در این عمارت با «لوان جاگارین»، سفیر و وزیر مختار دولت فدراسیون روسیه در ایران که فارسی را به صورتی سلیس صحبت می‌کرد به گفتگو نشستیم. ملاقاتی که در آن جاگارین بر علاقه‌مندی و تلاش روسیه برای توسعه روابط دوجانبه تا نقش پراهمیت ایران در حل بحران‌های منطقه خاورمیانه، تغییر محسوس سیاست سعودی‌ها طی چندماه اخیر و همکاری‌های هسته‌ای و نظامی دو کشور تأکید کرد. مشروح این مصاحبه در ادامه ارائه شده است:
*: در ابتدا می‌خواهم از موضوع هسته‌ای 12 ساله ایران و جمعبندی که ماه پیش حاصل شد آغاز کنم و اینکه قرار است در آینده گشایشی در این مسأله و جوانب آن حاصل شود، خاصه مقرر شده است که برخی همکاری‌های خاص بین دو کشور ایران و روسیه صورت بگیرد، در مورد اعمال تغییراتی در تأسیسات هسته‌ای ایران همچنین توسعه نیروگاه بوشهر؛ از زبان یک مقام روس، نگرش مسکو به این توافق و رویکرد آن برای ادامه این مسیر چگونه است؟ با توجه به این نکته که روسیه قرار است به عنوان یکی از شرکای اصلی ایران، درباره اعمال تغییراتی در تأسیسات هسته‌ای با ما همکاری کند.
جاگارین: ما خیلی خوشحال هستیم که این موضوع نهایتا حل شد و این قرارداد یا آنچه در وین حاصل شد و نمی‌دانم که چه عنوان دیگری بتوان برای آن گذاشت، امضا گردید. ما هم‌اکنون وارد مرحله دیگری که اجرای (توافق) است، شده‌ایم، این مرحله آسان نیست. این مرحله هرچند آسان نیست اما باید این نکته را بیان کرد که طرف روسی طی این سال‌ها تلاش زیادی کرده است تا به نتیجه رسید، چه در چارچوب رایزنی‌های دوجانبه با دوستان ایرانی خود و یا با کشورهای دیگر همچون چین و دولت‌های غربی از جمله ایالات متحده آمریکا. این یک نتیجه خیلی خوب از کار ما و شما (مشترک) است و بسیار ثمربخش و مفید بود. ما از تلاش‌های دوستان ایرانی، دوستان چینی و تلاش‌های شرکای غربی‌مان خیلی خوشحال هستیم. این نتیجه یک کار مشترک بود.
در ادامه ما تلاش خواهیم کرد تا از طریق هماهنگی با سایر کشورها این توافق اجرایی شود. البته همانطور که عرض کردم کار آسانی نیست. همانطور که اشاره کردید، روسیه در مورد نیروگاه بوشهر در حال همکاری با ایران است. هیئت‌های دوجانبه در حال رفت‌وآمد و رایزنی هستند. روز جمعه روز پیش نیز یک محموله سوخت نیروگاه بوشهر از شهر نووسیبریسک به ایران رسید. ما در سال 2014 قراردادی را با ایران برای همکاری در ساخت راکتورهای 2 و 3 نیروگاه بوشهر منعقد کردیم. طی دیدار اخیری که جناب آقای روحانی طی اجلاس اوفا با آقای پوتین داشتند، ایشان تأکید کردند که آمادگی داریم تا قراردادی را برای ساخت واحدهای نیروگاهی 4 و 5 امضا کنیم. همچنین زمانی که آقای لاوروف روز دوشنبه گذشته با دکتر ظریف در مسکو دیدار داشتند، بار دیگر بر آمادگی طرف روس تأکید کردند. ما آمادگی کامل برای همکاری داریم و تجارب ما در این حوزه می‌تواند خیلی ثمربخش باشد.
بنده خودم نیز چندین مرتبه از سایت بوشهر بازدید کردم و با متخصصان روسی و ایرانی گفتگو داشتم. البته باید بگویم که با متخصصین ایرانی فقط به زبان روسی صحبت کردم، زیرا دوره‌های آموزشی خود را در روسیه گذرانده و به این زبان مسلط هستند. متخصصان ایرانی بسیار مجرب، کارا و عالی هستند و من شکی ندارم که براساس همکاری‌های که هم‌اکنون بین دو کشور شکل گرفته است، دورنمای خوب و روشنی برای آینده داریم.
ما در تهران نیز با مسئولان ارشد سازمان انرژی اتمی ایران درتماس هستیم، خاصه با جناب کمالوندی و اگر مشکلی پیش بیاید، تلفنی تماس می‌گیریم، حتی با مسکو تماس می‌گیریم و تلاش می‌کنیم تا مسائل را حل کنیم. ما دید خیلی مثبتی در این حوزه داریم.
