گروه اقتصادی مشرق- اوایل سال 1388 و قبل از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری، اصلاح‌طلبان بحث توزیع رایگان سیب‌زمینی توسط دولت نهم را برجسته کرده و آن را نشانه تلاش احمدی‌نژاد برای خرید رای مردم عنوان کردند.

این در حالی بود که مسئولان دولت نهم در آن زمان علت توزیع رایگان سیب‌زمینی را تولید مازاد و جلوگیری از امحاء آن عنوان می‌کردند.

به عنوان مثال، «سیدمحمد موسوی» مدیرعامل وقت سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران تصمیم دولت را «بهنگام ، منطقی و عقلایی» و با هدف جلوگیری از امحای بیش از 300 هزار تن سیب زمینی تولیدی کشاورزان کشور دانست و گفت که بر اساس ابلاغیه هیات وزیران، سازمان تعاون روستایی اجازه داشت بخشی از سیب زمینی خریداری شده با قیمت تضمینی را به صورت رایگان در اختیار کمیته امداد و سازمان بهزیستی قرار دهد.

وی افزود: بر اساس این دستور 296 هزار تن سیب زمینی سالم با کمک مسئولان تمام استان ها و مشارکت کمیته امداد و سازمان بهزیستی به صورت رایگان دربین مددجویان توزیع شده است.

به گفته موسوی، این تصمیم هیات وزیران موجب شد افزون بر حمایت از تولیدکنندگان و حفظ درآمد سیب زمینی کاران و تنظیم بازار این محصول، از امحای محصول تولیدی نیز جلوگیری شود.

«مسعود میرکاظمی» وزیر وقت بازرگانی هم در این باره گفت:« از آنجا که تولید سیب زمینی مازاد بر مصرف بوده ، اگر آن را به شکل رایگان توزیع نمی کردیم؛ می‌ماند و فاسد می‌شد.»

«محمدرضا اسکندری» وزیر جهاد کشاورزی نیز با تایید توزیع رایگان سیب زمینی در مناطق مختلف کشور  علت آن را تولید مازاد این محصول ذکر کرد.

همچنین مدیرکل وقت حراست وزارت جهاد کشاورزی تصمیم دولت نهم برای توزیع رایگان سیب‌زمینی مازاد را به مراتب بهتر از امحای 300 هزار تن سیب زمینی مازاد در دولت اصلاحات طی سال‌های 79 تا 84 ارزیابی کرد و تلاش برخی گروه‌ها برای بزرگنمایی این مسئله را سیاسی دانست.

با وجود توضیحات مکرر مسئولان دولتی، این موضوع تا بعد از انتخابات نیز مورد توجه اصلاح‌طلبان و مخالفان دولت احمدی‌نژاد قرار داشت به طوری که حتی توزیع رایگان سیب‌زمینی دستمایه ادعای دروغین تقلب در انتخابات نیز قرار گرفت.

در آن مقطع، مخالفان دولت احمدی‌نژاد بارها توزیع رایگان سیب‌زمینی را اقدامی نابخردانه معرفی می‌کردند. از قضا اکثر آن افراد، امروز در دولت یازدهم مناصب دولتی گرفته‌اند یا در زمره حامیان دولت محسوب می شوند.

بنابراین بازخوانی مواضع آنها درباره توزیع رایگان سیب‌زمینی مازاد در دولت قبل و انطباق آن با مواضعشان نسبت به امحاء صدها تن سیب‌زمینی در دولت یازدهم قابل تامل است.

* با سیب‌زمینی نمی‌توان کشور را تحت کنترل خود درآورد

حسن روحانی که آن زمان رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت بود در این باره گفت: «شاید برخی‌ها تصور کنند که مردم ایران به سادگی فریب می‌خوردند و با هوچی‌بازی، نمایش‌های ساختگی و دروغ‌گویی می‌توان نظر افکار عمومی را به خود جلب کرد. اما من معتقدم که مردم ما ساده نیستند و هر چند که ممکن است در ظاهر ساکت باشند، اما با هوچی‌گری، جنگ روانی و وارد کردن اتهامات سنگین به شخصیت‌های نظام نمی‌توان آرای مردم را خرید. همانطور که مطمئنم با سیب‌زمینی و تراول چک هم نمی‌توان کشور را تحت کنترل خود درآورد».

