مشرق- تا کنون در دو بخش قبلي از اين نوشتار که به مناسبت نامگذاري سال 1390 توسط مقام معظم رهبري با عنوان جهاد اقتصادي ارائه گرديد، در مورد ضرورت ها و دلايل اين نامگذاري و همچنين بررسي مفهومي و تأملي در عبارت جهاد اقتصادي نکاتي به اختصار بيان گرديد .در ادامه در محور هاي ديگر پيش گفته مواردي را يادآور مي گرديم.
محور سوم: زمينههاي موجود در کشور براي تحقق شعار جهاد اقتصادي
شناخت زمينههاي آشکار و غيرآشکار موجود يکي از مسائل مهم مربوط به شعار جهاد اقتصادي است. جهاد اقتصادي نياز به 1ـ منابع مالي 2ـ منابع انساني 3ـ اسناد و قوانين 4ـ توان علمي 5ـ زيرساختهاي لازم 6ـمديريت لايق و7- شرائط اقتصادي مناسب منطقهاي و بينالمللي دارد.
در هر مورد از موارد مذکور ، فرصتها و چالشها بايد شناخته شده و بخوبي تحليل گردد. ضروري است وضعيت موجود کشور درزمينه هريک از موارد هفتگانه بررسي وقابليت هاي آن براي تحقق شعار سال تبيين شود. درواقع بايد به هفت پرسش ،پاسخ گفته شود.
1- آيا منابع مالي موردنياز براي يک جهش اقتصادي پيش بيني شده ودراختيار هست؟
2- آيا نيروي انساني وتربيت شده که توانائي جهاد اقتصادي را داشته باشد وجود دارد؟
3- آيا سياستهاي مشخص وروشن وقوانين مناسب جهش اقتصادي درکشور وجود دارد؟
4- آيا توان علمي ودانش موردنياز براي جهش وجهاد اقتصادي دردسترس هست؟
5- آيا زيرساخت ها ي موجود کفايت تحقق اين شعار را ميدهد؟
6- آيا توان مديريتي ومديران شايسته وجسور براي پياده سازي اين شعار فراهم است؟
7- وسرانجام آيا شرائط و واقعيت هاي منطقه اي وبين المللي با اين شعار وسياست اتخاذ شده براي سال 90 همراه است؟
به نظر اينجانب همه پاسخ ها اولاُ مثبت است وثانياُ به همت ،اراده وتلاش جمعي ما بستگي دارد.ثالثاُ الزامات وبايدها ونبايدهائي دارد.
گرچه تفصيل هريک و واکاوي آنها لازم است وليکن در اين مجال تنها بصورت اختصار به وجود اين بسترها و تناسب آنها با شعار سال ، اشاره ميگردد.
1- منابع مالي
يک نگاه کلي به وضعيت منابع مالي سال 90، اطمينان لازم در اين زمينه را فراهم ميسازد. اجراي طرح هدفمندي يارانهها باعث آزاد شدن منابع قابل توجهي گرديده است. قيمت نفت افزايش مناسب و مطمئني داشته و با توجه به مجموع شرائط به لحاظ قيمت نفت احتمال مشکل بسيار بعيد مي نمايد. صندوق توسعه ملي امسال ذخيره قابل اتکايي خواهد بود، افزايش صادرات ،درآمدها را افزايش خواهد دد، افزايش سرمايهگذاري در کشور بخصوص توسط ايرانيان خارج از کشور قابل توجه است، رونق موجود نيز از افزايش درآمدهاي مالياتي خبر ميدهد و در مجموع با توجه به ذخاير کشور به لحاظ منابع، آنچه براي يک جهش اقتصادي موردنياز است بحمدالله فراهم است.افزون بر آنکه سهم ساير عوامل همچون مديريت ، توانمندي علمي وصرفه جوئيها از عامل منابع بسيار فراتر است.
افزايش بهره وري که محوري ترين شيوه تحقق جهاد اقتصادي است، تامين کننده بخش عمده منابع مالي دراين حرکت بزرگ خواهد بود. موضوع بهره وري ومنابع ناشي از صرفه جوئي ها بحث مستقلي را مي طلبد.
2- منابع انساني
به لحاظ نيروي انساني هم از جهت مديريت و هم از جهت فني و مهارت و توان کارشناسي در کشور، اگر چه در سالهاي پيشين ، داراي کاستيهائي بوده ايم و ليکن در شرايط کنوني از هر دو جهت مشکل خاصي وجود ندارد. به لحاظ توانمندي مهارتي، انبوه فارغالتحصيلان دانشگاهها و تربيت شدگان مراکز آموزشي حرفهاي و فني و از همه مهمتر متغيرجواني جمعيت و استعداد شايسته،وخلاصه کميت وکيفيت جمعيت موجود ، عواملي است که نياز کشور به منابع انساني را براي تحقق جهش اقتصادي جوابگو ميباشد.
