گروه اقتصادی مشرق - دولت‌ها همیشه با سیاست‌های مختلف سعی بر حمایت از خانوار برای تأمین این کالای اساسی داشته اند. افزایش تسهیلات خرید مسکن یکی از سیاست هایی است که چندین دوره است مورد توجه دولت‌ها قرار می‌گیرد.

از آذر ماه سال گذشته رکود خرید و فروش مسکن به نوعی آغاز شد و رکود خرید و فروش مسکن در حالی این روزها یک ساله شده، که کاهش قیمت ‌مسکن هم نتوانست منجر به از سرگیری معاملات شود. همین امر موجب شده که بار دیگر جناح موافق تقویت وام خرید مسکن در دولت یازدهم، زورآزمایی در برابر مخالفان را آغاز کند.

در یک نگاه دولت در راستاي رونق بازار مسكن به دنبال این است که وام مسکن را افزایش دهد البته در دولت قبل نوع نگاه به این شکل بود که اگر وام مسکن افزایش یابد قیمت خانه گران می شود و تصمیم‌گیران مخالف افزایش نرخ وام خرید بودند.

مدتهاست وزیر راه به دنبال افزایش سقف وام خرید و ساخت مسکن است که هنوز از سوی بانک مرکزی تایید نشده است. اکنون سقف وام خرید مسکن بانک مسکن در حال حاضر ۲۰ میلیون تومان است.

عباس آخوندی وزیر راه  در تاریخ 23/09/1392 با حضور در برنامه نگاه یک با اشاره به برنامه های دولت دربخش مسکن، گفت: طرح ما این است که مردم در یک دوره 3 تا 5 ساله با حدود 25 تا 30 میلیون تومان آورده خانه دار شوند، گفت: یکی از برنامه هایم این است که در قالب صندوق‌های پس انداز مسکن بیش از 100 میلیون تومان وام به مردم پرداخت شود.

این اظهارنظر وزیر راه، با واکنش‌های گسترده مخالفان و موافقان مواجه شد.

حسام عقبايي ریيس اتحاديه مشاوران‌املاك تهران درباره این طرح گفت: دولت بنا دارد طول انتظار دريافت وام خريد از صندوق‌هاي در آستانه تاسيس سپرده‌گذاري مسكن را 3ساله تعيين كند اما تجربه نوسان قيمت‌ها نشان داده متوسط قيمت مسكن در دوره‌هاي گذشته سالانه 20درصد افزايش پيدا كرده و در اين صورت اگرچه وام 100 ميليوني در حال‌حاضر 50درصد از قدرت خريد مسكن در كلان‌شهر ‌تهران را براي طبقه متوسط جامعه فراهم مي‌كند اما همين وام در سال95 حداكثر 30درصد هزينه خريد مسكن را پوشش خواهد داد.

وی گفت: آناليز اين طرح و تجزيه‌وتحليل مدل مدنظر وزارت راه‌وشهرسازي نشان مي‌دهد وام جديد خريد مسكن از روزي كه بانك‌مركزي و شوراي پول‌واعتبار موافقت‌ خود را با طرح اعلام‌کنند سه‌ سال طول خواهد كشيد تا به دست متقاضيان مصرفي بازار مسكن برسد، اين در حالي است كه قدرت وام 100 ميليوني بعد از سه‌سال سپرده‌گذاري متقاضيان، باتوجه به نرخ تورم قطعا به اندازه حال‌حا‌ضر نخواهد بود.

در سوی مقابل، بسیاری از کارشناسان با افزایش وام خرید مسکن مخالفند. در همین زمینه، یک کارشناس مسکن با اشاره به اظهارات آخوندی گفت: اگر این وام مربوط به خرید مسکن باشد که مانند انداختن کبریت در انبار باروت است، اما اگر وام ساخت باشد مانع از افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن خواهد شد.

افشین پروین‌پور افزود: در شرایط کنونی اقتصاد کشور مطمئن باشید بانک‌ها چنین منابعی را در اختیار ندارند که شش برابر ودیعه به مردم وام پرداخت کنند، حالا چه وام ساخت باشد چه وام خرید مسکن.

