مشرق- رسم است كه حضرت آیتالله خامنهای در آخر دوره هشتسالهی رؤسای جمهوری اسلامی ایران، دیداری خاص با رئیسجمهور و اعضای هیأت دولت برگزار میكنند. دیداری كه شاید بهترین نام برای آن دیدار «بدرقه» باشد. این دیدارها كه تا كنون در سالهای ۷۶، ۸۴ و ۹۲ برگزار شده است، واجد خصوصیاتی است كه میتواند ما را بر اساس شیوهی عمل حضرت آیتالله خامنهای -فارغ از جایگاه حقوقی ایشان- بهسمت الگویی رفتاری سوق دهد. رفتاری كه موجب ارتقای فرهنگ سیاسی ما بهخصوص در بین سیاسیون و نخبگان جامعه میشود. برای روشن شدن موضوع به مهمترین خصوصیات سخنان رهبر انقلاب در این دیدارها اشاره میكنیم:
الف) حضرت آیتالله خامنهای در دیدار آخر خود با رؤسای جمهور و هیأت دولتها، مهمترین خصوصیات آن دولت را بیان میكنند. برای مثال در پایان كار دولت ششم، ایشان «بازسازی حقیقی كشور» و «داشتن كابینه كاری و نه سیاسی» را از جمله مهمترین خصوصیات رئیسجمهور و دولتهای پنجم و ششم، «پیشرفتهای چشمگیر در زمینههای صنعت، كشاورزی و علم و فناوری» و «ناامیدكردن دشمنان كمینكرده» را از جمله مهمترین خصوصیات رئیسجمهور و دولتهای هفتم و هشتم و«حجم كار بسیار بالا و پرشتاب» و «سر دست گرفتن شعارهای انقلاب» را از جمله مهمترین خصوصیات رئیسجمهور و دولتهای نهم و دهم عنوان كردند.
به نظر میرسد كه دلیل اهمیت بیان ویژگیهای اصلی دولتها چنین باشد كه: «آن چیزهائی كه امروز برای دولت و برای رئیسجمهور نقاط قوّت محسوب میشود، اینها باید در رئیسجمهور بعدی وجود داشته باشد، اینها را باید در خود تأمین كند؛ آن چیزهائی كه امروز نقاط ضعف شناخته میشود ــ كه ممكن است شما بگوئید، من بگویم، دیگری بگوید ــ این نقاط ضعف را باید از خود دور كند. یعنی ما در سلسلهی دولتهائی كه پشت سر هم میآیند، بايد رو به پیشرفت باشیم، رو به تعالی و تكامل باشیم...»(بیانات در حرم مطهر رضوی، ۹۲/۱/۱)
ج) مشی رهبر انقلاب در دیدارهای سالیانه و مستمر خود با رئیسجمهور و هیأت دولت این است كه با ارزیابی و بررسی وضعیت جامعه در حوزههای مختلف پیشرفتها و عدم پیشرفتهای جامعه را بیان میكنند. به عبارت دیگر رهبری در آن دیدارها نقاط قوت و ضعف دولت را با هم بیان میكنند. اما در دیدار بدرقه، ایشان تنها نقاط مثبت دولت را بیان میكنند؛ چراكه « اساس اين جلسه براى اين است كه من از برادران و خواهران عزيز قلباً تشكر كنم»(بيانات در ديدار رئيسجمهور و اعضای هيأت دولت هشتم، ۸۴/۵/۱۰) و یا «آنچه كه من امروز بايد به دوستان عرض كنم، در درجهى اول خداقوّتى است»(بیانات در آخرین دیدار رئیسجمهور و هیأت دولت دهم، ۹۲/۴/۲۳)
یكی دیگر از ویژگیهای سخنان رهبر انقلاب اسلامی در دیدار بدرقه این است كه ایشان اعضای هیأت دولت را در ادوار مختلف، به ادامهی كار و تلاش خود در مناصب دیگر، پس از اتمام مسئولیت تشویق كردهاند. «شما همه، بايد آماده باشيد كه در جاهاى مختلف - چه در دولت آينده، چه در حواشى دولت، چه در كارهاى اساسى كه مربوط به امور كشور است - خودتان را آماده خدمتگزارى بدانيد و قرار دهيد. اين، وظيفه ماست.»(بیانات در آخرین دیدار رئیسجمهور و هیأت دولت ششم، ۷۶/۵/۹) و یا «خود را به معناى واقعى كلمه در اختيار نظام و متعلق به نظام بدانيد. يك روز انسان در اين نقطه مأموريتى را انجام مىدهد؛ يك روز در اين نقطه نيست و يك جاى ديگر است»(بيانات در ديدار رئيسجمهور و اعضای هيأت دولت هشتم، ۸۴/۵/۱۰)
این توصیه از دو جهت قابل توجه است. نخست اینكه نظام سیاسی كشور باید بتواند از استعدادها و ظرفیتهای خود كه حالا تجارب مختلفی را كسب كردهاند استفاده كند. اصولاً تجربهی مدیریتی در همهجای دنیا تجربهی گرانی است. مدیرانی كه سالها در كوران مهمترین حوادث و تصمیمات كشور بودهاند، دارای تجارب و ظرفیتهای منحصر به فردی هستند و باید پس از اتمام دورهی مسئولیت نیز، نظام اسلامی از این ظرفیت ایجادشده در جهت اهداف انقلاب بهرهمند شود.