بیش از هزار نقطه در کشور در انتظار تدفین شهدای گمنام هستند
شهدای گمنام ولیّ ِ مشخصی ندارند و به همین خاطر ولیّ آن‌ها حاکم شرع است که در زمان حاضر این مهم در اختیار مقام معظم رهبری است. ایشان نیز این مسئولیت را به کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح به ریاست سردار سید محمد باقرزاده تفویض کرده اند. به همین دلیل مسئولیت برگزاری مراسم تشییع و تدفین این شهدا به عهده کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح است. چندی پیش سردار باقرزاده در یادواره شهدای تفحص با اشاره به پیکر شهدایی که در جریان تفحص کشف و به عنوان شهید گمنام دفن می‌شوند، گفت: «زمانی ما 700 شهید بلاتکلیف در معراج شهدا داشتیم که امکان شناسایی آن‌ها فراهم نبود. از دفتر مقام معظم رهبری استفتائی شد، ایشان فرمودند:" اجساد مطهر پس از یأس از شناسایی سریعاً و با احترام دفن شوند" هم اکنون در 130 نقطه در کشور شهدای گمنام به خاک سپرده شده‌اند، یک‌هزار و 100 نقطه در کشور در انتظار تدفین شهدای گمنام هستند. 180 دانشگاه برای تدفین شهید گمنام در لیست انتظار صف کشیدند و برخی شهرها هفت سال است که در نوبتند تا شهید گمنامی را در محل خود به خاک بسپارند.»
پارامترهای مکان یابی برای تدفین شهدای گمنام
مکان یابی برای تدفین شهدای گمنام از نظر مسئولین امر طبق 12 پارامتر تعریف می‌شود. پارامترهایی از جمله نگاه زیارتی دربردارنده سلسله مراتب و آداب زیارتی که این نگاه در تعارض با نگاه نمادین و تشریفاتی و صرفا ادای احترام است. همچنین استقلال مکانی نقطه که تحت الشعاع بناهای همجوار قرارنگیرد، زمین پاک و مطهر که محل شبهه و منازعه و مصادره نباشد، دسترسی به محل مورد نظر به لحاظ بُعد و فاصله آسان باشد، محل آرامش و طمأنینه و احساس امنیت، داشتن چشم انداز بصری، قابلیت مانور برای ساخت و ساز و توسعه اجتماعات بزرگ مراسم ها، محل وحدت و هم گرایی بین قومیت‌ها، سابقه و پیشینه خوب و... از این جمله است.
دفن شهدا بنا بر درخواست مسئولین هر شهر یا استانی در محل‌های مختلف انجام می‌گیرد. مسئول تقاضا کننده ممکن است از مسئولین شهری مثل شهردار و شورای شهر باشد و ممکن است از مسئولین نظامی استان و یا مسئولین دولتی باشد. هر مسئولی که چنین تقاضایی ارائه می‌کند، برای تدفین شهید گمنام در شهر مورد اشاره اش می‌بایست محلی را برای تدفین پیشنهاد کند. در کنار پیشنهاد مقامات منطقه یا شهر، در نهایت با کار کارشناسی و مطالعات انجام شده و پیشنهادهای ارائه شده سعی در انتخاب و اجماع در مورد بهترین نقطه آن شهر انجام می‌شود. تدفین در مراکز استان‌ها در بیشتر از یک نقطه انجام نمی‌گیرد. مگر آنکه شهر جزو بلاد کبیره باشد. شهر یزد نیز به عنوان تنها مرکز استانی که تاکنون در کشور در آن شهید گمنام به خاک سپرده نشده بود می‌توانست تنها یکبار و در یک نقطه میزبان شهدای گمنام باشد و طبق بررسی‌ها می‌بایست این نقطه در بهترین محل شهر صورت بگیرد.