وی تصریح کرد:‌ حالا اگر به بانک‌ خیلی فشار بیاورند شاید بتواند تعداد محدودی از نوع وام را پرداخت کند، در حالی که تقاضا در بازار مسکن بسیار زیاد است.

وی خاطرنشان کرد: جای تعجب دارد دولت چند وقتی است داد و فریاد می‌زند که پول ندارد و خزانه خالی است، حالا چگونه می‌خواهد منابع مورد نیاز برای پرداخت وام مسکن شش برابر ودیعه را تامین کند.

کارشناس اقتصاد مسکن با تاکید بر این‌که در حال حاضر بازار مسکن با حجم عظیم تقاضا مواجه است، گفت: سوال اینجاست که این تسهیلات برای خرید پرداخت می‌شود یا ساخت. احساس می‌کنم این وام برای خرید مسکن پرداخت می‌شود و با توجه به شکاف بزرگ تقاضا و عرضه این کار به مثابه انداختن کبریت در انبار باروت می‌ماند که همه چیز را شعله‌ور خواهد کرد.

پروین‌پور  تصریح کرد: پرداخت وام خرید مسکن به این‌صورت جهش قیمت شدیدی را البته با تاخیر به دنبال خواهد داشت و در واقع داستان رونق و رکود بازار مسکن دوباره اتفاق می‌افتد.

وی با بیان این‌که به نظر می‌رسد تیم جدید وزارتخانه عمدا قصد دارد با ایجاد تورم بازار مسکن را از رکود خارج کند، اظهار کرد: در حال حاضر تورم بازار مسکن سنگین شده که نتیجه سیاست‌های اشتباه اقتصادی است و با وام‌های 20 و 30 میلیون تومانی، مسکن از این رکود بیرون نمی‌آید. بنابراین دولت مجبور است وام را شش برابر کند تا بازار مسکن را با تورم از رکود خارج شود.

کارشناس اقتصاد مسکن با یادآوری این‌که دولت نهم و دهم از تحریک تقاضا جلوگیری کرد، تصریح کرد: چنانچه دولت بخواهد وام مسکنِ 6برابر ودیعه را برای ساخت بدهد این کار منجر به ایجاد اشتغال و افزایش عرضه خواهد شد. این یک سیاست مثبت است که تورم‌زا نیست و با تقویت عرضه از افزایش قیمت‌ها جلوگیری و حتی آن را کاهش خواهد داد و به‌طور کلی بازار مسکن به ثبات می‌رسد.

پروین‌پور با اشاره به این‌که تحریک تقاضا بارها تجربه شده که افزایش جهشی قیمت‌ها را به‌دنبال داشته است، افزود: در دوره دوم وزارت عبدالعلی‌زاده وام خرید 12 میلیون تومانی پرداخت شد که باعث رشد جهشی قیمت مسکن در اواخر دولت هشتم شد.

در هر صورت حتی بدون توجه به دیدگاه‌های مخالفان و موافقان، تجربه دو دهه اخیر نیز نشان می‌دهد که هرگاه وام خرید مسکن افزایش یافته، به طور مستقیم موجب افزایش قیمت مسکن شده و عملا به زیان خریداران و اجاره‌نشینان شده است.

به نظر می‌رسد افزایش وام خرید مسکن در شرایط رکودی فعلی، صرفا به نفع انبوه‌سازانی است که ماه‌ها است خانه‌های نوساز آنها معطل خریدار مانده است اما این طرح نفعی برای مستاجران نخواهد داشت.

دولت در حالی که طرح مسکن مهر را متوقف کرده و طرح جایگزینی نیز ارائه نداده است، با افزایش وام خرید مسکن سودی نصیب اقشار مستاجر نمی‌کند چون یک حساب سرانگشتی نیز نشان می‌دهد که مثلا یک وام 100 میلیونی اقساط ماهانه‌ای حداقل یک میلیون تومانی خواهد داشت که از عهده هیچ یک از خانوارهای مستاجر کشور برنمی‌آید. بنابراین افزایش وام خرید مسکن صرفا سبب اثر روانی ناگوار بر بازار مسکن و افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها خواهد شد.