باتوجه به اینکه جنابعالی از السابقون انقلاب هستید، مهمترین عوامل موثر در شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی را چه می‌دانید؟

آیت‌الله خزعلی: برای پاسخ به این سوال باید بگویم که امام خمینی (ره) یک مرد قائم به وظیفه و متوجه به خدای متعال بود که من مردی همانند او ندیده‌ام چراکه او قیام کرد و گفت من باید ایران را اسلامی و کشورهای اسلامی را بیدار کنم تا این انقلاب مقدمه‌ای برای ظهور امام زمان باشد؛ لذا این سه مسئله از اهمیت بالایی برخوردار است.

  آن سه مسئله همان موضوعاتی است که در پاسخ به موضوع آباد کردن مدرسه فیضیه مطرح شد؟

آیت‌الله خزعلی: ‌بله.

*هدف امام فراهم کردن مقدمه‌ای برای ظهور امام زمان (عج) بود

  لطفاً در باره این سه مسئله بیشتر توضیح دهید؟

آیت‌الله خزعلی: از امام خمینی(ره) پرسیده بودند، آیا قصد آباد کردن مدرسه فیضیه که تخریب شده است را دارید که ایشان در پاسخ گفته بودند که من برای این کار نیامده‌ام بلکه من برای سه هدف قیام می‌کنم؛ یکی اینکه باید ایران را اسلامی، کشورهای عرب و اسلامی را بیدار و مقدمه‌ای برای ظهور امام زمان فراهم کنیم، که این برای ما قیمت داشت؛ من این حرف را با واسطه شنیده بودم اما در مورد صحت این مطلب مرحوم عسکراولادی بدون واسطه این فرمایش امام خمینی (ره) را تأئید کرد.

  آشنایی شما با حضرت امام به چه زمانی برمی‌گردد؟

آیت‌الله خزعلی: آشنایی من با امام خمینی(ره) به زمانی بر می‌گردد که برای درک درس آیت‌الله بروجردی در مکتب ایشان حاضر شدم؛ در جلسه درس، سیدی را کنار دست خود دیدم که روی زیلو نشسته بود درحالی که باید در کنار منبر می‌نشست؛ به من گفتند، این سید آقای خمینی است، ایشان شخص متواضعی بودند، در صورتی که باید در بالای مجلس می‌نشستند اما در کنار سایر افرادی چون بنده ‌نشستند و من به وی ارادت پیدا کردم.

در آن زمان بنده اعتراضی را به شاه مطرح کردم که شاه نیز مرا به گناباد تبعید کرد و من نامه‌ای را به آیت‌الله بروجردی نوشتم و با وجود بدی آب و هوا گفتم هوای گناباد خوب است؛ برای همین به من گفتند به جای سه ماه 9 ماه باید در گناباد بمانم. آقای بروجردی ناراحت شدند، وقتی به ملاقات آیت‌الله بروجردی رفتم به من گفتند که پس از مطالعه نامه شما یک روز تب کردم.

در آن زمان آیت‌الله خمینی به آیت‌الله بروجردی نامه‌ای نوشتند که شاه قصد دارد به دیدن شما بیاید، امام به آیت‌الله بروجردی پیغام دادند با توجه به اینکه شاه می‌خواهد در سفر قم با شما ملاقات داشته باشد، در منزل برنامه‌ای ترتیب دهید تا شما جلوی پای شاه بلند نشوید، لذا وقتی شاه وارد شد ابتدا به اتاق پذیرایی رفت و زمانی که آیت‌الله بروجردی داخل شدند، شاه مجبور می‌شود بلند شود و جلوی ایشان بایستد.

بنده در کتابخانه‌ام عکس آیت‌الله خمینی و آقای الهیان را دارم و هرگاه این دو نفر را می‌بینم روحیه پیدا می‌کنم چراکه علاقه زیادی به امام (ره) دارم؛ حضرت امام در فوت مرحوم الهیان که از عرفای بزرگ بود گفتند «دنیا همه را فریب می‌دهد ولی تو دنیا را فریب دادی.»

