گروه بینالملل مشرق - امام موسی صدر در اوت 1978 در لیبی ناپدید شد و در حال حاضر که 35 سال از آن ماجرا میگذرد، شکایات و اتهامات بسیاری در مورد این قضیه مطرح شده است. بعد از گذشت دوسال از کشه شدن معمر قذافی، اسرار ناپدید شدن امام موسی صدر هنوز بر سر زبانهاست.
مصطفی عبدالجلیل رئیس اسبق شورای ملی لیبی بیان میدارد که حل نشدن مسئله ناپدید شدن امام موسی صدر به خاطر عدم جدیت نهادهای رسمی وقضایی ذیربط در کشف زوایای پنهان " وفات" اوست. امری که جای بسی سؤال دارد. اگر چه گفته میشود ناپدید شدن امام موسی صدر در گذشته نه چندان دور، یک معمای پیچیده است اما پیچیدهتر از آن، فرار از درک حقیقی این معما در تاریخ معاصرمان است.
در طی دو سال بعد از سرنگونی معمر قذافی، روایتهای مختلفی درباره سرنوشت امام موسی صدر، شیخ محمد یعقوب و عباس بدرالدین روزنامهنگار لبنانی مطرح شده است.
برخی از این روایات از آن حکایت دارد که این افراد به محض ورود به لیبی کشته شدهاند. در این میان بعضی از این روایات نیز از کشف اجساد و لباسهای آنان حکایت دارد. فرد مذکور و فرزند شیخ محمد یعقوب بر این باورند که تمامی این روایات صحت ندارد و معتقدند خبر رؤیت امام موسی صدر و همراهانش در زندانهای لیبی به سال 1998 صحت دارد.
سناریوی مضحک محاکمهها در دادگاه رسیدگی به ربایش صدر
جلسه دادگاه رسیدگی به ناپدید شدن امام موسی و همراهانش، چندین بار به تعویق افتاد که آخرین آن جلسهای بود که میبایست در ماه اکتبر آن تاریخ برگزار میشد، چرا که می بایست خبر قتل قذافی مورد تأیید قرار می گرفت. به اعتقاد حسن یعقوب، این جلسات نمایشی خندهدار بیش نبوده است. وی در گفتگو با "النشره" به بیان جزئیات دادرسی و چگونگی تعامل با درخواست اصلاح دادخواهی پرداخته است.
گفته میشود در این جلسات، اقامه دعوی بر ضد متهم بعد از وفات وی کارایی خود را از دست میدهد. از آنجا که اقامة دعوی بر علیه شخص قذافی بود بنابراین باید دادخواهی در آینده صورت نمیگرفت. حسن یعقوب میگوید: ما درخواست کردیم که دولت لیبی نیز در این دادخواهی شرکت کند چرا که معمر قذافی به تنهایی و صرفاً به خاطر اهداف ویژه خود، اقدام به ربایش امام موسی صدر و همراهانش نکرده بود. آنچه در اینجا نگران کننده به نظر میرسید، این بود که دادگاه علیرغم انتشار سندی رسمی مبنی بر قتل معمر قذافی توسط دادگاه جنایی بینالملل، کشته شدن رهبر لیبی را تأیید نمیکرد.حسن یعقوب در ادامه به چرایی اصرار عدهای تنها بر متهم ساختن معمر قذافی اشاره کرده و میگوید سند مذکور در دو وزارت دادگستری و خارجه موجود است.
حسن یعقوب با اعلام بیاعتمادی خود از دادگاه بیان میدارد که مسئولانی که میبایست درباره سرنوشت امام موسی صدر و همراهانش تحقیق میکردند، از ابتدا این مسئله را دنبال نکردند.
وی میگوید: ما این اواخر تلاش کردیم تا راهی برای اعمال فشار برطرف لیبیایی بیابیم از همین رو برآن شدیم تا با درخواست غرامتی بسیار سنگین، لیبی را وادار سازیم تا به منظور فیصله دادن این قضیه بدون پرداخت هزینه، اطلاعات جدیدی در اختیار ما قرار دهد. به گفته یعقوب "در پی این درخواست مشکل بزرگی حادث شد و آن اینکه عدهای کاملاً با این موضوع مخالفت کردند و بر وکلا فشار آوردند تا اینکه جمع آنها از هم گسیخت. خود خانواده امام موسی صدر نیز با این موضوع مخالفت کردند.