اما آنچه مربوط به 2 پروژه‌ای که در حال همکاری با دوستان ایرانی خود هستیم و به آن ادامه خواهیم داد، یکی سایت فردو و تولید ایزوتوپ‌های پایدار است و دیگری انتقال اورانیوم غنی‌شده تا سطح 3.67 درصد به روسیه و در مقابل ارائه اورانیوم طبیعی به ایران است. ما در حال همکاری و مذاکره در این موضوع هستیم. رفت‌و‌آمدها شروع شده و ادامه خواهد یافت. شرکت روس‌اتم و همتایان ایرانی خود تماس مستقیمی دارند و مشکلی در این موضوع دیده نمی‌شود.
*: در پروژه مدرن‌سازی راکتور اراک روسیه مشارکت خاصی ندارد؟
جاگارین: در راکتور اراک، یک پروژه چند جانبه وجود دارد. ما هم‌اکنون خیلی درگیر دو پروژه‌ای هستیم که پیشتر ذکر کردم. در فردو و تبادل اورانیوم غنی‌شده با اورانیوم طبیعی. این دو کار برای ما امر سهل و آسانی نیست. هم از نظر مالی و هم از نظر فنی، اما اگر این موضوع (اراک) هم مطرح شود می‌توان آن را پیگیری کرد و یک پروسه دیگری خواهد داشت.
*: در صحبت‌های خود به یک نکته اشاره کردید، اینکه اجرای توافق کار آسانی نیست؟ از نظر شما کجای این مسیرِ پیش‌رو (پس از توافق) ممکن است کمی دشوار باشد؟
جاگارین: ما از بحث‌هایی که در کنگره آمریکا جریان دارد خیلی نگران هستیم. چون جمهوری‌خواهان سرسختانه مخالف تصویب این توافق هستند. در بین دموکرات‌ها هم برخی‌ها از این توافق حمایت کرده و برخی از آن‌ها دچار شک و تردید هستند. ما باید تمام مخالفان این قرارداد را متقاعد کنیم که این امر به نفع ثبات در منطقه است، به نفع امنیت تمامی کشورهای منطقه است. به ویژه اسرائیل، زیرا اسرائیل نباید از این توافق نگران باشد. من فکر می‌کنم که ایران برای هیچ کشوری تهدید نیست. روز گذشته نیز جناب آقای روحانی این مطلب را عنوان کردند، اینکه ایران قوی به نفع ثبات منطقه است و دشمن اصلی این منطقه تروریسم است که در وهله اول داعش است. ما باید با یکدیگر متحد باشیم چه کشورهای غربی و چه کشورهای منطقه.
*: در مورد ماجرای کنگره آمریکا، حدس یا پیش‌بینی خاصی از سرانجام آن دارید؟
جاگارین: من دوست ندارم که پیش‌بینی انجام دهم. اما باید گفت که مقاومت (در بین اعضای کنگره) در برابر این توافق خیلی شدید است و با استفاده از بهانه‌های مختلف به دنبال این هستند که مانع از نهایی شدن این توافق شوند. احتمال زیادی وجود دارد که اوباما مجبور شود از حق وتوی خود استفاده کند. ولی اینکه بتواند از این مرحله عبور کند یا خیر، هنوز معلوم نیست. من خیلی امیداورم که عقل سلیم پیروز شود.
*: شما در توضیح برخی مخالفت‌های درونی آمریکا با توافق، نامی هم از اسرائیل بردید، آیا به نظرتان اسرائیل ممکن است از عوامل مؤثر در مخالفت‌های داخلی آمریکایی‌ها با توافق باشد و یا طی سال‌های آتی مشکلاتی را بر سر راه اجرای این توافق ایجاد کند؟
جاگارین: این موضوع از کسی پوشیده نیست که اسرائیل به طور سرسخانه‌ای مخالف این قرارداد است. من شنیده‌ام که رئیس اسرائیل برعکس نمی‌خواهد که سیاست‌های کابینه نتانیاهو در این حوزه به این شکل ادامه یابد و مشکلی را در روابط اسرائیل و دولت رئیس جمهوری اوباما ایجاد کند. اما دریغا که اسرائیل مخالف این توافق است. من فکر می‌کنم که این توافق به نفع اسرائیل و تمامی کشورهای منطقه است. هیچ کسی نباید با آن مخالفت کند.
*: در مورد بعد دیگری از روابط دوجانبه ایران و روسیه، پیش از توافق ماه پیش، و طی یک سال اخیر، خاصه پس از آنکه روسیه با تحریم‌های اروپایی مواجه شد، علاقه‌مندی برای تقویت روابط اقتصادی بیشتر شد، از جمله آن‌ها مبادلات کالاهای کشاورزی و نفتی بود. آخرین وضعیت این مبادلات، توافقات و یا گفتگوهای جاری طرفین در این حوزه چگونه است؟
جاگارین: در مورد نفت، تا حالا موفق نشده‌ایم، زیرا مشکلاتی جدی وجود دارد. هم مشکلات مالی و هم مشکلات فنی. ولی همچنان در حال تلاش هستیم، هم از طرف روسی و هم از طرف ایرانی و این موضوع همیشه در دستور کار ملاقات‌های دوجانبه وجود دارد. این موضوع در نشست اوفا از سوی رؤسای جمهوری دو کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت، همچنین در سفر دکتر ظریف به مسکو، وزرای خارجه دو کشور در این موضوع گفتگو کردند. اما من نمی خواهم وارد جزئیات شوم، زیرا موضوع بسیار حساسی است.