روحانی در جایی دیگر نیز دوباره مسئله سیب‌زمینی را مورد انتقاد قرار داد. رئيس مرکز تحقيقات استراتژيک مجمع تشخيص مصلحت نظام تاکید کرد: «مردم ایران آگاه‌تر و فهیم‌تر از آن هستند که سیاست‌هایی نظیر توزیع تراول چک یا سیب‌زمینی رایگان بتواند رفتارهای انتخاباتی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد و کسانی که تصور می‌کنند با چنین اقداماتی می‌توانند جامعه را به سمت دیگری ببرند، آب در هاون می‌کوبند... امیدوارم اخباری که در این زمینه در رسانه‌ها منتشر شده نادرست و ناشی از اشتباه برداشت خبرنگاران باشد. هر چند که عدم تکذیب این اخبار این نگرانی را ایجاد می‌کند که نکند واقعاً برخی‌ها فکر می‌کنند با سیب‌زمینی می‌توان ملتی چون مردم ایران را تحت تاثیر قرار داد».


* توزیع سیب‌زمینی تاثیری در عزم ملی مردم ندارد

محمدباقر نوبخت دبیرکل حزب اعتدال و توسعه هم با انتقاد از اقدام دولت نهم در توزیع سیب‌زمینی گفت: امروز نه توزیع چک پول‌ها، نه توزیع سیب زمینی و نه توزیع با عجله و شتابزده 80 هزار تومان بین 5 میلیون نفر نمی تواند تاثیری در عزم ملی مردم بگذارد. من نمی‌دانم در حالی که 2 هفته تا انتخابات باقی مانده توزیع این 80 هزار تومان به بهانه سهام عدالت یعنی چه و اگر چنین اتفاقی در زمان اصلاحات اتفاق می‌افتاد آیا شورای نگهبان صلاحیت فرد را رد نمی‌کرد... بنده با شناختی که از میرحسین موسوی دارم، شهادت می‌دهم ایشان مرد صادقی است و قطعا فریب نمی‌دهد؛ کما اینکه امروز هم سیب زمینی و چک پول ندارد که بین مردم توزیع کند چون صداقت دارد و همین برایش کافیست».

نوبخت در جای دیگر نیز در این باره گفته بود: «امروز دیگر توزیع سیب زمینی و سهام عدالت، چک پول و توزیع با عجله 80 هزار تومان سود سهام عدالت نتیجه نمی‌دهد که البته اگر همین کارها را یک کاندیدای مجلس انجام می‌داد صلاحیت وی رد می‌شد. همین‌ها موجب شده تا رأی موسوی بالاتر برود».

* با کشتی سیب‌زمینی آوردند

مجید انصاری معاون پارلمانی دولت کنونی نیز از منتقدان توزیع رایگان سیب‌زمینی بود: «باید سوال کرد که آیا توهین به شعور ملت‌ ایران نیست که در آستانه انتخابات کشتی سیب زمینی وارد کشور می‌شود. آیا مردم ‌ایران را این قدر کوته فکر فرض کرده‌اند که فکر می‌کنند با این کارها می‌توانند برای خود با یک گونی سیب زمینی رای بخرند. آیا این ملت که ملت علی (ع) است که وقتی افرادی به دنبال اسب او می‌دویدند فرمود چرا ذلت را بر خود تحمیل می‌کنید».

* شرمنده شدم

«محمدرضا خبار» استاندار فعلی سمنان که در سال 1388 نماینده کاشمر در مجلس بود با اعتراض به روند توزیع سیب زمینی رایگان از سوی دولت احمدی‌نژاد گفت: «وقتی در مسیر مسافرت خودم مشاهده کردم که سیب‌زمینی مجانی بین مردم توزیع می‌کنند، شرمنده شدم که چرا اینگونه شان مردم را پایین می‌آورند.»

خباز در گفتگو با «پارلمان‌نیوز» گفت:«من از نیت توزیع‌کنندگان سیب زمینی آگاه نیستم، اما این سئوال را از دولت محترم دارم که چرا پارسال و سال قبل از آن بین مردم سیب زمینی مجانی توزیع نکردند.»