عدم جدیت لیبی در بررسی ربودن امام موسی صدر
حسن یعقوب میگوید: در ابتدا گفته میشد معمر قذافی رهبر لیبی مانع از آن میشد تا دولت لبنان به وظیفه خود درباره این موضوع عمل کند، ولی بعد از قتل این شخص و سقوط دولت وی، دیگر نمیتوان این دلایل را قبول کرد. حسن یعقوب در ادامه میافزاید: ما به محض سقوط نظام لیبی، وارد این کشور شدیم و به سر نخهای مهمی دست یافتیم. ما دریافتیم که کسانی به دروغ گفتهاند امام موسی صدر و شیخ یعقوب به ایتالیا رفتهاند. ما همچنین به اطلاعات بسیاری درباره شخصیتهایی که این امور را مدیریت میکردند، دست یافتیم.
از دیگر گفتههای حسن یعقوب این است که بعد از آنکه برخی نهادها و افراد دریافتند که روند فعالیت ما موفقیتآمیز بوده، کمیتهای رسمی تشکیل دادند که برادرم نیز در آن شرکت کرد و من نیز به لیبی رفتم. حسن یعقوب با بیان اینکه این کمیته بیش از انجام اقدام عملی، به تهیه پروتوکل میپرداخت، میگوید: طولی نکشید که به طور ناگهانی ما را از این کمیته خارج کردند طوری که از جریان نشستها و دیدارها غافل ماندیم و حتی از جزئیات بازجویی عبدالله السنوسی بیخبر شدیم. البته دادگاه نیز در این باره به چیزی دست نیافت. با این حال باید بگویم که ما از طریق منابعی خاص به مضمون این ماجرا پی بردیم.
عبدالحلیم خدام مسئول ربودن امام موسی صدر است
بر اساس اطلاعات ویژهای که به تازگی منتشر شده، تیم عبدالحلیم خدام از سرکردگان شورشیان سوری که در خارج از این کشور به سر می برد؛ به همراه افرادی دیگر، عامل و مسئول اصلی ربودن امام موسی صدر، شیخ یعقوب و بدر الدین است. منابع از آن حکایت دارند که عدهای در لبنان به دلیل دست داشتن افراد زیادی در این ماجرا – به طور مستقیم و غیر مستقیم – خواهان روشن شدن این واقعیت نیستند.
منابع مذکور همچنین بیان میدارند که امام خمینی قصد داشت در قبال آزادی امام موسی صدر و همراهانش، گروگانهای بازداشت شده آمریکایی در پی تسخیر لانه جاسوسی در سال 1979 را آزاد نماید. برخی از منابع به "النشره" گفتهاند که آمریکا با این معامله موافقت کرد و بیلی کارتر برادر رئیس جمهور آمریکا را برای پیگیری مذاکرات در این خصوص راهی لبیبی نمود اما طولی نکشید که در همان هفته به دلیل ایجاد تغییراتی بنیادین در یک تشکیلات معروف در لبنان، این موضوع متوقف شد.
منابع پیگیری کننده محاکمهها به "النشره " گفتهاند که: دلیل تراشی در هر یک از این جلسات و به تأخیر انداختن آنها در درجه نخست با هدف بیاهمیت دادن این موضوع و در نهایت رها نمودن آن صورت گرفته است. این منابع همچنین میگویند سر آخر نیز دادگاه با بهانه قرار دادن عدم تأیید قتل معمر قذافی، جلسه دادگاه را به تأخیر انداخت تا این جلسه نیز به سرنوشت دیگر جلسات گذشته دچار شود.
