گروه بین‌الملل مشرق - قطعی شدن سفر هیئت پارلمانی انگلیس به ریاست جک استراو وزیر خارجه پیشین این کشور که سابقه نه چندان خوبی در تعامل با ایران - بویژه در مذاکرات هسته‌ای - دارد، نگرانی‌ها و سؤالات بسیاری را برانگیخته است. با اتفاقات و حواشی بوجود آمده در سفر هیئت پارلمانی اروپا به ایران، بیم آن می‌رود که بار دیگر همانند اقدامات هیئت اروپایی که در پوشش سفر دیپلماتیک انجام گرفت، نمایندگان بریتانیا نیز برنامه‌های خارج از عرف دیپلماتیک دیگری برای حضور در ایران تدارک دیده‌ باشند. 

از دکتر حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره سفر هیئت انگلیسی و اهداف آن به ایران پرسیدیم. سفری که به گفته این نماینده مجلس، از هم‌اکنون تذکرات و هشدارهای لازم درباره برنامه‌های آن به دستگاه‌های مربوطه داده شده است تا از اتفاقات مشابه سفر هیئت اروپایی جلوگیری شود. 

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس همچنین تأکید کرده است که هر هیئت دیپلماتیک پیش از سفر برنامه‌های خود را ارائه می‌کند و پس از توافق با این برنامه‌ها سفر انجام می‌شود، بنابراین اینگونه نبوده است که همه از آنچه که در جریان است بی‌خبر باشند. 

مشرق: آقای حسینی، لطفا بفرمایید گروه دوستی ایران و انگلیس از چه زمانی تشکیل شده و با توجه به اینکه رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس آقای منصوری هستند و ایشان از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز هستند، به چه میزان برنامه‌های این گروه به طور خاص با کمیسون امنیت ملی مجلس هماهنگ است؟

دکتر نقوی حسینی: دیپلماسی پارلمانی یکی از ظرفیت‌های مهم سیاست خارجی کشورها به حساب می‌آید و فعال شدن آن در دوره هشتم و نهم در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. گروه‌های دوستی پارلمانی در سراسر جهان در پارلمان‌ها وجود دارد و تمام پارلمان‌ها گروه‌هایی را تسکیل می‌دهند که روابط را توسعه بدهند و در بخش‌های خصوصی و دولتی، مسائل را حل و فصل کنند. از جمله گروه‌های پارلمانی که در مجلس شورای اسلامی تشکیل شده، گروه دوستی ایران و انگلیس است. گروه‌های دوستی پارلمانی برای همه کشورهای جهان به غیر رژیم اشغالگر قدس در مجلس کشورمان ایجاد شده است. البته آمریکا نیز به دلیل عدم وجود روابط دیپلماتیک میان دو کشور، فاقد این گروه دوستی در مجلس است.

"جرمی کوربین" یکی از همراهان جک استراو در سفر به تهران

مشرق: این گروه‌ها بر چه اساسی شکل می‌گیرند و اعضای آن چگونه انتخاب می‌شوند؟

نقوی حسینی: نمایندگان مجلس با توجه به علاقه، شناخت و تجربیاتی که در تعامل با یک کشور دارند عضو گروه دوستی پارلمانی با آن کشور می‌شوند. در دوره نهم مجلس دیپلماسی پارلمانی شدت گرفت و گروه‌های دوستی خیلی فعال شدند. در اغلب کشورهای دنیا گروه‌های دوستی به صورت متقابل وجود دارند یعنی مجلس انگلیس هم دارای گروه دوستی ایران و انگلیس هست. معمولا گروه‌های دوستی همتای خود را در کشور مقابل دعوت می‌کنند و البته این دعوت‌ها نوبتی است و برای مثال دفعه قبلی که دیداری میان گروه‌های دوستی ایران و انگلیس انجام شد، به میزبانی انگلیسی‌ها صورت گرفته است که این دیدار قبل از قطع روابط بوده است و اینبار این انگلیس‌ها هستند که به دعوت آقای منصوری آرانی، گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس به ریاست آقای جک استراو به ایران می‌آیند. سفر جک استراو به ایران به واسطه جایگاه وی در گذشته در خصوص مذاکرات هسته‌ای و غیره نیست و در چارچوب گروه دوستی است و ایشان میهمان مجلس هستند.