3- اسناد و قوانين
ابهام و سردرگمي در اهداف و اسناد بالادستي و يا فقدان قوانين ومقررات لازم براي حرکت اقتصادي ، هميشه مشکلساز بوده و هست . ولي با داشتن سند چشمانداز ملي، تصويب وابلاغ سياستهاي کلي برنامه پنجم، نظام اداري ، اصل 44 وانرژي و مانند آن ، تدوين و تصويب برنامه پنجم و بستههاي سياستي اقتصادي دولت دهم،طرح ها ولوايح اقتصادي مصوب ساليان اخير ، در وضعيت کنوني مسئله ابهام ويا اختلاف ديدگاههاي موجود در جهتگيريها و سياستهاي کشور را برطرف کرده و نظام با وضوح و روشني به مسير خود ادامه ميدهد.بسياري از ديدگاهها به هم نزديک شده ومباحث مختلف علمي درقالب قوانين وسياستهاي مشخصي ، ظاهر گرديده است وبه لحاظ اسناد قانوني ، افق اقتصادي کشور روشن و بسياري از ابهامات پيشين برطرف گرديده و مهمتر آنکه تجربيات گذشته پستي وبلندي هاي عرصه اقتصاد در سه دهه قبلي نيز چراغ راه نظام گشته است.
از اين رو وجود اسناد و قوانين بالادستي مناسب نيز بستر بسيار خوبي براي جهش اقتصادي است بويژه اينکه در برخي از اين اسناد، همين جهش اقتصادي بعنوان هدف، ابلاغ گرديده است. مثلاً در سند چشمانداز ملي، احراز جايگاه اول اقتصادي درمنطقه آسياي جنوب غربي هدف کشور در افق 1404 معرفي شده است.
4- توان علمي
شتابي که در رشد و شکوفائي علمي در کشور وجود دارد، از همه عرصهها بيشتر بوده است به گونهاي که سازمانهاي جهاني را نيز به اعتراف واداشته است. شتاب 11 برابري رشد علمي در کشور نسبت به ميانگين جهاني ، نويدبخش تحولات بسيار مهمي در آينده کشور بوده و پيشرفتي پايدار را خبر ميدهد. توليد علم، اقتصاد را نيز دانشبنيان نموده و جهش علمي بطور طبيعي، شکوفائي در عرصههاي گوناگون بويژه جهش اقتصادي را نيز به دنبال خواهد داشد.
از همه مهمتر روحيه خودباوري علمي است که در کشور شکل گرفته و انبوه نيروهاي علمي و باانگيزه در کشور، جايگاه خاصي براي نظام نوپاي اسلامي بوجود آورده است. در بسياري از موارد درتوليدات علمي کشور رقابت تنگاتنگ با چند کشور اول دنيا وجود دارد و وجهه علمي کشور را در دنيا ارتقاء داده است.
اراده همه ارکان نظام نيز براي تقويت و تثبيت در جهت پيشروي علمي، تضمينگر آينده علم در کشور است. بنابر اين عرصه علمي کشور نيز جهت يک جهاد اقتصادي کاملاُ مهياست.
5- زيرساختها
از همان آغاز پيروزي انقلاب اسلامي و شکلگيري نظام جمهوري اسلامي بطور پيوسته با وجود مشکلات فراوان. تمرکز نظام بر ايجاد و توسعه زيرساختها و زيربناهاي اصلي در حوزههاي مختلف، باعث توسعه و تأمين آنها گشته است امروزه فضاهاي کالبدي موردنياز، جادهها، سدها، تأسيسات زيربنائي در همه بخشها، آب، برق، مخابرات، حمل و نقل، دانشگاهها، و... با نگاه جامع و آمايشي و خلاصه ظرفيتهاي عظيم برآمده از تلاش سه دهه مردم انقلابي کشورمان که در کوران حوادث جنگ و رويارويي با غرب شکل گرفته، سرمايه عظيم و اطمينان بخشي براي جهش اقتصادي در سال 90 است.
6- مديريت لايق وتوانمند
مديريت کنوني درکشور اعم از قوه مجريه ،مقننه .وقضائيه اولاُ از انگيزه لازم براي جهاد اقتصادي برخوردار است زيرا سالهاي تعيين کننده اي بويژه براي دولت دهم بوده ومجلس نيز سال پاياني خودرا مي گذراند ودر قوه قضائيه نيز مديريتي تازه نفس وارد عرصه شده است. ثانياُ عزم به تحول جدي اقتصادي را دارند .مصوبات مجلس وبسته هاي سياستي دولت گواه اين عزم درسال 90 مي باشد. ثالثاُ قوه مجريه ودولت دهم جسارت وشجاعت لازم براي ورود به جهاد اقتصادي را دارد.اجراي طرح زمين مانده هدفمندي يارانه ها ، شاهد صدقي بر اين مدعاست. به لحاظ مديريتي دولتي سخت کوش، با انگيزه، فعال ،خستگي ناپذير وکاملا عملياتي فرصت مناسبي براي کشوربوده وبنابر اين فضاي مديريت کشور ، اميدوارکننده براي تحقق شعار سال مي باشد.