نخستین باری که پیشنهاد تدفین شهدا در حسینیه امیرچخماق یزد داده شد
میدان حسینیه امیرچخماق برای تدفین شهدای گمنام اولین بار دو سال پیش یعنی در سال 91 توسط اصناف، بازاریان و مردم یزد پیشنهاد داده شد. دلیل انتخاب این محل هم شهرت و موقعیت آن در دارالعباده ایران و میان مردمانش است. میدان امیرچخماق معروف به حسینیه یا تکیه امیرچخماق به غیر از آنکه دارای یک بنای تاریخی است، محل شهادت سه تن از مردم این شهر در جریان انقلاب اسلامی بوده است در نتیجه در این میدان خون 3 شهید ریخته شده است. این میدان حسینیه است. تجمعات مذهبی در این میدان اتفاق می‌افتد. دیدار مردم با رهبر معظم انقلاب و ریاست جمهوری در این میدان است. تجمعات انقلابی از جمله 22 بهمن و 9 دی در این میدان است و روزانه صدها توریست اعم از خارجی و داخلی از این مکان بازدید می‌کنند. همه این‌ها دلایلی برای مناسب بودن این محل جهت تدفین شهدا از منظر مردم و مسئولان شهری بود.
محل تدفین شهدا، زمینی که در تملک شهرداری یزد است
اما مشکلی که در سال91 از جانب استانداری برای تدفین شهدا عنوان شد، مسئله موقوفه بودن این محل بود. برای روشن شدن تکلیف آنکه در چنین زمینی آیا می‌توان شهید به خاک سپرد یا نه، استفتائی شرعی از دفتر امام خامنه‌ای گرفته شد. طبق اعلام سردار سید محمد باقرزاده فرمانده کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح جواب رهبری به استفتا اینچنین بود: معظم له ضمن تایید فرمودند :"چون این کار در راستای اهداف انقلاب اسلامی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت می‌باشد بلامانع است" با این پاسخ مشخص شد موقوفه بودن زمین مانعی برای تدفین شهدا در آنجا محسوب نمی‌شود. اما باز هم استانداری با تدفین شهدا مخالفت کرد. دو سال از این موضوع گذشت و شهید گمنامی برای تدفین در شهر یزد در نظر گرفته نشد. تا اینکه مجددا اصناف و بازاریان و خانواده شهدای یزد با مجوزی که از شهرداری و شورای شهر یزد برای تدفین شهدا در میدان امیرچخماق یزد گرفته بودند با کمیته جستجوی مفقودین جلسه گذاشته و درخواست خود را برای میزبانی شهدای گمنام در شهر یزد مجددا و به طور مستمرمطرح کردند. بنا بر شواهد امر مالک اصلی نقطه پیشنهاد شده برای تدفین شهدا، شهرداری یزد است و سند تملک آن در اختیار شهرداریست. در نتیجه دریافت مجوز این محل از شهرداری توسط بازاریان و اصناف کار سختی نبود.
بازاریان یزد که سال‌هاست گرداگرد میدان امیرچخماق کسب و کار خود را می‌گذرانند می‌خواستند تدفینی باشکوه همانند آنچه در بازار تهران اتفاق افتاد را در یزد برگزار کنند و شهدا را در بهترین و بزرگترین منطقه شهر به خاک بسپارند. هماهنگی‌ها انجام شد حتی دیدار حضوری از جانب کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح با آیت الله ناصری نماینده ولی فقیه و امام جمعه استان یزد انجام شد که او موافقت و رضایت خود را با این اقدام اعلام کرد.