"لُرد لامونت" رئیس اتاق بازرگانی انگلیس و همراه دیگر جک استراو در سفر به تهران

مشرق: آیا این گروه‌های دوستی که شکل گرفته است به صورت یک زیرمجموعه‌ای از کمیسیون امنیت ملی است یا به صورت جداگانه مسؤولیت آنها در اختیار مسؤول گروه دوستی است و سیاست گذاری‌ها از کانال گروه انجام می‌شود؟

نقوی حسینی: گروه‌های دوستی ارتباط کمیسیونی ندارند. در گروه دوستی ایران و انگلیس نماینده‌های دیگری از کمیسیون‌های مختلف نیز حضور دارند.

مشرق: در مصاحبه‌ای که با آقای منصوری داشتیم ایشان اظهار داشتند که هیئت انگلیسی به درخواست خود به ایران می‌آیند و در‌خواست از جانب هیئت انگلیسی بوده است. با توجه به طرح درخواست از سوی انگلیس‌ها برای سفر به ایران، آیا این هیئت برنامه خود را مشخص کرده‌اند یا اینکه به کشورمان می‌آیند که تنها به ایران آمده باشند و با گروه دوستی در پارلمان کشورمان دیدار کرده باشند؟

نقوی حسینی: پروتکل خاصی برای درخواست سفر به یک کشور یا دعوت از هیئتی برای سفر وجود ندارد. آنها می‌توانند تقاضا کنند و به ایران بیایند و نوبت آن‌ها هست و می‌توانند دو طرف درخواست کنند. اما حضور گروه دوستی پرتکل و قوانین خاص خود را دارد. و اینکه با چه کسانی دیدار داشته باشند و چه جلساتی برگزار بشود و روی چه محورهایی گفت و گو کنند قبل از سفر توافق می‌شود. و بعد از توافق و تنظیم برنامه و توافق طرفین با چنین برنامه‌ای، سفر انجام میشود.

مشرق: این نگرانی وجود دارد که اتفاقاتی که در خصوص سفر هیئت پارلمانی اروپا به ایران رخ داد، تکرار شود و در نهایت هم مشخص نشد دیدارهای خارج از برنامه آنها با مجوز چه کسی صورت گرفت و چرا این اتفاق افتاد.

نقوی حسینی: این نگرانی‌ها کماکان از جانب ما هم وجود دارد و من ملزم هستم به عنوان سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی این نکات را توضیح بدهم که هم مردم در جریان باشند و هم دستگاه‌ها متوجه مسؤولیتی که بر عهده دارند باشند.

هیئت‌های خارجی که به ایران می‌آیند در هر حوزه‌ای به میزبانی دستگاه‌های مختلف به کشور سفر می‌کنند. بنابراین یک میزبان وجود دارد. ولی ورود هر هیئتی به ایران تحت نظارت وزارت امور خارجه و دستگاه‌های امنیتی کشور صورت می‌گیرد و اینگونه نیست که اگر مجلس شورای اسلامی میزبان باشد خودش مسؤولیت اجرایی و عملیات ورود و خروج و فعالیت‌های آشکار و پنهان هیئت را به عهده داشته باشد. ما مطابق برنامه‌ای دیدارها را تنظیم می‌کنیم ولی اینکه این هیئت را چه کسی به محل اقامت ببرد و کجا برای تفریح می‌روند تحت کنترل نهادهای ذیربط هستند و اینگونه نیست که رها بشوند.