*رفتارهای امام، انسان تربیت می‌کرد

  خاطره‌ای از حضرت امام برایمان تعریف کنید.

آیت‌الله خزعلی: در اولین جلسه درس اخلاقِ شاگردان خاص امام، زمانی که ایشان روی منبر می‌روند و درس را آغاز می‌کنند متاثر شده و مدت زیادی گریه می‌کنند و می‌فرمایند این جایگاه پیغمبر است و من چگونه می‌توانم بر این جایگاه بنشینم، این جمله چنان عمیق بود که همه طلاب به گریه افتادند.

خاطره دیگر این است که بنده نماینده حضرت امام در خوزستان بودم و زمانی که امام خمینی از پاریس به تهران آمدند من به دلیل مسئله حمایت و حفظ جان ارتشی‌ها نتوانستم همراه آقایان به استقبال امام بروم؛ بعداً که خدمت امام رسیدم و دلیل عدم حضور خود را در جریان استقبال گفتم، آیت‌الله خمینی، وظیفه مرا پاسداری و حمایت از ارتشی‌ها دانستند و گفتند که شما به وظیفه خود عمل کردید تا مسلمانان کشته نشوند.

*عرفا می‌گفتند امام یک تنه مبارزه می‌کند و پیروز هم می‌شود

  در آن مقطع چه شناختی از امام (ره) داشتید؟

آیت‌الله خزعلی: در سال 1304، حاج شیخ مجتبی قزوینی با امام خمینی(ره) دیداری در قم داشتند که من در آن زمان یک طلبه جوان بودم و به همین دلیل اجازه ندادند در ملاقات این دو عالم حضور داشته باشم. بعد از آن جلسه آیت‌الله مجتبی قزوینی به من گفتند که «آیت‌الله خمینی مرد خداست، اعلامیه‌دهندگان دیگر در نیمه‌راه بازمی‌مانند و ایشان را تا آخر همراهی نمی‌کنند اما این مرد یک تنه به مبارزه ادامه می‌دهد و پیروز می‌شود». حاج شیخ مجتبی قزوینی از افرادی الهی بود که به حرف خود اطمینان داشت و این گفته را سال‌ها پیش از وقوع انقلاب مطرح کرد.

شناختی که من از امام خمینی(ره) دارم این است که او به معنای واقعی مرد خدا بود، یکی از دوستان امام، آقای الهیان بود که تعریف می کرد همراه امام خمینی (ره) به خودسازی می‌پرداختند؛ اخیراً با وجود گذشت سال‌ها از زمان رحلت آقای الهیان بعد از اینکه قبرستان قم را خراب کردند، پیکر آقای الهیان سالم مشاهده شد.

  خاطره‌ خاصی هم از ایشان دارید؟

آیت‌الله خزعلی: یک زمانی در جوانی به ایشان گفتم که دلم می‌خواهد از آنچه دیده‌اید به من بگویید، من آیات و قرآن و حدیث را خود می‎بینم اما از آنچه خود دیده‌اید به من بگویید، ایشان در جواب، به آیه‌‌‌ای از قرآن اشاره کردند و گفتند « به داوود گفته شد که آهن را نرم کردیم و مقام داوود بسیار بالاست» پس از آن حاج شیخ مجتبی قزوینی یک سینی مسی که آنجا بود را با دستش پاره کرد. ایشان شاگرد آقای الهیان و هر دو از عرفا بودند، یعنی این عرفا می‌دیدند نهضت امام خدایی است.

  لطفاً درباره فرزند شهیدتان حسین آقا و نحوه شهادت او برایمان بگویید.

آیت‌الله خزعلی: فرزند شهید من، الهی بود، یادم هست یک بار در زمانی که من در دامغان تبعید بودم، حسین به معلم کلاسش به دلیل فراهم نکردن شرایطی برای اقامه نماز آیات به دلیل خورشید گرفتگی، اعتراض کرده بود.