مسئله یونسکو بعد از رسانه‌ای کردن موضوع برگزاری تدفین شهدا در یزد عنوان شد
اعلام رسانه‌ای برای تدفین پیکر مطهر 8 شهید گمنام در میدان امیرچخماق یزد صورت گرفت و مردم و ستاد استقبال از شهدا فعالیت خود را برای میزبانی این شهدا در یزد آغاز کردند. اما در این میان اداره کل میراث فرهنگی یزد به مخالفت با تدفین این شهدا در محل تعیین شده پرداخت و عنوان کرد چنانچه شهدا در این منطقه دفن شوند امکان ثبت میدان امیرچخماق یزد در فهرست آثار یونسکو وجود ندارد. در تمام مدت این دو سال حرفی از آثار یونسکو در میان نبوده است. اما وقتی خبر تشییع و خاکسپاری شهدا رسانه‌ای شد چند عنوان برای ممانعت با تدفین شهدا در این محل از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نام برده شد و آن عبارت بود از: به خطر افتادن ثبت جهانی میدان امیرچخماق در فهرست آثار یونسکو، عدم اجازه دفن اموات در مکان‌های عمومی و اماکن تاریخی، ماده 566 قانون مجازات اسلامی که می‌گوید: هر کس نسبت به تغییر نحوه استفاده از ابنیه و اماکن و محوطه‌های مذهبی فرهنگی و تاریخی که در آثار ملی ثبت شده‌اند، برخلاف شئونات اثر و بدون مجوز سازمان میراث فرهنگی کشور اقدام نماید علاوه بر رفع آثار تخلف و جبران خسارات وارده، به حبس از 3 ماه تا 1 سال محکوم می‌شوند.
اسدالله درویش امیری معاون حقوقی و امور مجلس سازمان پس از شرکت در جلسه معاون امور استان‌ها و مجلس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفت: شامگاه 28 آذر از سوی رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به من تکلیف شد که برای تبیین مسائل حقوقی و اهمیت تاریخی، فرهنگی و ثبتی این مجموعه تاریخی به یزد سفر کنم. وی با اشاره به حضور خود در صبح روز 29 آذر در شورای تامین استان یزد افزود: در این جلسه مصوبه‌های قانونی در این زمینه اعلام شد مبنی بر اینکه اگر این اتفاق بیفتد، این اثر تاریخی و پرونده ثبت جهانی بافت تاریخی یزد از دستور کار یونسکو خارج خواهد شد. او با تاکید بر اینکه سازمان یونسکو برای ثبت جهانی آثار و محوطه‌های تاریخی ضوابط خاصی دارد، ادامه داد: قطعا یونسکو این وضعیت را برای ثبت جهانی این بنای تاریخی و بافت تاریخی یزد نخواهد پذیرفت.
ماجرای زمین پیشنهادی برای تدفین شهدای گمنام که 11 ورثه داشت
همزمان با این مخالفت میراث فرهنگی، استانداری و دیگر مقامات استان، سه محل جدید را برای تدفین شهدا پیشنهاد دادند آن هم وقتی که تنها چند روز با تاریخ اعلام شده برای تدفین شهدا فاصله بود و هیجانات مردم برای تشییع شهدا به اوج خود رسیده بود. مسئولین یک مسجد، یک امامزاده و یک زمین در ضلع شرقی حسینیه امیر چخماق را پیشنهاد دادند. طبق فتوای امام خامنه‌ای از چند سال پیش تاکنون تدفین پیکر مطهر شهدای گمنام در مساجد ممنوع است. با پیشنهاد تدفین در امامزاده هم از جانب کمیته جستجوی مفقودین مخالفت شد زیرا طبق توافقی که کمیته جستجوی مفقودین با اوقاف داشته است عنوان شده به هیچ عنوان شهید گمنام در امامزاده‌ای دفن نشود. ضمنا یکی از اهداف تدفین شهدای گمنام ایجاد پایگاه فرهنگی جدید برای مردم است نه صرفا مسئله خاکسپاری که از آستان امامزاده‌ها برای این کار بهره گرفته شود.