"بن والاس" یکی از اعضای گروه دوستی پارلمان انگلیس 

مشرق: پس در خصوص هیئت پارلمانی اروپا چگونه شد که آنها رفتند و با افرادی دیدار کردند که خارج از برنامه مجلس بود؟ اصلا آیا واقعا این دیدار خارج از برنامه بود؟

نقوی حسینی: من شرح وظایف را توضیح می دهم و قصد ندارم انگشت اتهام به سمت کسی نشانه بروم. وزارت امور خارجه مسؤولیت آمد و رفت تمامی گروه ها و هیئت‌های خارجی به کشور را دارد و اینکه مسؤولیت به دوش چه کسی است بحثی در آن نیست. وزارت خارجه مسؤولیت دارد، وزارت اطلاعات مسؤولیت دارد. اگر هر دستگاهی چنین برنامه‌هایی را در برنامه‌هایش آورده باشد باید پاسخگو باشد.

مشرق: خانم کرونبرگ رئیس هیئت اروپاییقبل از سفر به ایران در مصاحبه با یورو نیوز اعلام کرده بودند که ما برای اهدا جایزه ساخاروف به ایران می‌رویم. این موضوع قبلا اعلام شده بود. شما همان‌طور که خودتان گفتید و می‌دانید، حتی اگر یک خبرنگار وارد خاک ایران می‌شود، حتما از طرف سازمان‌های امنیتی و وزارت خارجه همراه دارد. در خود هتل اسپیناس که محل استقرار هیئت اتحادیه اروپا بود نماینده‌هایی از وزارت خارجه بودند. می‌خواهیم شفاف سازی کنیم که چطور می‌شود مقامات سرشناس اروپایی خیلی راحت وارد خاک ما شوند و کاری را انجام بدهند که در برنامه‌های آنها نیست. چطور می‌شود اینقدر راحت به سفارت یونان بروند و آن مراسم را برگزار کنند؟

نقوی حسینی: خب سوال ما هم دقیقا همین است.

مشرق: آیا جوابی برای آن پیدا شده است؟ مجلس نمی‌خواهد جوابی برای آن بگیرد؟

نقوی حسینی: هنوز خیر. به همین جهت ما پیگیر هستیم. من مجددا باید این مورد را توضیح بدهم که اگر این خانم دو روز قبل مصاحبه کرده، مجلس شورای اسلامی سه روز قبل از آن متوجه شد و در جلسه هماهنگی که با میزبانی مجلس برای این سفر برگزار شد آنجا به اطلاع دکتر جلالی می‌رسد که گویا آ‌ن‌ها برنامه ملاقات هم دارند. در همان جلسه صورت جلسه شده که دکتر جلالی به عنوان میزبان شدیدا با چنین ملاقاتی مخالفت می‌کند و می‌گوید که مجلس چنین کاری را نه قبول دارد و نه اصلا در برنامه‌های ما هست.اگر دیگران برنامه‌ای دارند ما نمی‌دانیم. اما ما چنین کاری را در دستور کارمان نداشتیم.

مشرق: آقای نقوی حسینی، در هیئت انگلیسی که به تهران می‌آید، غیر از اعضا گروه دوستی ایران و انگلیس در پارلمان آن کشور، یکی از مقامات سابق دولت بریتانیا در زمان خانم تاچر و آقای جان میجر هم حضور دارد. ایشان سال گذشته در گفتگو با بی بی سی اظهار نظر جالبی در مورد تحریم‌ها داشتند. گفته بودند:تحریم‌های اعمال شده علیه ایران بیشتر به شرکت‌های انگلیسی لطمه می‌زندو در واقع مخالف تحریم‌ها بودند. فکر می‌کنید که سفر این‌ها به ایران می‌تواند در راستای مذاکرات هسته‌ای و بحث تحریم‌ها باشد؟ یعنی آنها خواهند پیش‌دستی کنند و کارهای تجاری خود را تنظیم کنند؟

نقوی حسینی: در مورد موضوع قبلی مسئله شفاف شد؟ من اصلا قصد ندارم انگشت اتهام به سمت کسی بگیرم. در آینده می‌خواهم که دستگاه‌ها مراقب باشند. میزبان این هیئت مجلس است اما مسؤولیت با دستگاه‌های امنیتی است که باید مراقب باشند همه چیز مطابق برنامه باشد.