*: طبق گفته شما، هرچند این موضوع در دست پیگری است اما هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده است.
جاگارین: هنوز به نتیجه نرسیده است، اما من امیدوارم که به نتیجه می‌رسیم. زیرا طرف ایرانی نظر خود را مطرح می‌کند و طرف روس نیز نظر خود را مطرح می‌کند. ما باید یک راه‌حل را پیدا کنیم. و البته تمایل متقابل را در نظر داشته باشیم. من در این زمینه امیدوارم.
اما در مورد آنچه مربوط به واردات محصولات کشاورزی از ایران به روسیه است، این امر در حال انجام است. من روز گذشته از استان یزد بازدید کردم و با تجار یزدی ملاقاتی داشتم. در مورد روابط دوجانبه، من توجه خاصی به یک نکته بسیار جالب و مهم دارم و آن ارتباط مستقیم بین استان‌های جمهوری اسلامی ایران و استان‌ها و جمهوری‌های خودمختار فدراسیون روسیه است. در حال حاضر استان آستاراخان از یک طرف و استان‌های مازندران و گیلان از طرف دیگر خیلی فعال بوده و رفت و آمدها بین طرفین خیلی زیاد شده است. برای مثال آقای جلودار، استاندار محترم مازندران از آستاراخان بازدید کردند و انتظار می‌رود که استاندار آستاراخان نیز به زودی از ایران بازدید کند. همچنین قرار است رئیس جمهوری خودمختار داغستان از گیلان بازدیدی داشته باشد. از طرف دیگر نیز جمهوری تاتارستان و استان آذربایجان غربی روابط خیلی عالی و ممتازی با یکدیگر دارند. چندماه پیش بود که رئیس جمهوری تاتارستان، آقای مینیخانوف هم به تهران آمد و پس از آن از استان آذربایجان غربی بازدید کردند.
همچنین باید اشاره کنم که شهر سنت‌پترزبورگ، خواهرخوانده شهر اصفهان است، خود من چند روز پیش به اصفهان رفتم و با شهردار جدید اصفهان ملاقات داشتم. قرار شد سال آینده آقای ولادیر، استاندار سنت‌پترزبورگ به اصفهان سفر کند. رفت و آمدهای مقامات و مسئولین بین طرفین زیاد و قابل توجه است و در حاشیه آن هم تبادل کالا نیز انجام می‌شود.
ما (روسیه) به واردات آبزیان و میگو از ایران نیاز داریم. چون می‌دانید یکسری تحریم‌هایی وجود دارد که مانع از واردات مواد غذایی از آمریکا، اروپا، کانادا و برخی کشورهای دیگر به روسیه می‌شود و امیدواریم که ایران بتواند بخشی از کمبودی که ایجاد شده است را تأمین کند.
*: آمار خاصی از اقلام وارد شده کشاورزی و دامی از ایران به روسیه وجود دارد؟
جاگارین: من الان آمار حجم تبادلات کالاها بین طرفین را همراه دارم. برای مثال، سال گذشته، یعنی سال 2014 را اگر با سال 2013 مقایسه کنیم، حجم تبادل کالا بین ایران و روسیه به میزان 5.1 درصد افزایش داشته و به مبلغ 1.67 میلیارد دلار رسیده است. از جمله می‌توان گفت که صادرات روسیه به ایران به مبلغ یک میلیارد و 320 میلیون دلار و صادرات ایران به روسیه به 355 میلیون دلار رسیده است. ما نیازمند واردات مواد غذایی و کشاورزی از ایران هستیم.
روسیه چوب، ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد فلزی، و محصولات شیمیایی از جمله کود شیمیایی همچنین مواد غذایی به ایران صادر می‌کند. ایران نیز در مقابل مواد غذایی، محصولات کشاورزی، شیمیایی، پتروشیمی و تجهیزات و وسایل نقلیه به روسیه صادر می‌کند.
*: همانگونه که اشاره کردید، روابط دو کشور در بسیاری از حوزه‌ها در حال گسترش است. اما در بخش دفاعی و نظامی خبر تازه‌ای وجود دارد؟ در چند روز اخیر برخی مقامات نظامی اعلام کردند که قرار است طی چند روز آتی قرارداد متمم نسخه به‌روز شده اس-300 امضا شود.
