به گزارش مشرق، گسترش شبکه‌های اجتماعی مانند هر نوآورى دیگری به ایجاد دگرگونى‏هایى در جنبه‏هاى گوناگون زندگى انجامیده و در کنار دستاوردهاى انکارناپذیر مثبت، پیامدهای ناخوشایندی نیز به همراه داشته است، یکی از همین گروه نرم‌افزارها که این روزها مورد توجه قرار گرفته و البته توانسته جای خود را میان جوانان باز کند، وایبر است. نرم‌افزاری که با تسخیر گوشی‌های همراه به نوعی جوانان را هم تحت سلطه خود درآورده است. این موضوع را می‌توان از نوع مکالمه و اصطلاحات رد و بدل شده میان جوانان به خوبی متوجه شد. عباراتی مانند تو وایبر نیستی؟ بعد از کلاس بیا تو وایبر، عکس‌ها را روی وایبر گذاشتم و عباراتی اینچنینی، نشان‌دهنده این موضوع است که استفاده از این نرم‌افزار میان جوانان همه‌گیر شده است و همگی ساعاتی از شبانه روز را مشغول سرک کشیدن در این فضا هستند. این در حالی است که مزایا و فواید این نوع از تکنولوژی را نمی‌توان نادیده گرفت اما به باور بسیاری از کارشناسان، روانشناسان و اساتید دانشگاه به دلیل تناقضات فرهنگی بین جامعه ما و سازندگان این نرم‌افزارها استفاده از وایبر در جامعه ایران با آسیب‌هایی مانند کم‌توجهی به خانواده، آسیب‌های روحی، انزوا و افسردگی همراه است. این موضوع و بررسی آسیب‌ها و نقاط مثبت و منفی استفاده از نرم‌افزارهای تلفن همراه بویژه نرم‌افزار وایبر بهانه گپ و گفت «وطن امروز» با کارشناسان و صاحبنظران حوزه اجتماعی شد و از نگاه آنها ابعاد گوناگون استفاده از این نرم‌افزار مورد واکاوی قرار گرفت.

اما و اگرهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه

مریم رامشت، روانشناس در این باره می‌گوید: شبکه‌های اینترنتی موجود از جوامع دیگر وارد جامعه ما شده است و تفاوت فرهنگی فاحشی با جامعه ما از لحاظ سنت و مذهب دارد و آثار این تفاوت فرهنگی دور شدن جوان‌های ما از محیط خانواده، فرهنگ اصیل ایرانی و بی‌تفاوتی نسبت به مذهب و مسائل دینی است. مریم رامشت آسیب‌هایی را که شبکه‌های ارتباط جمعی از جمله وایبر، واتس‌آپ و وی‌چت روی زندگی زوج‌های جوان می‌گذارد بسیار مخرب می‌داند و معتقد است در گذشته بحث ارزش خانواده و صیانت از محیط خانه بسیار مهم و اساسی بود اما امروز با وارد شدن وسایل ارتباط جمعی جدید در کانون خانواده‌ها صداقت، سلامت روحی و جسمی، وفاداری و اعتماد متقابل از بین رفته است و کانون خانواده را دچار مشکل کرده است. این روانشناس، دور شدن اعضای خانواده از هم را معضل بزرگ دیگری در این باره می‌داند و به «وطن امروز» می‌افزاید: اعضای خانواده هر کدام درگیر شبکه‌های اینترنتی و ماهواره‌ای شده‌اند به طوری که حتی این مشغولیت در خیابان‌ها نیز بسیار مشهود است، افراد در خیابان هر کدام تلفن همراهی در دست دارند که می‌تواند وارد شبکه‌های اینترنتی شوند، با افراد گوناگون چت کنند و باعث اذیت و آزار دیگران با فرستادن پیام‌های منافی عفت عمومی شوند.