کرامت امت اسلامی بدون حل این معما تکمیل نمیشود
در آخر حسن یعقوب تأکید میکند که کرامت امت اسلامی و پیروزی الهی آن بدون روشن شدن مسله ناپدید شدن امام موسی صدر و همراهانش محقق نخواهد شد. وی بیان میدارد که این مسئله در راستای مبارزه ما صهیونیسم تعربف میشود و روشن نشدن آن به مثابه شکستی بزرگ برایمان به شمار می رود. حسن یعقوب کسی است که در پی دستیابی به این حقیقت است و در آینده خیلی نزدیک حقایق مهمی را در این باره بیان خواهد کرد. وی میگوید: موضوعی اصلی و بنیادین که امام موسی و شیخ یعقوب آن را دنبال میکردند وحدت داخلی لبنان بود حال اگر این دو به همراه عباس بدرالدین قربانیان وحدت باشند من نیز دوست دارم در این مرحله حساس که در آن به سر می بریم این راه را ادامه دهم.
مصطفی عبدالجلیل رئیس اسبق شورای ملی لیبی بیان میدارد که حل نشدن مسئله ناپدید شدن امام موسی صدر به خاطر عدم جدیت نهادهای رسمی وقضایی ذیربط در کشف زوایای پنهان " وفات" اوست. امری که جای بسی سؤال دارد. اگر چه گفته میشود ناپدید شدن امام موسی صدر در گذشته نه چندان دور، یک معمای پیچیده است اما پیچیدهتر از آن، فرار از درک حقیقی این معما در تاریخ معاصرمان است.
در طی دو سال بعد از سرنگونی معمر قذافی، روایتهای مختلفی درباره سرنوشت امام موسی صدر، شیخ محمد یعقوب و عباس بدرالدین روزنامهنگار لبنانی مطرح شده است.
برخی از این روایات از آن حکایت دارد که این افراد به محض ورود به لیبی کشته شدهاند. در این میان بعضی از این روایات نیز از کشف اجساد و لباسهای آنان حکایت دارد. فرد مذکور و فرزند شیخ محمد یعقوب بر این باورند که تمامی این روایات صحت ندارد و معتقدند خبر رؤیت امام موسی صدر و همراهانش در زندانهای لیبی به سال 1998 صحت دارد.
سناریوی مضحک محاکمهها در دادگاه رسیدگی به ربایش صدر
جلسه دادگاه رسیدگی به ناپدید شدن امام موسی و همراهانش، چندین بار به تعویق افتاد که آخرین آن جلسهای بود که میبایست در ماه اکتبر آن تاریخ برگزار میشد، چرا که می بایست خبر قتل قذافی مورد تأیید قرار می گرفت. به اعتقاد حسن یعقوب، این جلسات نمایشی خندهدار بیش نبوده است. وی در گفتگو با "النشره" به بیان جزئیات دادرسی و چگونگی تعامل با درخواست اصلاح دادخواهی پرداخته است.
گفته میشود در این جلسات، اقامه دعوی بر ضد متهم بعد از وفات وی کارایی خود را از دست میدهد. از آنجا که اقامة دعوی بر علیه شخص قذافی بود بنابراین باید دادخواهی در آینده صورت نمیگرفت. حسن یعقوب میگوید: ما درخواست کردیم که دولت لیبی نیز در این دادخواهی شرکت کند چرا که معمر قذافی به تنهایی و صرفاً به خاطر اهداف ویژه خود، اقدام به ربایش امام موسی صدر و همراهانش نکرده بود. آنچه در اینجا نگران کننده به نظر میرسید، این بود که دادگاه علیرغم انتشار سندی رسمی مبنی بر قتل معمر قذافی توسط دادگاه جنایی بینالملل، کشته شدن رهبر لیبی را تأیید نمیکرد.حسن یعقوب در ادامه به چرایی اصرار عدهای تنها بر متهم ساختن معمر قذافی اشاره کرده و میگوید سند مذکور در دو وزارت دادگستری و خارجه موجود است.
وی میگوید: ما این اواخر تلاش کردیم تا راهی برای اعمال فشار برطرف لیبیایی بیابیم از همین رو برآن شدیم تا با درخواست غرامتی بسیار سنگین، لیبی را وادار سازیم تا به منظور فیصله دادن این قضیه بدون پرداخت هزینه، اطلاعات جدیدی در اختیار ما قرار دهد. به گفته یعقوب "در پی این درخواست مشکل بزرگی حادث شد و آن اینکه عدهای کاملاً با این موضوع مخالفت کردند و بر وکلا فشار آوردند تا اینکه جمع آنها از هم گسیخت. خود خانواده امام موسی صدر نیز با این موضوع مخالفت کردند.