جاگارین: من خیلی امیدوارم که این قرارداد منعقد شود. چون رفت‌و‌آمدها و نشست‌های طرفین در این مورد افزایش یافته است. من شاهد این رفت‌و‌آمدها هستم. و به زودی در روسیه یک نمایشگاه هوایی با نام ماکس2015 برگزار می‌شود. در این نمایشگاه یک هیئت از وزارت دفاع ایران شرکت خواهد کرد و چند شرکت ایرانی حضور خواهند داشت.
*: پس احتمالا توافق در آنجا امضا خواهد شد؟
جاگارین: من خیلی امیدوار هستم. ما خیلی تلاش می‌کنیم، از سوی هر دو طرف اراده‌ای راسخ وجود دارد. البته غیر از این هیئت نظامی، جناب سورنا ستاری معاون محترم ریاست جمهوری ایران در امور فناوری هم به روسیه سفر خواهند داشت و با آقای روگوزین، معاون نخست‌وزیر روسیه و سایر مسئولان دولت روسیه ملاقات خواهند داشت. آقای ستاری یک شخصیت برجسته و با تجربه هستند و به گسترش همکاری‌های دوجانبه با روسیه علاقه‌مند هستند. امیدوارم که سفر ایشان موفقیت‌آمیز باشد.
*: در مورد قراداد اس-300، گفته شده این یک نسخه به‌روز شده خواهد بود، این به‌روز شده معنای خاصی دارد، یعنی کد و یا نوع خاصی است؟
جاگارین: من چون دیپلمات هستم ترجیح می‌دهم تا خود متخصصان در مورد جزئیات فنی آن با یکدیگر صحبت کنند. از یک طرف وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران و از طرف دیگر وزارت دفاع روسیه و سرویس فدرال همکاری‌های فنی- نظامی با یکدیگر نشست‌هایی دارند. من فکر می‌کنم که یک زبان مشترک را حتما پیدا خواهند کرد.
*: طی چند روز اخیر، غیر از موضوع اس-300، بحث ارائه پیشنهاد یا اعلام نیاز اولیه ایران در مورد جنگنده‌ها/جت‌های جنگی به روسیه مطرح شده است. در مورد این موضوع اطلاع خاصی دارید؟
جاگارین: من اطلاع رسمی ندارم. ولی شما می‌دانید که محدودیت‌هایی وجود دارد. و این محدودیت بین‌المللی از سوی شورای امنیت سازمان ملل اعمال شده است و روسیه این محدودیت را رعایت می‌کند. آنچه خارج از این محدودیت باشد، روسیه با آن درخواست موافقت می‌کند و مشکلی در آن نمی‌بیند، منتها با رعایت تعهدات بین‌المللی روسیه. اما نکته دوم این است که روسیه آنچه را که مربوط به تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده و اتحادیه اروپا باشد را غیرقانونی می‌داند، چون هر نوع از تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی است و آن را به رسمیت نمی‌شناسیم، قبول نمی‌کنیم و رعایت نمی‌کنیم. چه بر ضد ایران باشد و چه بر ضد روسیه.
*: با این حساب، به نظر شما، در مورد اس-300، اگر مخالفتی هم با آن صورت می‌گیرد، عملا مخالفتی غیرقانونی است؟
جاگارین: آن زمانی که این تصمیم در مورد اس-300 گرفته شد، از سوی آقای پوتین، رئیس جمهوری روسیه اتخاذ شد. آقای پوتین در مورد این موضوعات به‌طور مفصل صحبت کرده است. الان باید روبه‌جلو حرکت کرد و هرچه را که پیشتر رخ داده است، پشت سر گذاشته و باید به آینده توجه کرد.
*: کمی از فضای روابط دوجانبه فراتر رویم و به موضوعات منطقه‌ای بپردازیم. در خاورمیانه چند بحران وجود دارد که تا حدی به هم گره خورده‌اند. بحران سوریه، بحران عراق و بحران یمن، و در این میان برخی کشورها و نقش‌آفرینان منطقه‌ای وجود دارند که شاید بدون دخالتی مستقیم موضعی را اتخاذ کرده‌اند، اما برخی از دیگر کشورها هستند که عملا با استفاده از تانک، جنگنده و بمباران وارد میدان نبرد شده‌اند. موضع روسیه - به عنوان کشوری دارای حق وتو و دولتی که جایگاهی بین‌المللی دارد و در خاورمیانه نیز دی‌نفع است - در قبال این بحران‌های درهم تنیده را چگونه توصیف می‌کنید؟ و برای آن چه راه‌حلی ارائه می‌کند؟
جاگارین: از بحران سوریه آغاز کنیم. طی بیش از چهار سال اخیر، می‌توان گفت که موضع روسیه و ایران یکسان بوده است. ما طی این مدت همکاری خیلی نزدیک و فشرده‌ای داشته‌ایم، داریم و امیدوارم که خواهیم داشت. من فکر می‌کنم که هماهنگی و همکاری نزدیک ایران و روسیه به این امر کمک کرده است تا حال حاضر، بشار اسد، رئیس جمهوری قانونی سوریه، بر سر قدرت باقی بماند. ما مخالف هرگونه مداخله خارجی در امور داخلی سوریه هستیم. ما طرفدار راه‌حل سیاسی هستیم و از تلاش‌های آقای دمیستورا حمایت می‌کنیم و امیدواریم که تلاش‌های وی و برخی کشورهای منطقه به حل بحران کمک کند. ایران هم یک طرح برای حل و فصل سیاسی و مسالمت‌آمیز این مسأله دارد. جمهوری اسلامی ایران باید این طرح را با دوستان سوری هماهنگ کند.