نماینده کاشمر تصریح کرد:«در حوزه انتخابیه خودم به چشم خودم دیدم که جلوی سازمان بهزیستی بین مردم سیب زمینی مجانی توزیع می‌کردند،ابتدا فکر کردم به افراد تحت پوشش بهزیستی سیب زمینی می‌دهند اما بعد متوجه شدم به همه مردم  سیب زمینی مجانی داده می‌شود.»

خباز با تاکید براینکه این روش مناسب و قابل دفاعی نیست گفت:«نباید با اینگونه اقدامات، برگزارکنندگان انتخابات، خود و انتخابات را زیر سئوال ببرند.»

* اگر سیب‌زمینی زیاده بوده باید صادر می‌کردید

«داریوش قنبری» سخنگوی فراکسیون اصلاح‌طلبان مجلس در سال 1388 هم که پیش از این ، در صحن علنی مجلس به طور رسمی به توزیع سیب زمینی رایگان از سوی دولت در شهرستانهای مختلف به عنوان اقدامی انتخاباتی اعتراض کرده بود، در مصاحبه ای گفت: «اگر سیب زمینی زیاد تولید شده، چرا دولت به فکر صادرات این محصول نیفتاده تا از این طریق کسری بودجه خود را نیز جبران کند.»
قنبری: اگر سیب زمینی زیاد تولید شده، چرا دولت به فکر صادرات این محصول یا توزیع آن با قیمت ارزانتر در میان همه مردم نیفتاده است.

وی افزود: چرا دولت با توزیعی نامناسب باید از صادرات سیب زمینی که می تواند برای آن درآمدزا نیز باشد و پول آن را صرف سرمایه گذاری برای دیگر کارها کند بی بهره بماند.

سخنگوی فراکسیون اقلیت مجلس با هشدار به دولت گفت: «دولت باید مواظب باشد انجام اینگونه رفتارها در آستانه انتخابات این شائبه را در بین افکار عمومی ایجاد می کند که اقدامات دولت (نظیر توزیع سیب زمینی رایگان) تنها در راستای جلب آرای مردم است.»

این نماینده مجلس تاکید کرد: «اگر خرید سیب زمینی تضمینی داشت و اکنون میزان خرید آن مازاد بر مصرف داخلی شده، می توان آن را صادر و سودآوری برای کشور ایجاد کرد یا قیمت را در بازار برای همه مردم تعدیل کنید که برای همه ارزان شود نه اینکه در برخی جاها مجانی توزیع کنید».

وی افزود:  در خبرهایی که به من رسیده دولت سیب زمینی را با قیمت 130 تومان خریداری کرده است. بهتر بود با قیمت 150 تومان در دسترس همه مردم قرار گرفت حال آنکه  الان در بازار هر کیلو سیب زمینی  حداقل 400، 500 تومان است اما در برخی شهرستان ها و حتی اطراف تهران آن را مجانی عرضه می کنند.»

* با توزیع سیب زمینی نمی‌شود مملکت را اداره کرد

مرتضی الویری از حامیان دولت یازدهم، که در انتخابات سال 1388 از مشاوران کروبی بود، در جایی گفته بود: «در چند روز اخیر بحث‌های جدی با صدا و سیما برسر امکان مناظره در تلویزیون داشتیم که مردم بدانند در‌این چهارسال چه اتفاقاتی در کشور افتاده است و بایستی بدانند که با پرداخت پول و توزیع سیب زمینی و از بین بردن منابع کشور نمی‌شود مملکت را اداره کرد و ‌این حق کاندیداها است که در تلویزیون حق و سهم ثابتی داشته باشند. ما باید حرکتی نو در کشور آغاز کنیم که ‌این حرکت همان "تغییر" است».

* عدالت با توزیع گونی سیب زمینی محقق نمی‌شود

غلامحسین کرباسچی که چند سالی بابت فساد اقتصادی در زندان بود و در سال 1388 دوباره به صحنه سیاست برگشته بود، درباره توزیع سیب‌زمینی گفته بود: «‌عدالت برای هیچ کسی شعار بدی نیست ولی نحوه اجرای آن باعث شد که دیگر معتبر نباشد. به عنوان مثال باید گفت که اگر تحقق عدالت با توزیع گونی سیب زمینی و کاسه آش باشد، عدات لکه دار می‌شود و بنابراین دیگر کسی جرأت نمی‌کند در جامعه چنین شعاری را مطرح کند».