«راه طولانی تا آزادی» فیلمی است به کارگردانی جاستین چادویک که با بازی ادریس البا و نائومی هریس بر اساس زندگینامه ماندلا تهیه شده و امسال همزمان با نود و پنجمین سالگرد تولد ماندلا رونمایی شد. فیلمی 146 دقیقه ای که پرهزینهترین فیلم تاریخ سینمای افریقای جنوبی لقب گرفت و از همان روزهای اول نمایشش توانست به پرفروشترین فیلم در بازار سینمایی آفریقای جنوبی تبدیل شود و رکورد فروش فیلمهایی را که در روزهای تعطیلات اکران نمیشوند بشکند.
دختران نلسون ماندلا بعد از شنیدن خبر فوت پدرشان خواستار ادامه پخش فیلم در سالن نمایش شدند
با این حال، زندگی نلسون ماندلا به عنوان یکی از چهار نفری که در شکل گیری تاریخ قرن بیستم و اوایل بیست و یکم نقش داشت، موضوع فیلم های دیگری هم قرار گرفته است. شکست ناپذیر فیلم دیگری بود که در سال 2009 به کارگردانی کلینت ایستوود به نمایش درآمد و در قالب یک درام ورزشی به زندگی نلسون ماندلا پرداخت. در این فیلم مورگان فریمن نقش ماندلا را بازی میکرد. پیش از آن هم فیلم «خداحافظ بافانا» به کارگردانی بیل آگست درباره زندگی ماندلا ساخته شده بود که در سال ۲۰۰۷ به نمایش درآمد.
فیلم «نلسون ماندلا» اما در سال 1987 در انگلستان به نویسندگی رونالد هاروود ساخته شد و دنی گلوور و تام پوفو در آن بازی کردند. در این فیلم به مبارزات ماندلا علیه نژادپرستی در آفریقای جنوبی پرداخته شده بود.
شاهزاده ویلیام و کیت مهمانان ویژه مراسم پخش فیلم راه طولانی تا آزادی در انگلستان بودند که به محض شنیدن خبر درگذشت ماندلا سالن را ترک کردند
وقتی ماندلا نقش بازی کرد
رابطه خوبی که ماندلا با سینما و تلویزیون و ادبیات داشت، باعث شد او در سال 1992 در فیلم مالکومX به عنوان بازیگر حاضر شود و نقش مربی شهر سوتو را در این فیلم بازی کند. مالکوم ایکس را «اسپایک لی» ساخته بود و «دنزل واشنگتن» در آن بازی می کرد. به بهانه بازی در همین فیلم هم بود که پای نلسون ماندلا به IMDB باز شد تا صفحه ای با عنوان بازیگر داشته باشد. با این حال، او در همین نقش آفرینی هم ملاحظات سیاسی را کنار نگذاشت و در سکانسی که باید یکی از سخنرانیهای مالکوم را می خواند، حاضر نشد بخشی از جمله را تکرار کند. جمله ای که ماندلا باید می خواند این بود: «اعلام میکنیم که حق داریم همانند دیگر انسانهای زمین باشیم، و باید به عنوان انسان مورد احترام باشیم، و باید در این جامعه، بر روی این زمین، در این دوره از حقوق انسانی که خواهان احیای آن هستیم، برخوردار باشیم... به هر طریق لازم.» اما ماندلا به کارگردان فیلم گفت که نمی تواند عبارت به هر طریق لازم را جلوی دوربین بگوید چرا که ممکن است دولت آپارتاید از این عبارت علیه او استفاده کند. در نتیجه عبارت «به هر طریق لازم» در فیلم با صدای خود مالکولم پخش شد.