روسیه تلاش دارد تا نشستی را با مشارکت معارضان سوری برگزار کند. این موضوع در نشست سه‌جانبه‌ای که در تاریخ سوم ماه اوت با مشارکت جان کری، عادل الجبیر و سرگئی لاوروف، وزرای خارجه آمریکا، عربستان و روسیه در دوحه برگزار شد، در مرکز توجه قرار داشت. روز چهارم ماه اوت بود که آقای بوگدانوف، معاون آقای لاوروف به تهران آمد و با آقای امیرعبداللهیان دیدار داشتند و به طور مفصل نتایج این مذاکرات سه‌جانبه را به ایشان اطلاع دادند. اما این ملاقات سه‌جانبه به این معنا نیست که تنها این سه کشور هستند که باید موضوع سوریه را حل کنند. ما طرفدار این هستیم که ترک‌ها، اردنی‌ها، قطری‌ها نیز شرکت کنند. البته طبیعتا بدون حضور ایران نمی‌توان هیچ مناقشه منطقه‌ای را حل و فصل کرد. ایران باید همواره در چنین نشست‌های شرکت کرده و حضور داشته باشد. ما نقش ایران را مثبت ارزیابی می‌کنیم.
*: برخی کشورها و طرف‌ها مانند ایران، و یا نماینده سازمان ملل در امور سوریه، طرح و ایده‌ای برای حل بحران سوریه دارند که می‌توان آن را به صورت علنی بیان کرد با استدلال و منطق از آن دفاع کرد. اما به نظر می‌رسد که برخی کشورهای منطقه حتی چنین ایده‌هایی را به شکل اولیه و مبتدی که بتوان به صورت علنی از آن سخن بگویند نیز ندارند و جز با تحقق خواسته خود، حتی اگر با استفاده از زور باشد، کوتاه نمی‌آیند. در مقابل اینگونه کشورها چه واکنشی می‌توان نشان داد؟
جاگارین: ما باید اعتراف بکنیم که منافع روسیه و ایران با منافع برخی کشورهای منطقه و خارج از منطقه در برخی شرایط متفاوت بوده و از هم فاصله دارند. اما این به معنای عدم همکاری نیست، بلکه باید تلاش کنیم که منافع را نزدیک‌تر کنیم. برای مثال عربستان در این اواخر خود قربانی تروریسم شده است. اگر به خاطر داشته باشیم اخیرا حداقل دو انفجار در مساجد این کشور رخ داده است و آن‌ها نیز همانطور که ما فهمیدم به مبارزه با تروریسم علاقه دارند. چنانچه، بعضی‌ها شاید در این باره شک و تردید داشته باشند، اما ما می‌بینیم که عربستان تلاش دارد و تمایل دارد و چرا نباید با عربستان همکاری کرد؟
*: یک سئوال در مورد کشورتان روسیه دارم. آیا مسکو غیر از رویکرد کلی همکاری و دیالوگ برای دستیابی به یک راه حل معقول و میانه، طرح خاص و مدونی برای حل بحران سوریه دارد؟
جاگارین: ما به دنبال این هستیم که ببینیم ایران و سوریه چه طرح خاصی را می‌توانند آماده کنند. برای ما خیلی جالب است. زیرا کلیت آن را می‌دانیم که از چهار بند برخوردار است. اما باید جزئیات آن را بررسی کرد. طبیعتا اگر مورد قبول سوری‌ها بود ما از آن حمایت خواهیم کرد. ولی اگر دست بسته بشینیم و هیچ کاری نکنیم، این فاجعه عمیق‌تر خواهد شد. وضعیت اروپا را ببینید، مهاجران به سمت آنجا سرازیر شده‌اند که بسیاری از آن‌ها از سوریه و عراق همچنین از افغانستان هستند.