زمینی که در ضلع شرقی میدان امیرچخماق پیشنهاد شد مورد بررسی مسئولین ذی ربط قرار گرفت اما کاشف به عمل آمد که این زمین معارض دارد. در یک قلم فقط 11 ورثه برای زمین پیدا شد که با تدفین این شهدا در ملک شخصی‌شان مخالف بودند. و تدفین شهدا در مکان غصبی هم صورت نمی‌گیرد. محلی که در اینجا تعبیه شده بود فاصله کمی با بنای تاریخی میدان امیرچخماق داشت در حالیکه محل تعیین شده در صحن اصلی حدود 500 متر با مناره تاریخی فاصله دارد. به لحاظ نزدیکی و احتمال برای تخریب این بنای تاریخی محل پیشنهاد شده دوم خطر بیشتری برای میراث ملی کشور داشت تا محل تعیین شده اولیه. سردار محمد باقرزاده نیز سه‌شنبه دوم دی‌ماه در مراسم تدفین پیکرهای شهدای گمنام دوران هشت سال دفاع مقدس در یزد گفت: شورای تأمین استان یزد ضلع شرقی میدان امیرچخماق را برای دفن شهدا در نظر گرفته بود. اما به دلیل اینکه ستون‌های تکیه امیرچخماق در پشت این تکیه قرار گرفته بود و خاکسپاریشان در این محل آسیب جدی را متوجه این بنای تاریخی می‌کرد پیکرهای شهدا در صحن اصلی تکیه به خاک سپرده شدند. این موضوع به تایید کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، شهردار و اعضای شورای شهر نیز به عنوان مسئولان شهری رسیده است.
وقتی تمام گزینه‌های مطرح شده برای تدفین شهدا با مشکل مواجه شد
وقتی تمام گزینه‌های مطرح شده برای تدفین شهدا با مشکل مواجه شد. کم کم دهان به دهان گفته شد مسئولین تدفین شهدای گمنام اعلام کرده‌اند چنانچه تا ساعت تعیین شده برای محل تدفین شهدا تصمیم قاطعی از سوی مسئولین شهر یزد گرفته نشود، پیکر مطهر این شهدا بعد از برگزاری مراسم تشییع، به تهران منتقل و مراسم تدفین در شهر یزد منتفی خواهد شد. زیرا اول باید محل تعیین شده کاملا منطبق با استاندارهای پیش بینی شده برای تدفین شهدای گمنام باشد و بعد چنین کاری صورت بگیرد. این مسأله برای حفظ حرمت و عزت شهدا و برگزاری یک مراسم آبرومندانه مورد پذیرش همه بود. اما مردم شهر یزد که با دوندگی‌های بسیار مقدمات تدفین شهدا در این محل را فراهم کرده بودند، نخواستند یزد بعد از سال‌ها که از تدفین شهدا در شهرها و روستاهای مختلف کشور می‌گذرد حالا سهمی از این میزبانی بزرگ نداشته باشد. دارالعباده ایران می‌بایست زیارتگاه شهدای گمنام نیز باشد.
پیام‌هایی با محتوای "پیروزی بزرگ" مردم شهیدپرور یزد را برآشفت/اقدام غیر منتظره مردم
از صبح روز قبل از مراسم تشییع و تدفین یعنی اول دی ماه93 مردم شهید پرور یزد در محل این میدان تجمع کرده و خواستار رسیدگی به اوضاع بودند. از طرفی دست به دست کردن مطالبی خلاف واقع در مورد تدفین شهدا در یزد در شبکه‌های اجتماعی توسط معدود مخالفان خاکسپاری شهدا در این شهر مردم را برآشفت. وقتی پیام‌هایی با محتوای "پیروزی بزرگ" به استقبال مخالفت با تدفین شهدای گمنام در شبکه‌های اجتماعی می‌رفت، مردم یزد را رفته رفته به خروش می‌آورد که موضوع تدفین شهدای گمنام چیزی نیست که بتوان به این راحتی به عده‌ای اجازه داد از کنسل شدن آن به پیروزی بزرگ تعبیر کنند. شاید به همین دلیل بود که وقتی خبر آمد شورای تامین استان می‌خواهد دستوری دهد مبنی بر اینکه قبل از تدفین قبرها پر شود و از تدفین در حسینیه امیرچخماق ممانعت به عمل بیاید، هیئتی‌های حاضر در تجمع تاب نیاوردند و خواستند شهدا را قبل از آنکه اقدام مشخصی از سوی مسئولین برایشان صورت گیرد به دست خود به خاک بسپارند و در این میان پیکر مطهر 2 شهید گمنام را که جهت وداع در ستاد استقبال از شهدا قرار داشتند، به خاک سپردند. این پیکرها را بعد ازظهر اول دی ماه 93 یک روز قبل از مراسم تشییع اصلی در صحن اصلی میدان امیرچخماق یزد(محل تعیین شده اولیه) به خاک سپردند. بعد از این اقدام غیر منتظره مردم در میدان امیرچخماق یزد، از آنجایی که نبش قبر شرعا حرام است، تصمیم بر تدفین مابقی شهدا نیز گرفته شد.