عدم جدیت لیبی در بررسی ربودن امام موسی صدر
حسن یعقوب میگوید: در ابتدا گفته میشد معمر قذافی رهبر لیبی مانع از آن میشد تا دولت لبنان به وظیفه خود درباره این موضوع عمل کند، ولی بعد از قتل این شخص و سقوط دولت وی، دیگر نمیتوان این دلایل را قبول کرد. حسن یعقوب در ادامه میافزاید: ما به محض سقوط نظام لیبی، وارد این کشور شدیم و به سر نخهای مهمی دست یافتیم. ما دریافتیم که کسانی به دروغ گفتهاند امام موسی صدر و شیخ یعقوب به ایتالیا رفتهاند. ما همچنین به اطلاعات بسیاری درباره شخصیتهایی که این امور را مدیریت میکردند، دست یافتیم.
از دیگر گفتههای حسن یعقوب این است که بعد از آنکه برخی نهادها و افراد دریافتند که روند فعالیت ما موفقیتآمیز بوده، کمیتهای رسمی تشکیل دادند که برادرم نیز در آن شرکت کرد و من نیز به لیبی رفتم. حسن یعقوب با بیان اینکه این کمیته بیش از انجام اقدام عملی، به تهیه پروتوکل میپرداخت، میگوید: طولی نکشید که به طور ناگهانی ما را از این کمیته خارج کردند طوری که از جریان نشستها و دیدارها غافل ماندیم و حتی از جزئیات بازجویی عبدالله السنوسی بیخبر شدیم. البته دادگاه نیز در این باره به چیزی دست نیافت. با این حال باید بگویم که ما از طریق منابعی خاص به مضمون این ماجرا پی بردیم.
عبدالحلیم خدام مسئول ربودن امام موسی صدر است
بر اساس اطلاعات ویژهای که به تازگی منتشر شده، تیم عبدالحلیم خدام از سرکردگان شورشیان سوری که در خارج از این کشور به سر می برد؛ به همراه افرادی دیگر، عامل و مسئول اصلی ربودن امام موسی صدر، شیخ یعقوب و بدر الدین است. منابع از آن حکایت دارند که عدهای در لبنان به دلیل دست داشتن افراد زیادی در این ماجرا – به طور مستقیم و غیر مستقیم – خواهان روشن شدن این واقعیت نیستند.
منابع پیگیری کننده محاکمهها به "النشره " گفتهاند که: دلیل تراشی در هر یک از این جلسات و به تأخیر انداختن آنها در درجه نخست با هدف بیاهمیت دادن این موضوع و در نهایت رها نمودن آن صورت گرفته است. این منابع همچنین میگویند سر آخر نیز دادگاه با بهانه قرار دادن عدم تأیید قتل معمر قذافی، جلسه دادگاه را به تأخیر انداخت تا این جلسه نیز به سرنوشت دیگر جلسات گذشته دچار شود.
کرامت امت اسلامی بدون حل این معما تکمیل نمیشود
در آخر حسن یعقوب تأکید میکند که کرامت امت اسلامی و پیروزی الهی آن بدون روشن شدن مسله ناپدید شدن امام موسی صدر و همراهانش محقق نخواهد شد. وی بیان میدارد که این مسئله در راستای مبارزه ما صهیونیسم تعربف میشود و روشن نشدن آن به مثابه شکستی بزرگ برایمان به شمار می رود. حسن یعقوب کسی است که در پی دستیابی به این حقیقت است و در آینده خیلی نزدیک حقایق مهمی را در این باره بیان خواهد کرد. وی میگوید: موضوعی اصلی و بنیادین که امام موسی و شیخ یعقوب آن را دنبال میکردند وحدت داخلی لبنان بود حال اگر این دو به همراه عباس بدرالدین قربانیان وحدت باشند من نیز دوست دارم در این مرحله حساس که در آن به سر می بریم این راه را ادامه دهم.