*: یک پرسش در مورد ارزیابی شما از عربستان دارم. طی مدت اخیر حس می‌شود که موضع عربستان طی یکی دو ماه اخیر کمی تغییر کرده است و حاضر شده است که گفتگوهایی را انجام دهد. شما نیز چنین ارزیابی دارید؟
جاگارین: ما نیز چنین تغییری را حس می‌کنیم. اگر چنین چیزی را حس نمی‌کردیم این ملاقات سه‌جانبه در قطر برگزار نمی‌شد. به خصوص وقتی که وزیر دفاع عربستان، آقای محمد بن سلمان به سنت‌پترزبورگ رفت و یک دیدار خوب با آقای پوتین داشت. ما حس می‌کنیم که عربستان هم در زمینه مبارزه با تروریسم اراده دارد و از این فرصت حتما باید استفاده کرد.
*: حدس نمی‌زنید که چون خود عربستان از سوی تروریست‌ها هدف قرار گرفته است، ضرورت این مبارزه را حس کرده باشد؟ یا اینکه ممکن است که عوامل دیگری دخیل بوده باشند؟
جاگارین: ما حس می‌کنیم عربستان از این بابت که خود قربانی تروریسم شده است، ممکن است بر افزایش اراده آن‌ها برای مبارزه با تروریسم تأثیر گذاشته است.
*: در مورد ترکیه، این کشور هم در نسبت با ایران و هم به نظر می‌رسد که در نسبت با روسیه حالتی تناقض‌آمیز دارد. از یک طرف روابط گسترده اقتصادی و تجاری با ایران دارد ولی در موضوعاتی مانند عراق و سوریه موضع آن با ایران بسیار تضاد دارد. در مورد رابطه ترکیه و روسیه هم این برداشت وجود دارد. از یک طرف دستکم یک فرصت بزرگ برای توسعه روابط اقتصادی است، اما از طرف گزارش‌های متعددی وجود دارد که این کشور مجرای انتقال تروریست‌های افراطی از قفقاز به سوریه و عراق و بالعکس است، یعنی پس از مدتها جنگ‌افروزی در سوریه و عراق و ورزیده شدن دوباره به قفقاز منتقل می‌شوند. تناقضی اینچنین وجود دارد، ترکیه آنچنان ارزش اقتصادی دارد که نمی‌شود این روابط را کاهش داد اما از طرف دیگر شاهد چنین سیاست‌هایی هستیم. شما نیز چنین تناقضی را مشاهده می‌کنید؟
جاگارین: ترکیه در وهله اول یک شریک برای روسیه در ابعاد تجاری و اقتصادی است. ترک‌ها به تحریم‌های یکجانبه اروپا و آمریکا نپیوستند. ما از این تصمیم دولت اردوغان خیلی خوشحال هستیم و از آن سپاسگزاریم. همچنین روابط سیاسی ما و ترکیه در سطحی عالی است و رفت‌و‌آمدهای زیادی بین طرفین برقرار است. ولی این بدین معنا نیست که اختلاف‌نظر نداریم. برای مثال در خصوص سوریه چندین بار بیان کرده‌ایم و از کسی پنهان نیست که ما مانند شما با ترکیه اختلاف نظر داریم. اما همانطور که پیشتر گفتم به این معنا نیست که نباید گفتگو و دیالوگی داشته باشیم، بلکه حتما باید با ترک‌ها بنشینم و از طریق گفتگو تلاش کنیم دیدگاه‌ها به هم نزدیک‌تر شوند. مانند آنچه طرف ایرانی انجام می‌دهد و رفت و آمدها ادامه دارد. پیشتر اردوغان به تهران آمد و مقامات عالی‌رتبه ایرانی به ترکیه می‌روند.
ولی خوب شاهد این هستیم که ترکیه نظر خاصی به موضوع تاتارهای کریمه دارد و موجب می‌شود که در اینباره نتوانیم با آن به توافق برسیم. چندی پیش بود که در آنکارا کنگره تاتارهای کریمه برگزار شد. ولی یکبار دیگر باید بگویم که ترکیه برای روسیه یک کشور دوست است و تلاش داریم روابط خود را با این کشور گسترش دهیم.