میراث فرهنگی: عواقب این کار متوجه کسانی است که بر خلاف قوانین عمل کرده‌اند
اما مسئولین استانی و میراث فرهنگی از این اقدام برآشفته شدند. به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بیانیه ای صادر کرد و اعلام کرد مسئولیت هر اقدام دیگری در مجموعه امیرچخماق یزد عواقب فرهنگی و تاریخی و حفاظت از بنای مذکور متوجه کسانی است که بر خلاف قوانین مرتبط و تصمیمات مراجع قانونی استان، اقدام به این کار کرده‌اند.
در این بیانیه آمده است: «سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تلاش کرد با رایزنی و مشاوره‌های لازم شرایط مطلوبی حاصل شود. تا ظهر روز یکشنبه 30 آذر ماه با توجه به تاکیدات مسئولان و نظر دلسوزان استان قرار بر استفاده از مکانی در ضلع شرقی مجموعه مذکور بود. مکانی که قدمگاه مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در خلال سفر معظم له به استان یزد بوده و مورد توافق مسئولان قرار گرفت. علاوه بر این، با توجه به توصیه مقامات مختلف و وزارت کشور به استاندار یزد، مکان‌های جدیدی برای دفن پیکر مطهر 8 شهید گمنام در مسجد «حضیره» یزد یا مسجد «مصلی» مطرح شده بود. روز اول دی ماه نیز پیگیری‌های مکرر مدیران سازمان میراث فرهنگی برای اجرای مصوبه شورای تامین استان ادامه داشت تا اینکه ظهر روز یکم دی ماه اقدامی خلاف مصوبات شورای تامین استان و شهرستان یزد و تاکیدات مسئولان عالی رتبه کشور انجام شد. آنچه به مردم عزیز کشور باید گزارش شود، آن است که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تمام اهتمام خود را از طریق مسئولان ذی ربط و قانون به دور از هیاهو و جنجال‌سازی و نیز با مذاکرات غیر علنی برای حل مشکل به طرق قانونی به عمل آورده اما عوامل ذیربط با بی مهری نسبت به میراث فرهنگی و تاریخی و قوانین کشور علی‌رغم مصوبات شورای تامین استان یزد و توصیه مسئولان ملی و استانی مبنی بر جابجایی محل یاد شده اقدام کردند. بدیهی است مسئولیت هر گونه عواقب فرهنگی و تاریخی و حفاظت از بنای مذکور متوجه کسانی است که بر خلاف قوانین مرتبط و تصمیمات مراجع قانونی استان، اقدام به این کار کرده‌اند.»
