شد. در واقع قشر عظیمی از مخاطبان در حرمین مطهر از این برنامه بهره مند می شوند. و همچنین عدد بالایی نیز از طریق صدا و سیما و در محیط خانه به جزء خوانی می پردازند.
یک اتفاق تازه؛ جزء خوانی نوجوانان در حرمین مطهر
اما امسال اتفاق دیگری که با همکاری آستان قدس رضوی و شبکه کودک افتاده است ضبط مراسم جزء خوانی برای کودکان و نوجوانان بوده است. این حرکت البته به نظر می رسد در تشویق این گروه سنی به جزء خوانی قرآن کریم در ماه مبارک و انس هر چه بیشتر کودکان و نوجوانان با کلام وحی تاثیر ویژه ای داشته باشد. مهدی لسانی در این رابطه گفت: «امسال با همکاری شبکه کودک در ده روز آخر ماه شعبان برنامه¬ای با حضور قاریان نوجوان و حضار کودک و نوجوان با همکاری شبکه کودک تهیه شده است که در روزهای ماه مبارک رمضان به روی آنتن خواهد رفت.»
همچنین صادق فلاح پور مسئول دفتر معارف قرآن و عترت حرم حضرت معصومه سلام الله علیها عنوان کرد: «در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها سه برنامه بزرگ جزء خوانی قرآن کریم داریم که یکی از آنها چند سال پیش راه افتاده است و با حضور نوجوانان انجام می شود. هدف اصلی در این مراسم شناسایی نوجوانان و برنامه ریزی برای آنها است.می شوند.»
به نظر می رسد این تمرکز بر نوجوانان خود می تواند سبب انس بیشتر این گروه سنی با قرآن شود. این تمرکز که در سال های اخیر شکل گرفته است احتمالا یکی از مهمترین اتفاقات سالهای اخیر در مراسم جزء خوانی حرمین مطهر می باشد.
با توجه به موارد ذکر شده به نظر می رسد اگر انس با دو ثقل اکبر و اصغر وظیفه مسلم مسلمانان است؛ مراسم جزء خوانی قرآن در حرم های مطهر علاوه بر تمرکز بر انس با ثقل اکبر یعنی قرآن به دلیل بهره بردن از فضای معنوی و ملکوتی حرم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام و حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها خود منشا انس با اهل بیت نیز می باشد.
پی نوشت:
1- http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=19402
http://hozeh.tebyan.net/newindex.aspx/comment/index.aspx?pid=260382