*عوامل شاه تیر را به مغز پسرم حسین زده بودند

حسین وقتی به مشکل می‌خورد یا پول نداشت به من هم نمی‌گفت، در نهایت اعتراض او به شاه موجب شد جان خود را از دست بدهد. وقتی پیکرش را آوردند من و مادرش گریه نکردیم اما زنان دیگری که با او رفته بودند فریاد می‌زدند چراکه عوامل شاه تیر را به مغز او زده بودند. به من گفتند کمی گریه کن تا قلبت آرام شود اما گریه نکردم و به آنها گفتم که به خدا قسم اگر اکنون پسرم با لباس دامادی به حجله می‌رفت اینقدر شاد نبودم که اکنون از شهادت او شاد هستم. امام هم به خوبی بابت این برخورد به من عنایت و محبت فرمودند و گفتند که کار تو کمر دشمن را شکست.

بیستمین شب شهادت پسرم با عده‌ای از بازاریان به قم رفته بودم؛ سحرگاه حسین به خواب من آمد و سلام کرد؛ آنجا شعری را درباره پسرم خواندم:

با یک سلامت برزدی آتش به جانم/ نازک به سر ای نازنین سرو روانم/ بعد از دو عشره از پدر یادی نمودی/ نآمده رفتی و نیرویم ربودی/ گفتی که تاسوعا به دنیا آمدم من/ یعنی که از بهر شهادت زاده‌ام من/ نامم حسین و واجب آمد پاس این نام/ باید که گردم با شهیدان جمله همگام

بعد از این شعر گریه‌ام گرفت، همسرم از من پرسید چرا گریه می‌کنی گفتم به خاطر حسین، گفتند مگر قرار نبود گریه نکنی؟ به او گفتم این گریه چیز دیگری است چراکه حسین به دیدارم آمده بود.

  امام درباره فرزند شهیدان مطلبی به شما گفتند؟

آیت‌الله خزعلی: بعد از پیروزی انقلاب به عنوان یکی از صاحبان دم که شهید داده‌اند، امام به من گفتند پسر شما کشته شده و شما به عنوان پدر شهید می‌توانید از دادگاه درخواست خونخواهی در قبال «نعمت‌الله نصیری» رئیس ساواک داشته باشید، البته تا از دادگاه درخواست کنیم او اعدام شده بود.

* امام مقتدر بودند نه تاثیر پذیر

  بنابراین با این صحبت‌های شما می‌توان گفت برخلاف ادعای برخی افراد که معتقدند امام اثر پذیر بود، ایشان مقتدرانه عمل می‌کردند؟

آیت‌الله خزعلی: بله. امام مقتدر بودند و در مقابله با چنین افرادی همیشه با اقتدار عمل می‌کردند. فرمایش ایشان مبنی بر اینکه آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند نمونه‌ دیگری از اقتدار امام بود که امروز نیز مقام معظم رهبری هم بر آن تکیه و تاکید دارند، این صحبت حرف‌ ساده‌ای نیست.

  باتوجه به تاکید شما مبنی بر اقتدار امام (ره)، اگر ایشان در قید حیات بودند با فتنه‌گران چگونه برخورد می‌کردند؟

آیت‌الله خزعلی: امام خمینی(ره) در آن زمان نیز با فتنه‌گران برخورد جدی‌ می‌کردند؛ حتی برخورد قاطع ایشان با مجموعه نهضت آزادی مثالی است که بر کسی پوشیده نیست. ایشان همیشه بر این امر تأکید داشتند که باید حال فعلی افراد را سنجید چرا که ممکن است فردی در طی زمان تغییر کند و فتنه‌گر شود. در واقع این را از پیغمبر یاد گرفتند؛ به منافقین گفته شد که نزد پیامبر توبه کنید اما آنها قبول نکردند تا اینکه یکی از فرزندان منافقین از پیامبر خواست تا اجازه دهند پدرش را بکشد؛ اما پیامبر قبول نکردند و فقط فرمودند هرکس که می‌خواهد وارد شهر شود اعلام کند؛ چراکه عزت مخصوص خدا، رسول و پیروان اوست؛ لذا همین کار را نیز امام خمینی انجام دادند.