7- وضعيت اقتصادي منطقه و بينالملل
ماهيت تحول اقتصادي اولاً نسبي است و در مقايسه با ديگر کشورها تفسير و تحليل ميشود ثانياً به شدت به شرائط و وضعيت ديگران وابسته است.
به همين دليل هرگونه تحول اساسي اقتصادي را بايد در بستر ظرفيتها و واقعيتهاي محيط پيراموني دور و نزديک جستجو نمائيم. تحولات اقتصادي در عرصه بينالملل و چشمانداز آن و همچنين اوضاع سياسي، اقتصادي منطقه، حاکي از مشکلات و ناکاميهاي فراوان وبه بن بست رسيدن برخي از نظامهاي اقتصادي و شروع آهنگ فروپاشي و شکلگيري سوناميهاي اقتصادي و استمرار ناکارآمديهاي آنان است. بحرانهاي اقتصادي در آمريکا و اروپا و اعتراضات اقتصادي مردم در کشورهاي منطقه شواهدي از اين مسئله است.
در شرائط موجود اقتصاد جهاني، که همه ناکامي هاي آن ريشه در ليبراليسم اقتصادي و نظام پوسيده سرمايهداري دارد ، نظام مردمسالاري ديني و انديشهها و مکتب انسانساز و رهائيبخش اسلامي در قالب راه و انديشههاي امام خميني(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامي که همان اسلام ناب محمدي(ص) است.، باانگيزه وقابليت هاي لازم ،راه پيشرفت وتعالي همه جانبه وعدالت محور را مي پيمايد ودرشرائط کنوني جهاني از مزيت هاي مختلفي براي پيمودن اين راه برخوردار بوده ولذا به لحاظ وضعيت اقتصادي منطقه وجهان ، فضاي مناسبي براي جهش اقتصادي وجود دارد.
وعده ي خداوند در ياري انسانهاي مومن ومجاهد
فراتر از همه ي تحليل ها ومحاسبات عادي ، براساس آموزه هاي قطعي وتخلف ناپذيرقرآني که در سه دهه گذشته نيز به طور مکرر تجربه شده است،دست حمايت وعنايت پروردگار عالم و وعده نصرت وپيروزي او را بعنوان بنيادي ترين سرمايه در مسير حرکت ملّت مسلمان وانقلابي ايران همراه داشته وداريم . خداوند سبحان در سوره طلاق ،آيه3 فرموده است:
ومن يتق الله يجعل له مخرجاّ ويرزقه من حيث لايحتسب ومن يتوکل علي الله فهوحسبه انّ الله بالغ امره قدجعل الله لکل شيِ قدراَ
يعني هرفرد ياجامعه اي که راه تقوا وبندگي خدارا پيشه کند،براي او گشايش ورهائي مقرر مي شود واز راهها وطرق پيش بيني نشده اي اورا بهره مند مي نمايد وکسي که به خدا توکل نمايد ، او برايش کفايت است.خداوند امر خودرا به انجام خواهد رسانيد.خداوند براي هرچيزي اندازه اي قرارداده است.
اطلاق صدر اين آيه بدون هيچ قيدي تصريح به اين است که هرکس وهر جامعه اي تقواي الهي پيشه کرده وبراو توکل نمايد ،هرچند اسباب ووسائل پيش رو ومحاسبه شده ، مخالف خواست او باشد،خداوند به کمک آمده واراده خودرا محقق مي سازد.به همين جهت در آيات ديگر فرموده است.
ادعوني استجب لکم (مومن60)
اليس الله بکاف عبده (زمر36)
والله غالب علي امره ولکن اکثرالناس لايعلمون (يوسف21)
همه ي اينها وعده هاي نويدبخش وتخلف ناپذير الهي است که سرمايه اصلي نظام ما درپيمودن راه تعالي ازطريق عمل به تکليف واطاعت از خداست.
ازاين رو با اطمينان خاطر به کاميابي وپيروزي در اين راه ،ملت ما تلاش خودرا درسال 90 بر عرصه توليد وفعاليت هاي اقتصادي متمرکز خواهد نمود وبزودي شاهد دستاوردها ونتايج اين مجاهدت خود خواهد بود انشاءالله.
ادامه دارد...