*: یک سئوال در مورد بخش‌هایی از جغرافیای روسیه، و به طور خاص قفقاز شمالی دارم. پیشتر چند منطقه در خاورمیانه و شمال آفریقا وجود داشت که حداقل زمینه بروز گروه‌های افراطی را مهیا می‌کرد. قفقاز شمالی یکی از نواحی بود، در یک مقطع زمانی اینگونه به نظر می‌رسید که روسیه توانسته این منطقه را کنترل و دستکم جلوی گسترش این موج را بگیرد. اما طی سال‌های اخیر گزارش‌های منتشر شده از عراق و سوریه حاکی از این است که بخش مهمی از سردمداران نبردهای میدانی و عناصر خط‌شکن گروه‌های تروریستی کسانی هستند که از قفقاز برخواسته‌اند. با توجه به این نکته، وضعیت قفقاز را چگونه توصیف می‌کنید؟ آیا شبکه‌ها و اقداماتشان همچنان تداوم دارند؟
جاگارین: ما شنیده‌ایم که یک عده‌ای از شهروندان روسیه در عراق و سوریه در حال نبرد علیه دولت بشار اسد و دولت مرکزی عراق هستند. اینگونه افراد فقط از قفقاز شمالی نیستند و از دیگر مناطق همچون آسیای مرکزی هم هستند و ممکن است بعدا به منطقه قفقاز شمالی برگردند. ما گاهی اوقات اخباری را دریافت می‌کنیم که در برخی جمهوری‌های خودمختار این منطقه حملاتی تروریستی انجام می‌شود. ما به سختی در حال مبارزه با آن‌ها هستیم و در این مورد با کشورهای دیگر همکاری‌هایی را در ابعاد امنیتی داریم. این امر یک خطر جدی است، لذا جا دارد و لازم است که همکاری‌های ما با کشورهای منطقه در این مسأله مستحکم‌تر شود. برای مثال در داغستان گاهی اوقات شاهد هستیم که تروریست‌ها حضور دارند، یا در جمهوری کاباردین-بالکار برخی اوقات چنین وضعیتی پیش می‌آید. اما نیروهای امنیتی روسیه همیشه بیدار و آماده‌باش هستند و مانع آن‌ها می‌شوند. مبارزه ما ضد تروریسم چه در داخل خاک روسیه و چه در خارج از خاک این کشور با همکاری تمامی کشورهای ذیربط ادامه خواهد داشت.
*: یکی از موضوعاتی که طی یکسال و اندی اخیر به صورت مرتب در رسانه‌ها مطرح شده است، بحران اوکراین و وضعیت منطقه دونباس (لوهانسک و دونتسک) و تحریم‌هایی است که غرب علیه روسیه اعمال کرده است. حدود دو هفته پیش نیز منابع خبری روس و آقای لاوروف اعلام کردند که آخرین تحرکات نیروهای نظامی اوکراین نشان دهنده آن است که کی‌یف قصد دارد یورشی جدید علیه دونباس اجرا کند. آخرین وضعیت میدانی این مناطق را چگونه می‌بینید؟
جاگارین: از ابتدا شروع کنیم، درباره آنچه که در اوکراین صورت گرفت، تحریک‌کننده طرف روس نبود بلکه آغازگر آن طرف غرب بوده است. آن‌ها می‌خواستند که فاصله‌ای را بین روسیه و اوکراین ایجاد کنند، دو مردم برادر که از چندین قرن پیش با یکدیگر برادر بوده‌اند. این‌ها در واقع یک مردم هستند و متأسفانه آن‌ها این‌کار را کردند. آنچه که ما مشاهده می‌کنیم، مردم دونباس، منطقه لوهانسک و دونتسک شرایطی بسیار دشوار دارند. این همه مردم بی‌گناه و غیرنظامی کشته می‌شوند و متأسفانه رسانه‌های غربی همچنان سکوت پیشه کرده‌اند و آن را منعکس نمی‌کنند. ما تقاضا داریم که کشورهای اروپایی و در وهله اول آلمان و فرانسه که عضو گروه نرماندی هستند بر دولت کی‌یف فشار وارد کنند تا توافقات مینسک را رعایت کند.
خبرنگاران غربی روسیه را متهم می‌کنند، به این صورت که این مسکو و دولت‌های لوهانسک و دونباس هستند که توافق مینسک را رعایت نمی‌کنند. این در حالی است که دونتسک و لوهانسک سلاح‌های سنگین خود را از خطوط نبرد عقب کشیده‌اند اما در مقابل کی‌یف چه کاری انجام می‌دهد؟ اصلا رعایت نمی‌کند، بلکه برعکس می‌بینیم که برای یک حمله شدید آماده می‌شود. ما یکبار دیگر از آمریکا و دیگر کشورهای عضو گروه نرماندی می‌خواهیم که به کی‌یف فشار وارد آورند تا به یک حل و فصل سیاسی دست یابیم.
ببینید، آن‌ها ادعا می‌کنند ک بشار اسد مردم بی‌گناه را در سوریه می‌کشد، ما با این سخن موافق نیستیم. اما چرا در مقابل آنچه در اوکراین رخ می‌دهد سکوت کرده‌اند. آقای لاوروف چندین بار از وزرای خارجه آلمان و فرانسه خواسته است تا خبرنگاران غربی را به منطقه اعزام کنند و از آنجا گزارش تهیه کنند. اما این سئوال وجود دارد که چنین اقدامی نمی‌کنند؟
*: ظاهرا برخی اخبار حاکی از این است که در برخی مناطق اوکراین و دونتسک شرایط به سمت وقوع یک فاجعه انسانی پیش می‌رود؟
جاگارین: بله همین‌گونه است. البته ما کمک‌های بشردوستانه به اوکراین ارسال می‌کنیم، برای مدتی تقریبا طولانی در حال ارسال مواد غذایی و دارویی هستیم. در این بین تعدادی از سالمندان وجود دارند که مستمری بازنشستگی دریافت نمی‌کنند و از سوی دولت اوکراین تحریم شده‌اند. این در حالی است که این افراد مردم اوکراین هستند. مگر می‌شود که یک دولت جنگی ضد مردم خود انجام دهد.