از بین رفتن ارتباط چهره به چهره

وی در ادامه به نکته کلیدی اشاره می‌کند و آن دورشدن افراد از محیط‌های اجتماعی و چهره به چهره است. به اعتقاد وی وسایل ارتباط جمعی ارتباطات انسانی و سلامت فکری افراد را مختل می‌کند که علاوه بر دور شدن و حضور دائمی در جمع از لحاظ جسمانی نیز فرد را دچار اختلال می‌کند. این روانشناس، افسردگی، انزوا، گوشه‌گیری و مردم‌گریزی را در استفاده افراطی از وسایل ارتباطی معضل بزرگی برای جامعه می‌داند و یادآور می‌شود: افراد خانواده هر کدام درگیر راه‌های برقراری ارتباطات بیشتر در فضای مجازی هستند و این عمل ارتباط چهره به چهره افراد خانواده را روز به روز کمتر می‌کند و افراد سعی می‌کنند بسیاری از مسائل را از همدیگر پنهان کنند. به گفته وی، راهکارهای خروج از این آسیب‌های اجتماعی، فرهنگسازی درست استفاده از وسایل ارتباط جمعی است. شبکه‌های اجتماعی موجود وارداتی هستند پس ابتدا باید بتوانیم شبکه‌های اجتماعی را خودمان طراحی و اجرا کنیم. این استاد دانشگاه، ایران را یکی از چند کشور بزرگ دنیا در استفاده از وایبر و وی‌چت می‌داند و معتقد است ایجاد فضا و برنامه‌های شاد و متنوع و پر کردن خلأ روحی و عاطفی جوانان در این زمینه تنها با فرهنگسازی امکان‌پذیر است و شیوه استفاده باید آموزش داده شود.

 اینترنت بلای جان جامعه

 شبکه‌های اجتماعی در دنیای کنونی محبوبیت زیادی یافته‌اند به گونه‌ای که اعضای آن با خویشاوندان، دوستان، همکاران و حتی افراد ناشناس رابطه برقرار می‌کنند. به عبارت دیگر، این شبکه‌ها به درون خانواده‌ها و زندگی خصوصی کاربران راه یافته‌اند، از این رو بسیاری از مناسبات انسانی افراد را تحت تأثیر خود قرار داده‌اند. یافته‌های پژوهش‌های اجتماعی در ایران نشان می‌دهد جوانان بیشترین و مهم‌ترین کاربران اینترنت در ایران هستند.  سیده مریم وحدت شریعت‌پناهی، روانشناس و پژوهشگر حوزه اجتماعی همه‌گیر شدن اینترنت و وسایل ارتباط جمعی را عامل اصلی ورود ابزارهای نوین ارتباطی نظیر وایبر و وی‌چت می‌داند. وی به «وطن امروز» می‌گوید: استفاده از وسایل ارتباط جمعی از هر نوع چه سمعی و چه بصری اگر در جهت بالاتر رفتن خلاقیت و دانش امروزی باشد بسیار مناسب و لازم برای هر جامعه است اما در حالات دیگر که متاسفانه هم‌اکنون عده زیادی از جوانان به آن مبتلا شده‌اند نوعی اعتیاد است که در نهایت فرد را دچار مشکلات روانی و جسمی کرده و این امر به تمام جامعه تسری پیدا خواهد کرد.

اضطراب و استرس ارمغان وایبر

شریعت‌پناهی با بیان به این مطلب که استفاده نادرست از رسانه‌های گروهی افراد را در فضای مجازی نگه می‌دارد، می‌افزاید: فرد در این حالت ارتباط چهره به چهره را کم کم از دست خواهد داد، به سوی انزوا کشیده خواهد شد، از هم‌صحبتی با دوستان فراری می‌شود و دچار حالاتی نظیر خجالت، اضطراب و استرس خواهد شد. این کارشناس، راه‌ برون‌رفت از این مشکل را حذف دانش روز در قالب گسترش روزافزون وسایل ارتباط جمعی نمی‌داند و معتقد است استفاده صحیح، اصولی و بجا از این وسایل باید در فرهنگ مردم نهادینه شود. وی حتی نامه‌نگاری‌های دستی و برقراری ارتباط را که همیشه مرسوم و متداول بوده اما هم‌اکنون رو به فراموشی است توصیه می‌کند و آن را روشی برای درک صحیح از دانش امروزی می‌داند.