اما در مورد انگلستان، دعوت از گروه دوستی صورت گرفته اما به طور قطع معمولا همراه این گروه مقاماتی از دولت هم ممکن است شرکت کنند. همان‌طور که وقتی گروه دوستی ما به کشوری می‌رود، حتما فردی از وزارت خارجه آ‌ن‌ها را همراهی می‌کند تا در جریان مسائل باشد و بالاخره باید مدیریت بکنند. بنابراین امکان دارد که مقامات دولتی هم با گروه دوستی باشند. هدف گروه این است که روی زمینه‌های همکاری دو کشور صحبت کنند. این‌ها چون نمایندگان ملت هستند محدودیت‌های دولتی ندارند و راحت‌تر می‌توانند صحبت کنند.

همه گفت وگو‌ها در چارچوب گروه دوستی صورت می‌گیرد،اما این گروه می‌تواند در قالب‌های اقتصادی صحبت کند. مثلا رویکردهای هسته‌ای اش را مطرح کند و این که چه کمکی می‌تواند بکند تا این مذاکرات پیش برود. همچنین می‌توانند از ظرفیت‌های خودشان برای توسعه اقتصادی و فعالسازی شرکت‌های خودشان در ایران صحبت کنند. هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.

مشرق: آیا قرار است گروه دوستی ایران زمینه را برای توافق‌های رسمی آماده کند؟شرح وظیفه آنها چیست؟

نقوی حسینی: گروه‌های دوستی وقتی مذاکراتی انجام می‌دهند و توافقاتی صورت می‌گیرد، و تصمیم بر این می‌شود که اقداماتی انجام شود، این مسائل را به دولت‌های خودشان ابلاغ می‌کنند. چون خود این مجالس مجری تصمیمات نیستند. همان‌طور که وقتی گروه دوستی ما به کشوری می‌رود و مذاکره می‌کند، مجموعه گزارش آن را به وزارت خارجه اعلام می‌کند که مثلا ما این صحبت‌هارا انجام دادیم، این مذاکرات انجام شده تا وزارت خارجه ساز وکار معمول و عملیاتی آن را دنبال کند.

مشرق: ارتقاء سطح روابط انگلیس از کاردار غیرمقیم به سفیر در دستور کار این دیدارها هست یا خیر؟

نقوی حسینی: قطع ارتباطات دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران، از طرف انگلیس صورت گرفت. یعنی خودشان اول قطع روابط کردند و مجددا خودشان خواستند که سطح ارتباط با کاردار غیر مقیم، شروع بشود و ایران هم کاردار موقت غیر مقیم انتخاب کرد. منتها مجلس در گذشته مصوبه‌ای را به سبب عملکرد بسیار نامطلوب و مداخله‌جویانه سفارت انگلیس در مسئله فتنه 88 تنظیم کرد و بر اساس آن رفتارها، مجلس دولت را موظف کرد که سطح ارتباط با انگلیس را به سطح کارداری تقلیل بدهد. بنابراین دولت می‌تواند تا سطح کارداری دائم روابط را دنبال کند. و اگر بخواهد به سطح سفیر ارتقاء بدهد می‌تواند شرایط را ارزیابی کند. چون ما در آن مصوبه یک تبصره آوردیم که ارتقاء سطح روابط به عهده دولت است و اگر ارزیابی وزارت خارجه مثبت باشد، می‌تواند این کار را بدون مصوبه مجلس انجام بدهد.

مشرق: با توجه به اتفاقات اخیر در سفر هیئت پارلمانی اروپا، آیا تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شده که جلوی تکرار اینگونه اتفاقات گرفته شود؟

نقوی حسینی: کمیسیون امنیت ملی توصیه‌های لازم را کرده و به دستگاه‌های اجرایی و امنیتی تذکراتی داده شده است تا انشالله اتفاقی رخ ندهد.

مشرق: آقای دکتر نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس، بابت وقتی که برای پاسخگویی به سؤالات مشرق اختصاص دادید از شما سپاسگزاریم.