فرمانده سپاه یزد: مسئولان هیچ مشکلی با تدفین شهدا در یزد نداشتند
صبح روز بعد، دوم دی ماه93 همزمان با سالروز شهادت امام رضا(ع)، باز هم با تلاش مردم یزد 6 شهید گمنام دیگر طبق برنامه اولیه تشییع و در میدان امیرچخماق یزد به خاک سپرده شدند. سردار سید محمد باقرزاده در مراسم تدفین شهدا گفت: «حوادثی که این چند روز پیرامون دفن هشت شهید گمنام در یزد اتفاق افتاد، به دلیل موجی بود که برخی از رسانه‌های داخلی و خارجی ایجاد کردند و می‌خواستند اهداف خودشان را از زبان مردم بیان کنند. اما مردم در امیرچخماق جمع شدند و اعلام کردند خواستار دفن شهدا در صحن علنی این مجموعه هستند.»
سردار اکبر فتوحی، فرمانده سپاه «الغدیر» یزد نیز در این مراسم اختلاف‌های به‌وجودآمده برسر تدفین شهدا را به خاطر جوسازی برخی رسانه‌ها اعلام کرد و افزود: مسئولان هیچ مشکلی با تدفین شهدا در یزد نداشتند. اگر حرف یا مقاومتی در این چند روز بیان شده به اقتضای وظیفه مسئولان استان بوده، وگرنه برای دفن شهدا هیچ ممانعتی از سوی مسئولان وجود نداشته است.
در کنار پیام‌هایی که چند روز پیش در شبکه‌های اجتماعی رد و بدل می‌شد این بار در کنار مردم یزد، جمع زیادی از مردم ایران به میدان آمده بودند و عبارت‌ها و اشعار متعددی پیرامون این موضوع و در حمایت زا خاکسپاری شهدا منتشر می‌کردند. محوریت عموم این پیام این بود که «شهیدی که برای دفاع از خاک جان خود را فدا کرده هم میراث فرهنگی ایران اسلامی است.» «یونسکو در جنگ 8 ساله کجا ماجرای ایستاده بود که نسل ایرانیان را قتل عام می کردند.»«اگر بناست برای شهدا نام امیرچخماق در لیست یونسکو نباشد چه سعادتی از این بالاتر برای ماندگار شدن نام میدان امیرچخماق» «زمین امیرچخماق با خاکسپاری شهدا، شرافت یافت و ثبت آسمانی شد»و ... شاید این همان نگاه متفاوت فرهنگی‌ای باشد که بسیاری از ملت‌های دنیا هنوز از تفسیر ابعاد مختلف آن ابراز ناتوانی می‌کنند.این همان جنس متفاوت فرهنگ ایرانی اسلامی است که فروغش در 8 سال دفاع مقدس به جهانیان رخ نموده بود.
برخی دیگر از مسئولان هم معتقد بودند کسانی همچون رئیس جمهور به خاطر هجمه‌های پیش آمده در مورد مسئله تدفین شهدا باید به میان آمده و راه حلی ارائه می‌کردند. حجت‌الاسلام حمید رسایی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در این باره گفته بود: «یکی از اقدامات مثبت آقای روحانی سرکشی هفتگی به خانواده شهدا در تهران است، درحالی که متأسفانه رفتارهای مدیران میانی همچون یزد با رفتار رئیس دولت منافات دارد و لازم است شخص رئیس جمهور نسبت به اتفاقات یزد واکنش نشان دهد.»