*: سال گذشته و پس از بحران اوکراین، اروپا و آمریکا تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال کردند و در آن مقطع روبل ارزش خود را تا حدی از دست داد. در این شرایط روسیه با تحریم‌ها چگونه مقابله می‌کند؟ ایا مسیرهای دیگری یافته است و یا جهت‌گیری تجاری خود را تغییر داده است؟
جاگارین: از یک طرف ما ضرر می‌بینیم. این امر خصوصا در اوایل اعمال تحریم‌ها پررنگ‌‌تر بود. اما بعدها به این تحریم‌ها عادت کردیم و برخی افراد در روسیه این را می‌گویند که از کشورهای غربی به خاطر اعمال تحریم سپاسگزاریم. به خاطر خودکفایی، زیرا شرایطی به وجود آمده است برای تشویق تولید داخلی، چیزی شبیه همان چیزی که به اقتصاد مقاومتی در ایران مشهور شده است.
در این شرایط از یک طرف ما می‌توانیم هم بخش کشاورزی خود را بیش از پیش تقویت کنیم و هم دیگر بخش‌های اقتصادی خود را. از طرف دیگر ما بازارهای جدیدی را در آسیا و آمریکا لاتین و از جمله ایران یافتیم.
آنچه که مربوط به کاهش قیمت روبل بود نیز دلیل عمده آن کاهش قیمت نفت بود، همان مشکلی که ایران و سایر کشورهای صادرکننده نفت نیز با آن مواجه شدند. این یک چیز طبیعی است، اما امیدواریم که موقت باشد.
*: برای مقابله با این شرایط، آیا نهادهایی مانند سازمان همکاری‌های شانگهای یا بانک سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آسیایی که ظاهرا روسیه هم سهامدار آن است، می‌توانند به کار آیند و یا مدنظر دولت شما قرار دارند؟
جاگارین: بله، این‌ها می‌توانند برای بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول یک جایگزین باشند، تا آن‌ها فکر نکنند که دارای انحصار هستند، و اینکه ما می‌توانیم یک راه دیگر را پیدا کنیم. آن‌ها روسیه را تحریم کردند و این کشور را از گروه جی-8 خارج کردند. در مقابل ما با کشورهای بریکس و سازمان همکاری‌های شانگهای روابط خوبی داریم. غربی‌های بهتر است که بیشتر نگران بحران مهاجران باشند که تعداد آن‌ها بسیار افزایش یافته است و در حال تبدیل شدن به یک فاجعه برای کشورهای اروپایی است.
*: در نهایت، به عنوان نماینده عالی دولت فدراسیون روسیه در ایران، اگر نکته دیگری به نظرتان مهم است و می‌خواهید که با مخاطبان ما در میان بگذارید، خوشحال می‌شویم که پذیرای آن باشیم.
جاگارین: این دومین مأموریت من در ایران است. اولین مأموریت بیش از 20 سال پیش شروع شد و تا 5 سال در ایران بودم. من در آن زمان دبیر اول بودم. مستقیما از مزار شریف در افغانستان به ایران آمدم.
*: چه سالی دقیقا؟
جاگارین: سال 1994 میلادی، یعنی 21 سال پیش و تا سال 1999 بود. به زودی نیز چهار سال می‌شود که سفیر روسیه در ایران هستم. این افتخار بزرگی برای اینجانب است که روسیه را در جمهوری اسلامی ایران نمایندگی کنم، در کشوری باستانی مانند ایران. البته باید گفت این کار آسانی نیست، به خصوص در این اواخر که رفت و آمدها بین روسیه و ایران در ابعاد و سطوح مختلف بسیار زیاد شده است. با وجودی که خستگی هم به وجود می‌آید، اما وقتی نتایج مشخص و ملموس آن حاصل می‌شود خیلی خوشحال می‌شویم و خستگی ما را رفع می‌کند.
همچنین باید اشاره کنم طی این مدت دوستان ایرانی ما چه در وزارت امور خارجه و چه در دیگر ساختارهای دولت جمهوری اسلامی ایران از فعالیت‌های اینجانب حمایت کرده و کمک می‌کنند و بدون کمک این دوستان انجام این حجم از فعالیت‌ها اصلا امکان‌پذیر نبود.
از طرف دیگر نیز باید گفت که سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسکو نیز فعال است و فعالیت یکدیگر را تکمیل می‌کنیم. همچنین می‌خواهم از جناب آقای مهدی سنایی، سفیر ایران در روسیه تشکر کنم که ایشان هم در این زمینه خیلی فعال هستند. من مطمئن هستم که با تلاش‌های بیشتر می‌توانیم روابط دوجانبه را به سطوح بالاتری ارتقاء دهیم.
