اسفندیار رحیم مشایی، آن روزها وعده داده بود، در فاصله های کمتر از 25 کیلومتری در جادهها سرویس های بهداشتی ساخته شود. وعده ای که به سرانجامی نرسیدو جاده های ایران، همچنان از کمبود سرویس های بهداشتی رنج می برند. آن قدر که قائم مقام سازمان میراث فرهنگی هم اینک با کنایه از آن سخن می گوید.
«مهدی حجت» دوشنبه ۱۸ آذرماه در یک نشست خبری اعلام کرد: « انتقادهای زیادی در مورد کمبود امکانات رفاهی در جاده های ایران و به ویژه پاکیزه نبودن توالت های عمومی در این کشور مطرح می شود.به گردشگران خارجی که به ایران وارد میشوند، میگویند که در سفر بین شهرهای ایران قرص ضد ادرار مصرف کنید تا مجبور نشوید از سرویسهای بهداشتی بین راهی استفاده کنید.»
اما ماجرای سرویس های بهداشتی در ایران، به حرف های مسئولان اسبق و فعلی سازمان میراث فرهنگی ختم نمی شود.این، قصهای است که سر دراز دارد.
آن طور که مورخان می گویند در زمان هخامنشي، سکوهايي شبیه صندلي وجود داشته و در وسط اين سکوي سنگي فاضلاب و سيستم تخليه وجود داشته است.توالتهای اولیه در ایران چنین بود که فاضلاب درون مخزنی کنار توالت جمع میشد و افرادی به نام کناس گاهگاه به منازل سر میزدند و به رایگان مخزن را تخلیه میکردند و به عنوان کود به کشاورزان میفروختند. اما کمبود توالت عمومی در ایران، موضوعی بود که در سال های اخیر و در چند نوبت به شدت مورد توجه قرار گرفت. هرچند، طبق معمول نتیجه ای نداشت.
جدی ترین صحبت و وعده دولتمردان برای گسترش توالت های عمومی، توسط مرد جنجالی دولت نهم و دهم انجام شد.اسفندیار رحیم مشایی 24 فروردین 87 در حاشيه برگزاري همايش تجليل از خادمان ستاد سفرهاي نوروزي گفت:« ما به قول خود در احداث 200 محموعه سرويس بهداشتي عمل كرديم كه اعتبارات آن هم از محل سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بود اما در سال جديد دولت مصوب كرد 30 ميليارد تومان از محل اعتبارات ملي به اضافه هر استان يك ميليارد تومان را به اين امر اختصاص دهد.اما نياز كشور ما بيش از اين تعداد است و موضوع سرويسهاي بهداشتي هم به سبب اينكه يك كشور اسلامي داريم و به مسئله طهارت بسيار اهميت ميدهيم؛ قابل توجه و يكي از مشكلات گردشگري در كشور است.»
چند روز بعد یعنی 4 اردیبهشت 87 خبرآمد که یک شرکت اسپانیایی طرح خود برای اجرای طرح ساخت 1000 مجموعه سرویس بهداشتی ظرف 8 ماه را در نشستی با حضور رئیس سازمان میراث فرهنگی، و مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری تشریح کره است.مدیر بخش خاورمیانه این شرکت گفته بود:« مجتمعهای بینراهی توسط این شرکت با سیمانهای پیش ساخته ساخته می شود ومحصولات پیش ساخته بسته به نوع آب و هوا متفاوت است به طوری که در مناطق گرمسیر از منسوجات و پارچه نیز میتوان استفاده کرد».
وی با بیان اینکه با این سیستم امکان ساخت 1000 مجتمع خدماتی بینراهی ظرف 8 ماه وجود دارد، گفته بود: «این مجتمعها در متراژ 260 متر ساخته میشود که 180متر آن به ایجاد سوپر مارکت و فروشگاه غذای آماده و 70 متر برای ساخت دستشویی و نمازخانه اختصاص پیدا میکند».
نتیجه آن، اظهارات مشاور فني و عمراني معاونت سرمايهگذاري و طرحهاي سازمان ميراث فرهنگي و صنايع دستي و گردشگري بود. « داوود عباسپور» از احداث 200 مجتمع بينراهي و 600 سرويس بهداشتي در سال 87 با هدف توسعه زير ساختهاي گردشگري خبر داده بود كه مشايي با اعلام اينكه تا قبل از سال 1390 هر 25 كيلومتر از راههاي كشور يك سرويس بهداشتي ميسازيم؛ اين رقم را افزايش داد.
چند وقت بعد خبرآمد که حدود 300 سرویس بهداشتی توسط شرکت توسعه گردشگری، 300 سرویس بهداشتی توسط سرمایهگذاران بخش خصوصی با یارانه دولتی و حدود 300 سرویس بهداشتی توسط سازمان اوقاف به دلیل وجود برخی زیارتگاهها در بین راه ساخته شود.
پرونده های خبرساز احداث سرویس های بهداشتی عمومی اما با پایان دولت نهم، بسته شد تا همچنان کمبود توالت عمومی در ایران، یکی از معضلات جدی اما فراموش شده باقی بماند.
به نظر می رسد صحبت های اخیر قائم مقام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، بازکردن دوباره این پرونده است. پرونده ای که با وعده و وعید کارش راه افتاد، آیا با کنایه به سرانجام می رسد؟