حرف آخر را مردم زدند
حالا چند روزی از این اتفاقات می‌گذرد. و حساسیت‌های زمانی نسبت به این موضوع کاهش یافته است. شاید وقت آن باشد امروز در هفتمین روز خاکسپاری این شهدای گمنام و مظلوم هشت سال دفاع مقدس نگاه ویژه‌ای به این مسئله بشود. نیاز است با تامل و تفکر به جا درباره قوانین مطرح شده پیرامون وضعیت تدفین شهدا در شهر یزد با توجه به تاثیرگذاری فراوان فرهنگی تدفین شهدا در سراسر کشور کلاه را قاضی کرده و نگاهی به قضاوت‌های سیاسی در این فضا بیندازیم. شاید این روزها برخی بنشینند به این تحلیل بپردازند که توده مردم در روز اول دی‌ماه93 تحت تاثیر چه فضایی تصمیم گرفتند خودشان شهدا را به خاک بسپارند؟ این‌ها ناشی از فضاسازی و تنش‌های هیجانی بود یا اقدامی مطابق با یک تصمیم گیری عاقلانه و خودجوش مردمی؟ اما آنچه که مشخص است اینست که باز هم حرف آخر را مردم زدند. مردم دارالعباده ایران که طی دو سال گذشته از اقدامات بی ثبات مسئولین شهرشان در مورد تدفین شهدای گمنام در شهر یزد به تنگ آمده بودند، در انتظار دستور قاطع مسئولین ننشستند. شاید فکر می‌کردند اگر منتظر نتیجه‌گیری از زیر و بم تصمیم گیری‌ها بنشینند باز هم مانند سال 91 فرصت را از دست خواهند داد و این دوندگی‌ها بی ثمر می‌ماند. و شاید فکر می‌کردند آنچه از تدفین این شهدا ممانعت به عمل می‌آورد، یک نگاه بروکراتیک ساختارگراست که توجه حاد آن به مقررات حقنه شده از سوی مجامع خارجی -این بار یونسکو- ابزاری شده که این مراسم برگزار نشود. همین نگاه آن‌ها را نسبت به برخی از مسئولین بی اعتماد کرده بود.
نکته مهمی که در این باره باید به آن توجه کرد اینست که مردم به اقدامی غیر قانونی روی نیاوردند، آن‌ها مجوز تدفین را از شهرداری، شورای شهر و سپس امام جمعه شهرشان گرفته بودند و نمی‌توانستند چنین اقدام مهمی را به خاطر "احتمال عدم ثبت تاریخی بنا در فهرست یونسکو" و تردید مسئولان استانی به خاطر این موضوع به تعویق بیندازند. نکته دومی که باید مد نظر قرار بگیرد تاثیر عکس رسانه‌های معارض و موج ایجاد شده در شبکه‌های اجتماعی توسط افرادی که عموماً در این ماجرا حضور نداشتند، برای ممانعت از تدفین شهدای گمنام در میان مردم است. واکنش در برابر موج این مداخله‌جویی‌ها، می‌توانست علت دیگری در جزم شدن عزم مردم یزد در محقق شدن و برگزاری شرافتمندانه این مراسم باشد تا اثبات شود که شهید یکی دیگر از فصل الخطاب‌های ماجراست و مردم ایران هیچ گمانه‌زنی‌ای درباره آن را پذیرا نیستند.
مقام معظم رهبری فرموده بودند که چند موضوع می‌تواند در معنویت مردم تاثیرگذار باشد یکی موضوع تدفین و تشییع شهدا و دیگری مسئله اردوهای راهیان نور است. طبق اعلام رسمی کمیته جست‌وجوی مفقودین ستادکل نیروهای مسلح هنوز حدود 6200 شهید در کشور عراق داریم که غریبانه در خاک پنهان شده‌اند و تفحص این پیکرهاست که بعد از سال‌ها گرد فراموشی را از چهره هشت سال دفاع مقدس می‌زداید. تاثیر فرهنگی تدفین همین شهدا در جای جای کشور است که نشان می‌دهد کار با یک معیار درست جلو می‌رود.
*پی‌نوشت: «شیار143» گوشه دیگری از این ماجرا را در سینمای ایران رقم زده است. آنانی که هنوز نتوانستند ماجرای اتفاق افتاده در امیرچخماق یزد را هضم کنند، دلدادگی مردم در سالن‌های نمایش این فیلم را به تماشا بنشینند شاید روایت آمده از روزهای زندگی «الفت» قدری تفسیر‌گر این چرایی برایشان باشد. مردم ایران، شریف‌اند و ارزش عاطفه‌ها را می‌دانند.
نجمه السادات مولایی
