هرچند وزارت بهداشت از تمامي دانشگاههاي علوم پزشکي درخواست کرده است، ترتيبي اتخاذ شود که ممنوعيت فروش اين گروه از داروها بدون نسخه به داروخانههاي تحت پوشش آن دانشگاهها ابلاغ شود، اما تاکنون هيچ تغيير خاصي صورت نگرفته و همچنان استامينوفن کدئين پرفروشترين دارو در کشور قرار است .
در کشورهاي پيشرفته دنيا، 300 قلم دارو در فهرست اقلام دارويي قرار دارد و در کشور ما به لحاظ برخي محدوديتها، اين داروها از 70 قلم تجاوز نميکند.
در کشور ما مهمترين داروهاي بدون نسخه شامل مسکنها، آنتيهيستامينها، داروهاي ضداحتقان و ضدسرفه است؛ در واقع، مسکنهايي که در ترکيب آنها مواد مخدر وجود دارد مانند استامينوفن کدئين و اکسپکتورانت کدئين ازجمله داروهايي هستند که درصورت مصرف خودسرانه و طولانيمدت منجر به اعتياد افراد ميشوند.
سرپرست بخش مراقبتهاي ويژه مسموميت بيمارستان لقمان در اين زمينه به ايرنا مي گويد: مسموميت کبدي و مشکلات کليوي از عوارض مصرف بيرويه و بدون نسخه داروي استامينوفن کدئين است و اگر بيش از 10گرم در روز مصرف شود، در کبد تجمع پيدا مي کند.
دکتر' شاهين شادنيا' مي افزايد: در واقع، کدئين يک ماده مخدر است که براي کاهش درد روي سيستم اعصاب مرکزي(مغز و طناب نخاعي) اثر مي کند و درد را تخفيف ميدهد.
وي با بيان اينکه اثرات ناشي از مصرف استامينوفن کدئين شامل يبوست، سرگيجه، خوابآلودگي، خشکي دهان، برافروختگي، سبکي سر، کاهش اشتها، تهوع، مشکل يا درد هنگام ادرار و تعرق است، اضافه مي کند: مصرف زياد اين دارو با توجه به کدئين آن، موجب اعتياد ميشود و حتي معتادان گاهي اوقات در روز 20عدد آن را يکجا ميخورند.
شادنيا ادامه مي دهد: مصرف استامينوفن کدئين براي افرادي که هنگام سردرد يا تب از آن استفاده کنند موجب اعتياد نميشود، اما در هر شرايطي اين دارو بايد با تجويز پزشک مصرف شود.
وي تصريح مي کند: هر چند ميزان موادمخدر استامينوفن کدئين در بازار ايران از 20ميلي گرم به 10ميلي گرم کاهش پيدا کرده و قرار است اين ميزان به کمتر از 10ميليگرم برسد تا عوارض کمتري براي مصرفکننده داشته باشد، ولي کارشناسان يکي از دلايل افزايش اين نوع اعتياد را دردسترسبودن انواع مسکنها ميدانند به طوري که اکنون در کشور ما هر شخصي ميتواند بهراحتي و بدون نسخه پزشک به انواع مسکنها دسترسي داشته باشد.
سرپرست بخش مراقبتهاي ويژه مسموميت بيمارستان لقمان مي گويد: مصرف داروهاي مسکن و خوابآور داراي آثار و عوارض مخربي است که معمولاً تا چند ساعت باقي ميمانند و موجب تغييرات رفتاري يا رواني مي شود.
شادنيا ، پرخاشگري، اختلالات درکي، اختلال قضاوت، رخوت، خوابآلودگي، شلشدن عضلات، بههمخوردن تعادل و اختلال عملکرد شغلي و اجتماعي را از عوارض مصرف استامينوفن کدئين عنوان کرد.
دکتر' مجتبي صفا' داروساز نيز به خبرنگار ايرنا مي گويد: مصرف زياد استامينوفن کدئين با توجه به کدئين آن، موجب اعتياد مي شود و معتادان گاهي اوقات در روز 20عدد آن را يکجا مي خورند.
وي با بيان اينکه مصرف استامينوفن کدئين براي افرادي که ممکن است هنگام سردرد يا تب از آن استفاده کنند، موجب اعتياد نمي شود، مي افزايد: در اين مواقع نيز دارو بايد با تجويز پزشک مصرف شود.
صفا تصريح مي کند: ميزان مواد مخدر اين دارو در بازار ايران از 20ميلي گرم به 10ميلي گرم کاهش پيدا کرده، و قرار است اين ميزان به کمتر از 10ميلي گرم هم برسد تا عوارض کمتري براي مصرفکننده داشته باشد.
' حسن امامي رضوي ' معاون درمان وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکي نيز در گفت و گو با خبرنگار ايرنا مي گويد: مصرف بالاي داروهاي مسکن و ضد درد درميان مردم افزايش يافته است و از آنجا که اين داروها اعتيادآور و داراي عوارضي سوء بر بيماران هستند، جمع آوري و کنترل مصرف آن در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته است.
وي مي افزايد: اکنون بحث جمع آوري داروي استامينوفن کدئين به صورت جدي مطرح شده و قرار است که فقط داروي استامينوفن ساده بيشتر توزيع شود.
امامي رضوي اضافه مي کند: اعتياد آور بودن داروهاي مسکن و افزايش مقاومت بدن نسبت به اثرات درماني اين داروها در کنار موضوعاتي همچون احتمال شيوع بيماريهاي افسردگي در اين بيماران موجب شده است تا طبق دستورالعملي جديد، مصرف اين داروها جز اقلام داروهاي نسخهاي و با تجويز پزشک قرار گيرد.
بر اساس آمارهاي موجود معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، هر فرد در کشور 15درصد داروها را بدون تجويز پزشک مصرف مي کند که قرص استامينوفن کدئين پرمصرف ترين و پرفروش ترين دارو در کشور است .