 تغییر سبک زندگی با شبکه‌های اجتماعی

 مطالعات حاکی از آن است که کاربران شبکه‌های اجتماعی کمتر به دیدار دوستان و بستگان خود می‌روند و به جای آن با گذاشتن پیام با آنها ارتباط برقرار می‌کنند، کمتر با اعضای خانواده خود صحبت می‌کنند همچنین هنگامی که در کنار اعضای خانواده خود هستند کارها و فعالیت‌‌های شخصی خود را در شبکه‌های اجتماعی پیگیری می‌کنند. به این ترتیب شبکه‌های اجتماعی تغییرات بنیادین در سبک زندگی و فرهنگ جوامع ایجاد می‌کنند و توانسته‌اند بر الگوی روابط خانوادگی افراد تاثیر بگذارند. در همین باره محمدمراد بیات، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسائل اجتماعی روند رو به رشد وسایل ارتباط جمعی بویژه وسایلی را که با آن می‌شود در هر مکان و زمانی با دنیا و افراد جامعه ارتباط برقرار کرد فی نفسه لازم برای پیشرفت همه‌جانبه یک کشور می‌داند اما تاکید بر این اصل مهم دارد که شیوه صحیح استفاده از آن هم به اندازه گسترش آن لازم است. وی درباره استفاده مطلوب از چنین فضاهایی به «وطن امروز» یادآور می‌شود: باید نگاه آسیب‌شناسانه به این وسایل داشت، چون عده بسیاری از مردم نحوه صحیح استفاده از اینترنت، تلفن همراه، وی‌چت و وایبر را بلد نیستند. در این گستره اجتماعی است که شیوه صحیح استفاده از این وسایل باید مورد توجه جدی قرار گرفته و جزو یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های کشور به آن توجه جدی شود.

ضربه‌پذیری جوانان به دلیل فقدان دانایی

اگر بپذیریم که هر چیزى مى‏تواند جنبه اعتیادآور و بیمارگونه به خود بگیرد، در این صورت منطقى خواهد بود که از اعتیاد به شبکه‌های مجازی سخن بگوییم. وابستگی روزافزون مخاطبان به شبکه‌های اجتماعی و صرف کردن زمان‌های طولانی در شبکه‌های اجتماعی، نوعی از اعتیاد اینترنتی به نام اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی را به وجود آورده است.  دراین میان به باور برخی فرهنگسازی در سطح کلان جامعه درباره این برنامه‌ها صورت نگرفته است و به تبع این مساله قشر جوان در استفاده سوء و نامعقول از این برنامه‌ها پیشتاز شده‌اند، چرا که آنها نسبت به دیگر اقشار جامعه تسلط بیشتری بر استفاده از این برنامه‌ها دارند، به همین دلیل حجم استفاده آنها بسیار قابل توجه‌تر است. پیمان علی‌نژاد، استاد دانشگاه در این باره خاطرنشان می‌کند: وقت برای جوانان با اهمیت است و آنها باید مدیریت ارزشمند آن را یاد بگیرند اما این برنامه‌ها با مدیریت وقت منافات دارند، چرا که فضای آنها برای جوانان جذاب است و آنها دائم پیام‌های گوناگون را کپی کرده و برای یکدیگر ارسال می‌کنند. این ارسال‌های مداوم یعنی ویران کردن وقت جوانان، بسیاری از جوانان اینچنین کل ایام سال خود را هدر می‌دهند.

منبع: وطن امروز