گروه تاریخ مشرق- سید جمال الدین اسدآبادی، اندیشمند دینی و اصلاح‌گر نامور ایرانی، در چنین روز دار فانی را وداع گفت. او که هم در عرصه سیاست عملی و هم در دریای مباحث نظری اسلامی و سیاسی غور کرده بود، اگرچه هرگز نتوانست تا پایان عمر نتایج عملی مترتب بر تلاش‌های خود را ببیند، اما بر بسیاری از اندیشمندان پس از خود تاثیر گذاشت. ناشر مطبعه «عروة‌الوثقی» و همکار شیخ محمد عبده، البته در میان غیرمسلمانان هم چهره‌ای شناخته شده است.
سید جمال، در نوامبر 1882 به علت دخالت در امور سیاسی هند و ایراد سخنرانی‌ها و مقالات آتشین، از این کشور اخراج شد و چون در غالب کشورهای اسلامی به او پناه نمی‌دادند عازم فرانسه شد. این نخستین سفر سید جمال به فرانسه بود. افزون بر اندیشمندان عرب و مسلمان مانند ابونظاره و البصیر، بسیاری از روشنفکران فرانسوی هم از آمدن سید جمال شگفت زده و مشتاق بودند. در این رابطه، سید جمال با برخی از این افراد دیدار کرد. این سفر باعث شد که نام او در محافل علمی فرانسه بر سر زبان‌ها بیفتد و بارها از مراتب علمی و اخلاقی او تجلیل به عمل آورند.
ویکتور هوگو، سیدجمال‌الدین اسدآبادی، ارنست رنان
ارنست رنان، فیلسوف و اندیشمند فرانسوی یکی از این افراد است که پس از مصاحبت با سیدجمال تحت تاثیر منش و بینش او قرار گرفتند. نویسنده کتاب «ملت چیست؟»، پس از دیدار با سیدجمال گفت: «تاکنون کمتر کسی مرا تا این اندازه تحت تاثیر خود قرار داده است و به دنبال گفتگوی با اوست که موضوع سخنرانی خود را «علم و اسلام» برگزیدم.»
پس از سخنرانی رنان در دانشگاه سوربن درباره «علم واسلام»، سید جمال به نظرات او نقد وارد کرد. احمد امین، نویسنده مصری درباره نظر رنان نسبت به سید جمال، از قول خود او می‌نویسد: «من در وقت مباجثه با سید، هنگام دیدن آزادی فکر و دانش وسیع و صراحت لهجه او به فکرم رسید با یکی از دانشمندان بزرگ قدیمی گفتگو می‌کنم. با ابن‌سینا و ابن‌رشد روبرو هستم.»
هنری روشفور، سیاستمدار فرانسوی، او را «نیمه پیامبر» می‌خواند و این چنین وصفش می‌کرد: « چشمان سیاه و پر مهر و شراره‌اش ور ریش تیره‌اش که تا سینه سرازیر بود، به چهره او ابهت خاصی می‌بخشید. شخصیت او نمونه شخصیت یک رهبر بود...»
اما شاید جالب‌ترین دیدار سیدجمال رد فرانسه، گپ‌و‌گفت او با ویکتور هوگو، نویسنده و شاعر سرشناس فرانسوی و آفریننده «بینوایان» باشد. سیدجمال‌الدین اسدآبادی در 1883 با ویکتور هوگو گفتگو کرد. سید جمال در این گفتگو از شاعر فرانسوی پرسیده بود که «چه چیزی در طول زندگی تو را به تحسین وا می‌دارد؟ چیزی که تو آن را کامل‌ترین، زیباترین و بهترین چیزها یافته‌ای؟» ویکتور هوگو در پاسخ گفته بود: «گل رز!»
منابع:
the life and thougt of seyyed jamal-ed-din- assadabadi, mohammadreza majidi and mohammadreza dehshiri
نگین، بهمن 1349، شماره 69
سید جمال، در نوامبر 1882 به علت دخالت در امور سیاسی هند و ایراد سخنرانی‌ها و مقالات آتشین، از این کشور اخراج شد و چون در غالب کشورهای اسلامی به او پناه نمی‌دادند عازم فرانسه شد. این نخستین سفر سید جمال به فرانسه بود. افزون بر اندیشمندان عرب و مسلمان مانند ابونظاره و البصیر، بسیاری از روشنفکران فرانسوی هم از آمدن سید جمال شگفت زده و مشتاق بودند. در این رابطه، سید جمال با برخی از این افراد دیدار کرد. این سفر باعث شد که نام او در محافل علمی فرانسه بر سر زبان‌ها بیفتد و بارها از مراتب علمی و اخلاقی او تجلیل به عمل آورند.
ویکتور هوگو، سیدجمال‌الدین اسدآبادی، ارنست رنان
ارنست رنان، فیلسوف و اندیشمند فرانسوی یکی از این افراد است که پس از مصاحبت با سیدجمال تحت تاثیر منش و بینش او قرار گرفتند. نویسنده کتاب «ملت چیست؟»، پس از دیدار با سیدجمال گفت: «تاکنون کمتر کسی مرا تا این اندازه تحت تاثیر خود قرار داده است و به دنبال گفتگوی با اوست که موضوع سخنرانی خود را «علم و اسلام» برگزیدم.»
پس از سخنرانی رنان در دانشگاه سوربن درباره «علم واسلام»، سید جمال به نظرات او نقد وارد کرد. احمد امین، نویسنده مصری درباره نظر رنان نسبت به سید جمال، از قول خود او می‌نویسد: «من در وقت مباجثه با سید، هنگام دیدن آزادی فکر و دانش وسیع و صراحت لهجه او به فکرم رسید با یکی از دانشمندان بزرگ قدیمی گفتگو می‌کنم. با ابن‌سینا و ابن‌رشد روبرو هستم.»
هنری روشفور، سیاستمدار فرانسوی، او را «نیمه پیامبر» می‌خواند و این چنین وصفش می‌کرد: « چشمان سیاه و پر مهر و شراره‌اش ور ریش تیره‌اش که تا سینه سرازیر بود، به چهره او ابهت خاصی می‌بخشید. شخصیت او نمونه شخصیت یک رهبر بود...»
اما شاید جالب‌ترین دیدار سیدجمال رد فرانسه، گپ‌و‌گفت او با ویکتور هوگو، نویسنده و شاعر سرشناس فرانسوی و آفریننده «بینوایان» باشد. سیدجمال‌الدین اسدآبادی در 1883 با ویکتور هوگو گفتگو کرد. سید جمال در این گفتگو از شاعر فرانسوی پرسیده بود که «چه چیزی در طول زندگی تو را به تحسین وا می‌دارد؟ چیزی که تو آن را کامل‌ترین، زیباترین و بهترین چیزها یافته‌ای؟» ویکتور هوگو در پاسخ گفته بود: «گل رز!»
منابع:
the life and thougt of seyyed jamal-ed-din- assadabadi, mohammadreza majidi and mohammadreza dehshiri
نگین، بهمن 1349، شماره 69
۱۷:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۳
۱۰:۵۱ - ۱۴۰۰/۰۱/۲۲