*خاتمی را به حضور نپدیرفتم

رئیس جمهور دوره اصلاحات قصد داشت به دیدار من بیاید اما من قبول نکردم. در سخنرانی که در یزد داشتم در این باره صحبت کردم. درباره او باید تاکید کنم که پدر او گفته بود که پسرش غرب‌زده است و برای اسلام مصیبت به وجود می‌آورد. یادتان باشد از هرکس که انگلیس و آمریکا تعریف کرد، پرهیز کنید.

*دروغ است که امام به دنبال حذف شعار مرگ بر آمریکا بود

  آیا ادعای برخی افراد مبنی بر اینکه امام به دنبال حذف شعار مرگ بر آمریکا از بلندگوهای رسمی کشور بود درست است؟

آیت‌الله خزعلی: این حرف دروغ است. برخی افراد و فرزندانشان کارهایی انجام دادند که با روش امام راحل نمی‌سازد و حرف‌هایی زده‌اند که درست نیست چراکه آمریکا شیطان بزرگ است و مردم باید در مواجه با آن هوشیار و بیدار باشند.

  شیرین‌‌ترین ماموریتی که حضرت امام  روح‌الله به عهده شما گذاشتند، چه بود؟

آیت الله خزعلی: یکبار قرار بود بنده به منبر بروم، موضوع صحبت من هم درباره مطلبی از روزنامه اطلاعات بود که اعلام کرده بود روحانیت با شاه موافق است و امام خمینی از من خواستند آن موضوع را در منبر تکذیب کنم.

*سخنرانی‌ام در اوج قدرت منافقین باعث شد مردم شعار مرگ بر رجوی سر بدهند

  باتوجه به مبارزاتی که قبل از انقلاب با رژیم ستمشاهی داشتید آیا خاطره‌ای دارید که برای ما بیان کنید؟

آیت‌الله خزعلی: بله؛ یک بار در شیراز منافقین برنامه توطئه‌‌آمیزی داشتند و بنده با کمک مرحوم آیت‌الله ربانی شیرازی جلوی دفتر آنها را فرش کردیم و در آنجا برای مردم سخنرانی کردم و مردم هم استقبال کردند لذا منافقین از اظهار قدرت خود منصرف شدند و در محدودیت قرار گرفتند. پس از سخنرانی من با وجود اینکه مردم شیراز پیش از آن از سخن گفتن در برابر منافقین هراس داشتند، فریاد مرگ بر رجوی سر دادند. البته اکنون زمان دقیق آن را به خاطر ندارم اما این سخنرانی در زمانی بود که منافقین تحرکاتی را در شیراز انجام داده بودند.

*مهدی هاشمی به جایگاه منتظری ضربه زد

  از آقای منتظری در آن دوره خاطره‌ای دارید؟

آیت‌الله خزعلی: داماد ایشان و برادر دامادش مهدی هاشمی انحراف‌هایی داشتند و به آیت‌الله منتظری از نظر شخصیتی ضربه زدند در حالی که او از نظر فقهی مورد توجه قرار داشت اما یادمان نرفته که ترور آیت‌الله شمس‌آبادی توسط همین باند صورت گرفت. یکی از تدابیر خوب نظام که اهمیت بالایی هم داشت این بود که مرحوم منتظری در حرم حضرت معصومه(س) دفن شود، و از این رو افرادی که می‌خواستند بعد فوت او مستمسکی برای خود و گروه‌هایشان داشته باشند، ناکام ماندند.

  باتوجه به اینکه درحال‌ حاضر در دهه چهارم انقلاب اسلامی قرار داریم  وظیفه نسل جوان را در شرایط کنونی چه می‌دانید؟

آیت‌الله خزعلی: باید پایداری کنند و مستقل و مستمر به فعالیت خود ادامه دهند تا با اخلاق و رفتار خود اسوه شوند.